دوربين ...صدا... كوچ

واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: كوچ عشاير بختياري در عصر مدرن كه موتيف هاي ماشيني بر همه زندگي بشري تاثيرگذار بوده، يكي از رفتارهاي سنتي انسانهاست كه با طبيعت بكر همسو شده است. كوچ حركتي است كه بر طبق جدول زماني مشخص بين دو محيط مشخص با طبيعت متفاوت انجام مي گيرد و بيشتر در تعيين زمان كوچ،تغييرات اوضاع طبيعي، به ويژه تغييرات درجه حرارت، زمان بارشها و كيفيت بارشهاي جوي و تغيير در رويش گياهان، نقش تعيين كننده اي دارد. همين عنصر طبيعي بودن كوچ عشاير بختياري باعث شده كه هر ساله فيلمسازان و مستندسازان مطرح و حرفه اي يا نيمه آماتور جهان رهسپار اين سرزمين بختياري شوند و به ثبت تصاوير ناب و قاب هاي رويايي خود بپردازند. فيلم مستند شاخه‌اي بزرگ از صنعت تصوير سازي متحرك است كه به منظور مستندسازي جنبه‌هايي از واقعيت ساخته مي‌شود. فيلم مستند را به عنوان يك تكنيك فيلم‌سازي و يك سنت سينمايي و شيوه‌اي از تقابل با مخاطب است كه به صورت دائمي در حال تحول است و هيچ مرزي نمي‌شناسد. كوچ در سرزمين بختياري ديرينه اي باستاني دارد و كشف كارگاه ابزارسازي در مرتفع ترين محوطه باستاني دوران پارينه‌سنگي خاورميانه در كوهرنگ چهارمحال و بختياري خود نشان از وجود اين قدمت ديرينه دارد. كوچ نشيني در ارتفاع زاگرس براساس يافته هاي تاريخي به دوران عيلامي ها بازمي گردد و عيلامي ها مردمي آزاده بودند كه همواره در كوچ بسر مي بردند و آنها تمامي كساني را كه در كوه زندگي مي كردند، عيلامي برمي شمردند. استاد دانشگاه شيكاگو آمريكا چندي پيش در سفر به شهركرد در گفت وگوي اختصاصي با ايرنا گفت:قديمي ترين گورستان باستاني دنيا با تاريخ هزاره پنجم پيش ازميلاد متعلق به منطقه عيلام است و كوچ نشيني عيلامي ها به صورت افقي از دشت به كوه بوده است. پرفسور عباس عليزاده افزود:اين كوچ نشيني با يكجانشيني تفاوت دارد و عيلامي ها در دو طرف سرزمين كوچ خود داراي سكونت گاه هاي موقت بودند. وي اظهار داشت:كوچ نشينان عيلامي در ييلاق و قشلاق خود كه هم اكنون نيز در بين عشاير بختياري وجود دارد، محصولات زراعي شان را چال مي كردند و در بازگشت از آن بهره مي جستند. اين باستان شناس معرف جهان يادآور شد:انشناي ها ، مرعشي ها و عيلامي ها سه قدرت عمده كوچ نشين در ايران باستان بودند. به گفته وي، فرهنگ كوچ نشيني به اقوام عيلامي اجاره پرداختن به زرق و برق ماديات را نمي داد و زندگي آنها به صورت ساده اداره مي شد. وي تصريح كرد: قوم بختياري، عيلامي هاي جديدند كه به زاگرس مركزي مهاجرت كرده و زندگي كوچ نشيني خود را از سرگرفتند. وجود همين مولفه هاي تاريخي در كوچ ايل بزرگ بختياري باعث شده فيلمسازان و مستند سازان به دنبال ساخت فيلم هاي مستند از كوچ عشاير بختياري در دهه هاي مختلف باشند. مستندسازي كوچ عشاير بختياري را نخستين بار با ساخت فيلمعلف يا Grass كارگردان مريان سين كويرو مقابل دوربين برد و ارنست شودس ساك و مارگرات هريسون نيز نخستين فيلمبرداران مستند سازي بودند كه پا به زردكوه بختياري براي ثبت كوچ گذاشتند. فيلم ديگر كوچ عشاير بختياري را آنتوني هاوارث 1976با عنوان مردمان باد يا فيلم گوسفند زنده بمانند كليد زد تا خروجي اين فيلم كه حاصل 50 روز پياده روي كارگردان و عوامل ان همراه كوچ بود را مردم زيباتر ببينند. چند دهه بعدتر حضور مستند سازان كشورهاي مختلف براي ثبت زواياي كوچ عشاير بختياري كاهش يافت و در اين مدت چند كارگردان ايراني اقدام به ساخت مستند يا فيلم داستاني بلند كردند كه شيرسنگي با موضوع زندگي عشاير كوچ رو بختياري زبانزد فيلمسازان زمان خود شد و با استقبال مخاطبان همراه شد. اين عدم حضور كارگردانان خارجي براي ثبت كوچ بختياري چند زول نكشيد تا اين كه رييس مركز تحقيقات ملي فرانسه در گفت وگوي با يكي از شبكه هاي مستند ساز اروپا اعلام كرد كه كوچ عشاير بختياري از منظر انسان شناسي يكي از بي نظيرترين رخدادهاي اجتماعي در عصر حاضر است. پس از يك سال رييس مركز تحقيقات ملي كشور فرانسه به ايران سفر كرد و در بازديد از مناطق عشايري چهارمحال وبختياري در گفت وگوي اختصاصي با ايرنا در شهركرد گفت: اشتباهي كه فرانسويان در خصوص تغيير زندگي عشاير انجام دادند، هشداري براي همه كشورهايي است كه داراي بافت عشايري هستند. پرفسور ژان پير ديگار افزود: حذف نوع تغيير زندگي عشاير و پرداختن به دامپروري مدرن در دنيا، باعث از بين رفتن اكوريسم، پايين آمدن كيفيت توليد گوشت و افزايش قيمت تمام شده گوشت شد و توجه كردن به عشاير باعث حفظ سلامت كوهستانها خواهد شد. به گفته وي،كوچ عشاير بختياري باعث حفظ اكوتوريسم مي شود و اين كوچ يكي از بي نظيرترين و پاك ترين كوچ ها در كوهساران مي باشد. پس از سخنان اين محقق فرانسوي بود كه ونسون ريمونرايزن فرهنگي وقت سفارت فرانسه در جمهوري اسلامي ايران اعلام كرد كه مستندسازان اين كشور براي مستندسازي از كوچ عشاير بختياري تمايل دارند. زيبايي هاي كوچ عشاير بختياري به لحاظ شناخت راه هاي كوهستاني و عبور از مناطق سخت گذر براي برخي از دانشمندان نيز جذابيت هاي خاص خود را داشت. استاد رياضي دانشگاه پاريس فرانسه گفت:دانش تجربي عشاير بختياري براي پيدا كردن مسيرهاي كوچ در طول تاريخ بي نظير بوده است. پرفسور ميشل آرتيگو(Michele Artigue)در شهركرد در گفت و گوي اختصاصي با ايرنا افزود: اين حركت و جا به جايي انساني از يك نقطه جغرافيايي به نقطه جغرافيايي ديگر، در طول تاريخ همواره براي رياضي دان بسيار مهم و شگفت انگيز بوده است. همين توصيف هاي علمي و بكر بودن كوچ عشاير نسبت به افوام ديگر بود كه در دهه 80 برخي از مستندسازان جوان را به فكر ساخت مستندهاي اجتماعي با موضوع كوچ عشاير كرد. فيلم سازان جواني كه به دنبال فرمهاي جديدي و موج نو سينماي مستند بودند و در همين راه بود كه سوزيا نورينگا موفق شد براي نخستين بار فيلم مستند 60 دقيقه اي خود را با بهره گيري از تكنيك سايه در كوچ عشاير ضبط كند و در بخش مستند جشنواره هاي معتبر نيز نقدهاي مطلوبي را به خود اختصاص دهد. فيلم ساز بعدي كه اكنون عضو دپارتمان آموزش و پرورش دانشگاه سكرد هارت آمريكا نيز است سيما صديق بود كه مستند معروف كوچ دانش آموزان بختياري با عنوان الفباي بختياري را جلو دوربين برد. عضو دپارتمان آموزش و پرورش دانشگاه سكرد هارت آمريكا در هنگام ساخت اين مستند در گفت وگوي اختصاصي با ايرنا گفت: تحصيل عشاير بختياري هنگام كوچ براي دانشجويان آمريكايي بسيار شگفت آور است و پشتكار عشاير بختياري براي تحصيل موجب تحسين دانشجويان آمريكايي شده است. دكتر سيما صديق افزود:ايران در زمينه آموزش و پرورش عشاير بختياري به ويژه عشاير كوچرو اقدامات ارزنده و قابل قبولي رااجرا كرده است. استاد دانشگاه سكرد هارت univrsity heart Sacred آمريكا افزود:آموزش و تحصيل دختران عشاير بختياري نيز جاي شگفتي دارد، چرا كه درگذشته دختران عشاير كمتر موفق به تحصيل مي شدند. اين استاد دانشگاه آمريكا كه از سال 2002 تحقيقات خود را در خصوص تحصيل و كوچ و آداب عشاير بختياري به عنوان يك فرصت تحصيلي با حمايت دانشگاه سكرد هارت انجام داد. پس از اكران عمومي اين مستند در برخي از دانشگاه ها و شهرهاي دانشگاهي آمريكا و اروپا برخي از كارگردانان مستند ساز نيز تلاش خود را براي ساخت آثاري مستند از زندگي و كوچ عشاير بختياري دنبال كردند. در اين بين اقدام قابل تامل كارگردان مستند ژاپني شي ين اوشي ها مورد توجه قرار گرفت و اين مستندساز ژاپني موضوع مستند خود را در خصوص يك كودك عشايري قرار داد تا طي هشت سال هشت كوچ را مستند سازي كند و بتواند رشد اين كودك در هنگام كوچ را به تصوير بكشد. در سال اخير نيز يكي دو كارگردان جوان مستندساز دنيا براي ثبت زوايايي ديگر كوچ تاريخي عشاير دست به كار شدند كه در آخرين اقدام نيز دورسو زن كارگردان معروف سوئدي در شهريور سال 90 به همراه يك خانواده از عشاير بختياري كوچ سنتي را در دل كوههاي تاراز و زردكوه در حال ثبت دارد. به گزارش ايرنا،كوچ عشاير يا مالكنون آييني تاريخي و ديرين عشاير بختياري است، كه به لحظه آغاز كوچ عشاير گفته مي شود و در آن از دو واژه مال به مفهوم آبادي و مجموع سياهچادرها و كنون به معناي از جا كردن استفاده شده است. هم اكنون جمعيت عشايري چهارمحال و بختياري 132 هزار و 321 نفر در قالب 19 هزار و 561 خانوار است كه داراي يك ميليون و 500 هزار راس واحد دامي هستند. چهارمحال وبختياري از نظر جمعيتي دومين جمعيت عشايري كشور را در اختيار دارد و دو ايل بزرگ هفت لنگ و چهارلنگ مهمترين و اصلي ترين عشاير استان هستند. عشاير بختياري در طول سال براي دست يافتن به مراتع سرسبز در ييلاق و قشلاق دوبار اقدام به كوچ مي كنند كه كوچ بهاري ييلاقي از خوزستان به چهارمحال و بختياري به دليل دست يافتن به مراتع سرسبز و آبهاي روان با خوشحالي همراه است. كوچ پاييزي كه از چهارمحال وبختياري به طرف خوزستان انجام مي شودو به مالكنون شهرت دارد، با حزن و اندوهگيني خاص و ويژه اي همراه است.گزارش از محمود رييسي 7359

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ایرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 483]