هماوردي تركيه و رژيم صهيونيستي؛ زمينه و چشم انداز

واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: احمد داوود اوغلو وزير امور خارجه تركيه روز گذشته در پي انتشار گزارشي كه در مورد حمله نيروهاي رژيم صهيونيستي به كشتي مرمره آبي براي ارايه به دبير كل سازمان ملل تهيه شده بود و روز گذشته در برخي رسانه هاي غربي منتشر شد، در يك مصاحبه مطبوعاتي در آنكارا از اخراج سفير رژيم صهيونيستي از تركيه، كاهش سطح روابط ديپلماتيك ميان آنكارا و تل آويو و همچنين تعليق تمامي قراردادهاي نظامي ميان دو طرف خبر داد. اين اقدام تركيه پس از آن انجام گرفت كه مقام هاي رژيم صهيونيستي حاضر نشدند از تركيه به دليل حمله سال گذشته كماندوهاي اين رژيم به كاروان كمك هاي بشردوستانه به غزه كه به قتل 9 تن از شهروندان تركيه انجاميد، عذرخواهي كنند. روابط تركيه و رژيم صهيونيستي در دهه اخير و پس از روي كارآمدن حزب عدالت و توسعه در تركيه، دستخوش برخي تغييرات شد. گرچه اين تغييرات ريشه اي و مبنايي نبود و بارها مقام هاي حزب عدالت و توسعه از ضرورت گسترش روابط با اسراييل سخن گفتند، اما برخي مواضع و رويكردهاي دولت تركيه روابط آنكارا و تل آويو را با تكانه هايي روبرو ساخت كه در نوع خود بي سابقه بود. تركيه با وجود اينكه با رژيم صهيونيستي روابط سياسي داشته اما در دو سال اخير تلاش كرده تا موضعي عملياتي و مستقل در رابطه با تحولات سرزمين هاي اشغالي پيش بگيرد. مقام هاي ترك با اقدامات و مواضع به موقع خود در زمينه تحولات سرزمين هاي اشغالي كه بيشتر با ادبيات سياسي وزين و حامل ارزش هاي انساني همراه بوده هم از يك سو وزن سياسي خود در منطقه را بالا برده و هم از سوي ديگر زمينه توجه مردم جهان به اعمال خلاف انساني رژيم صهيونيستي در قبال مردم فلسطين را فراهم كرده اند. نقطه آغاز تنش در روابط تركيه و رژيم صهيونيستي را مي توان حمله نظامي اين رژيم به غزه در روزهاي پاياني سال 2008 ميلادي و به دنبال آن محاصره اين منطقه دانست. چند روز پس از جنگ رژيم صهيونيستي عليه غزه در ژانويه سال 2009، در جريان نشست مجمع جهاني اقتصاد در داووس سوييس درگيري لفظي شديدي ميان رجب طيب اردوغان نخست وزير تركيه و شيمون پرز رييس رژيم صهيونيستي درگرفت. اما شايد به جرات بتوان گفت كه هيچ رويدادي به اندازه حمله نيروهاي رژيم صهيونيستي به كشتي حامل كمك هاي بشردوستانه به غزه و كشته شدن اتباع تركيه، روابط دو طرف را تيره نكرد. رخدادي كه با وجود گذشت بيش از يك سال از آن، سايه سنگينش را بر روابط آنكارا و تل آويو انداخته است. ** چشم انداز پيش رو -------------------------- به نظر مي رسد چالش پيش آمده در روابط تركيه و رژيم صهيونيستي برخلاف برخي تصورات، چندان عميق و غيرقابل حل نيست. به عبارت ديگر نبايد چندان در مورد عمق اختلافات تركيه و رژيم صهيونيستي اغراق كرد. بنابراين نبايد مواضع انتقادي دولت كنوني تركيه نسبت به اقدامات رژيم صهيونيستي را الزاما مترادف با خواست آنها براي قطع كامل و يا حتي كاهش سطح روابط با رژيم صهيونيستي دانست. آنكارا و تل آويو در مقطع كنوني بيش از هر چيز به دنبال زور آزمايي ديپلماتيك در برابر يكديگر براي احراز موقعيت برتر منطقه اي هستند. بنابراين، موضوع به دليل برخورداري از ماهيت و شكل سياسي مي تواند به سمت حل و فصل پيش برود. با اين وجود رسيدن دو طرف به توافق به راحتي نيز امكان پذير نيست. سلام الربضي پژوهشگر در مسائل بين المللي در پژوهشي كه چندي پيش توسط مركز مطالعات الزيتونه در بيروت منتشر شد در تشريح وضعيت دو طرف نوشت: با وجود حوادثي كه در مناسبات رژيم صهيونيستي با تركيه روي داده است، حداقل در مقطع فعلي بعيد است كه طرفين هيچ گونه تغييرات اساسي را در روابط فيمابين به وجود آورند. مفاد سياست جديد تركيه بر اين است كه اين كشور بايد از سياست جبهه بندي فاصله بگيرد و تا حد ممكن با تمام قدرت هاي منطقه اي و بين المللي روابط حسنه ايجاد كند. به همين خاطر به سمت كشورهاي سوريه، ايران، روسيه، قبرس و ارمنستان گرايش پيدا كرده است و اگر فرض بر اين باشد كه اين امر به كاهش روابط تركيه با رژيم صهيونيستي منجر مي شود، اما در نهايت همكاري بين طرفين هيچ گاه قطع نمي شود و ادامه خواهد داشت. يقينا روابط بين رژيم صهيونيستي و تركيه تا حدي رو به افول گذاشته است، اما صهيونيست ها به اين نكته واقفند كه تركيه همواره به عنوان يك شريك استراتژيك در منطقه خاورميانه است و منافع مهمي وجود دارد كه دو كشور را به هم مرتبط مي كند. با وجود نگراني هاي رژيم صهيونيستي از نزديكي تركيه به سوريه و ايران و اگر چه رابطه بين طرفين در حال حاضر قدري به تيرگي گراييده است و تا حد كاهش سطح ديپلوماسي تا ركود آن تنزل كرده است، اين رژيم خواهان عدم مبادرت تركيه به قطع ارتباط مستحكم با رژيم متبوعش است. در اين چهارچوب، مقام هاي تركيه و رژيم صهيونيستي در عين حال كه تلاش مي كنند در هماوردي در برابر يكديگر، خود را ضربه پذير نشان ندهند، مي كوشند تا وضعيت كنوني را كنترل و از بحراني تر شدن شرايط جلوگيري كنند. بي ترديد هر يك از دو طرف در اتخاذ تصميم در وضعيت كنوني با دشواري هاي بسياري روبرو هستند ادامه ركود كنوني از سويي رژيم صهيونيستي را دچار مشكلات متعددي مي كند كه مهمترين آن دور شدن از متحد اصلي خود و قوي تر شدن جبهه مقابل اين رژيم در منطقه است چرا كه طي ماه هاي اخير نفوذ تركيه بر گروه هاي فلسطيني افزايش يافته و همين موضوع مي تواند رژيم صهيونيستي را با چالش هاي بسياري روبرو سازد. از سوي ديگر رژيم صهيونيستي اگر بخواهد شروط تركيه را بپذيرد، نه تنها موقعيت خود را در برابر آنكارا كاهش مي دهد بلكه عملا بر ماهيت جنايتكارانه حمله به كشتي كمك هاي بشردوستانه به غزه صحه گذاشته است كه اين نيز مي تواند پيامدهاي منفي را در پي داشته باشد. در سوي ديگر دشواري تصميم گيري تركيه قرار دارد. دولت تركيه چنانچه بخواهد بر مواضع خود عليه رژيم صهيونيستي پافشاري كند با مشكلاتي روبرو خواهد شد. يكي از اين مشكلات، فشارهاي فزاينده آمريكا به آنكاراست. روشن است كه ايالات متحده آمريكا تنش موجود ميان دو همپيمان خود در خاورميانه را نامناسب مي بيند. بر همين اساس ممكن است روابط تركيه با غرب تحت تاثير مواضع اخير ترك ها عليه صهيونيست ها قرار گيرد. پايين آمدن درآمد از راه گردشگران اسراييلي، نياز شديد تركيه به اجرايي شدن قرارداد خريد هواپيماهاي بدون سرنشين اسراييلي، نگراني از احتمال اتحاد استراتژيك رژيم صهيونيستي و يونان و تاثير منفي آن بر كشمكش تركيه و يونان در مورد پرونده قبرس و جزاير مورد اختلاف با آنها از جمله چالش هاي ديگري است كه تركيه ممكن است در صورت پافشاري بر مواضع كنوني خود عليه رژيم صهيونيستي با آنها روبرو شود. از سوي ديگر چنانچه مقام هاي تركيه بخواهند روابط خود با رژيم صهيونيستي را به وضعيت قبلي برگردانند ممكن است اين موضوع بر محبوبيت حزب حاكم عدالت و توسعه در تركيه اثر منفي وارد كند. در پايان بايد گفت كه هر دو طرف تركيه و رژيم صهيونيستي با اين وجود كه در تلاشند تا در جريان اين هماوردي سياسي، موقعيت و قدرت برتر خود را به رخ يكديگر بكشند، با محاسبه دقيق رفتارها و اقدام هاي خود و رقيب، در پي مديريت و كاهش سطح تنش فيمابين هستند. تحقيق**9930**1567

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ایرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 115]