نظرسنجي تلفني از مردم تهران درباره خود‌درماني

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: نظرسنجي تلفني از مردم تهران درباره خود‌درماني

رفتارها- خود درماني و عدم مراجعه به پزشك حتي در مواقع خطرناك يكي از عادات مرسوم و غلطي است كه اكثريت مردم جامعه به آن مبتلا هستند.

مدير طرح: فريده درفشي
همكاران: شبنم چهره، سيامك كفايي، زهرا ادريس‌آبادي، ميترا زاغي، سميه گايكاني، مصطفي كوچكي

پيشگفتار

خود درماني و عدم مراجعه به پزشك حتي در مواقع خطرناك يكي از عادات مرسوم و غلطي است كه اكثريت مردم جامعه به آن مبتلا هستند. اگر چه در بسياري از كشورها و حتي در كشورهاي پيشرفته اين شيوه درماني وجود دارد ولي" طبق تحقيقات وزارت بهداشت در ايران 50 درصد بيماران در مواقع ضروري هم به مراكز درماني مراجعه نمي كنند. تحقيقات حاكي از آن است كه ايراني ها تنها در هنگام بروز بيماري هاي عفوني، شكستگي ها و سرطان ها به سرعت به پزشك مراجعه مي كنند و در مواردي مثل سرماخوردگي، سردرد و... سهل انگاري و يا خوددرماني مي كنند".

با اين كه طبق آمار وزارت بهداشت" براي هر 1500 نفر يك پزشك وجود دارد" (دانشگاه علوم پزشكي و خدمات درماني استان ايلام). بنابر اين دسترسي به پزشك بايد آسان باشد، اما مراجعه به پزشك و بررسي وضعيت سلامت قبل از بروز بيماري در سبد هزينههاي خانوار جايگاهي ندارد. در حال حاضر اين پديده باعث شده است عواملي مثل مقاومت باكتريايي ، عدم درمان بهينه ، مسموميت هاي ناخواسته و حتي عمدي، آثار جانبي و عوارض ناخواسته داروهاي مورد استفاده …. افزايش پيدا كند.

يكي از متداول ترين نمونه‌هاي خوددرماني كه در بسياري از خانواده ها ديده مي شود درمان بي‌قراري كودكان و شيرخواران است ، روش درمان دراين نوع بيماري استفاده از داروهاي گياهي متنوع بدون تجويز پزشك به شيرخواري است كه شير مادر مصرف مي‌كند. بيشترمردم برآنند كه اين روش سال‌ها است كه پاسخ داده و خود آن ها هم با بهره گيري از همين داروها بزرگ شده اند.

خوددرماني براي تسكين دل درد شيرخواران، تقريباً مهم ترين روشي است كه برخي خانواده‌ها با استفاده از شيوه هاي عجيب بدان روي مي‌آورند، در حالي كه نمي‌دانند عدم درمان بموقع و صحيح دل درد كودكان، مي‌تواند باعث عواقب جبران ناپذيري در سلامت آن ها شود. و .... دهها روش خوددرماني ديگر كه مي‌توانند براي جامعه عوارض خطرناكي داشته باشند.

"برخي داروسازان معتقدند كه: يكي از بزرگترين خطرهاي خوددرماني اين است كه با رفع علامت بيماري، ممكن است احساس اطمينان و آرامش كاذب به بيمار دست دهد. بسياري از داروهاي بدون نسخه كه هر كسي مي‌تواند تهيه كند، بيمار‌ي‌ها را درمان نمي‌كند، بلكه فقط علائم بيماري را از بين مي‌برد و تنها درمان علامتي هستند.

درمان علامتي عبارت است از: رفع و تسكين علامت يك بيماري، مثلاً داروهاي ضد درد كه معمولاً عامل درد را درمان نمي‌كنند بلكه فقط درد را تسكين مي‌دهند؛ يا داروهاي آنتي‌اسيد كه زخم معده را درمان نمي‌كنند بلكه دردهاي ناشي از زخم‌ را تخفيف مي‌دهند. بنابراين اولين اصل خوددرماني با داروها اين است كه اين داروها فقط براي درمان علامتي كوتاه‌مدت به كار مي‌روند و هيچ‌گاه نبايد از آنها سرخود و بدون مشورت با پزشك به مدت طولاني استفاده شود ."(روزنامه اطلاعات)

مصرف بي رويه و خودسرانه دارو يا خوددرماني با توجه به گسترش ابعاد آن از مشكلات مهم بهداشتي درماني محسوب مي شود و بي توجهي به مصرف منطقي داروها مي تواند پيامدهاي ناگواري براي افراد در پي داشته باشد.

به دليل اهميت و تاثيري كه استفاده غير منطقي و غير اصولي از اين كالا هم در اقتصاد خانوار و هم در روند درمان مي تواند داشته باشد، صرفنظر از ساير عواملي كه در تهيه دارو و يا عدم وجود آن نقش و تاثير دارند، بايد به نقش مردم به عنوان اصلي ترين عامل فرهنگ مصرف دارو و همچنين نقش گروه پزشكي بعنوان تاثيرگذارترين ركن فرهنگ تجويز و مصرف دارو توجه جدي شود.

بي‌توجهي به مصرف منطقي داروها مي‌تواند پيامدهاي نامناسبي چون نارضايتي بيمار، طولاني شدن و شدت بيماري، ايجاد عوارض جانبي خطرناك و بستري شدن در بيمارستان، كم‌رنگ شدن ارتباط پزشك و بيمار و در نهايت افزايش هزينه‌هاي درماني براي افراد را در بر داشته باشد.

از علت‌هاي اصلي مصرف سر خود دارو، گراني درمان (اعم از ويزيت پزشك و دارو) ونداشتن اطلاعات كافي را مي‌توان ذكر كرد. رفع اين معضلات در گرو برنامه ريزي آموزشي و بالا بردن سطح آگاهي مردم نسبت به امر دارو است.

تحقيقات زيادي كه در طي سال ها توسط دانشگاههاي كشور صورت گرفته عوامل متعددي را در شكل گيري فرهنگ مصرف بي رويه دارو نشان مي‌دهد كه از آن جمله عوامل فردي، اجتماعي، اقتصادي و بهداشتي را مي‌توان نام برد. بيشترين ابعاد برنامه‌ريزي جهت حل مشكل بايد در وهله اول اقدامي فرهنگي باشد كه نياز به تغيير باورهاي مردم در زمينه خطرات جبران‌ناپذير خوددرماني و مصرف بي رويه داروها دارد.

همچنين پزشكان به مراتب نقش حساس‌تري نسبت به ساير افراد تيم درماني در ايجاد و اشاعه مصرف غير منطقي داروها و همچنين جهت‌گيري و هدايت فرهنگ دارو درماني مردم به سوي روش‌هاي صحيح تجويز، تهيه و مصرف داروها دارند. فرهنگ فعلي مصرف دارو به شكلي است كه پس از تجويز دارو هيچگونه پيگيري در باره اثرات و عواقب مصرف دارو صورت نمي پذيرد. امروزه با استفاده از سيستم هاي كامپيوتري و ثبت و ضبط دقيق داروها براي هر بيمار، نوع داروي مصرف شده و مقدار آن و طول مدت مصرف دارو مي‌توان از بسياري از نابساماني‌ها جلوگيري بعمل آورد.

كليات تحقيق

در اين گزارش با به كارگيري نظرسنجي تلفني و بدست آوردن آمارها، پردازش و تحليل علمي آنها، سعي شده است تا به نظر مردم تهران درباره خوددرماني دست يافت. اين گزارش حاصل جمع آوري پاسخ 1177 نفر از مردم تهران به پرسشنامه تهيه شده توسط واحد نظرسنجي تلفني مركز مطالعات و تحقيقات رسانه اي موسسه همشهري است. اين افراد به صورت تصادفي و بر اساس مراجعه به فهرست شماره تلفن ها (از 22000000 الي 88999999) انتخاب شدند. در اين گزارش نظر كساني كه تمايل به پاسخگويي به تمام پرسش هاي تحقيق را داشته اند، منعكس شده است.

اهداف تحقيق

هدف كلي اين تحقيق دستيابي به مجموعه اطلاعات و پاسخ هايي است كه پاسخ‌گويان در مورد خوددرماني بيان كرده‌اند.

روش نظرسنجي

در اين پژوهش، از نظرات عامه مردم به صورت تلفني (نظرسنجي تلفني) به روش پيمايشي و نمونه گيري تصادفي استفاده شده است. عددهاي داخل جدول گرد شده است. نتايج نظرسنجي هاي گذشته اين مركز نشان مي دهد كه رعايت نسبت جنسي در فرآيند اجراي نظر سنجي هاي تلفني بسيار مشكل و گاه (بخصوص با توجه به محدوديت زماني) غيرممكن است. از اين رو در گزارش نتايج نظرسنجي ها ارتباط بين متغيرهاي مستقل از قبيل جنس و سن و تحصيلات با متغير وابسته مهم سنجيده و از كا اسكوار (chi-square) براي محاسبه سطح معني داري آن استفاده مي شود. نتايج قابل اعتماد (در سطح معناداري 95 درصد به بالا) گزارش خواهد شد.

جامعه نمونه

در اين تحقيق نمونه آماري شامل 1177 نفر از مردم تهران است لازم به ذكر است كه از اين تعداد 35 درصد مرد و 65 درصد زن هستند.

زمان اجراي نظرسنجي

اين نظرسنجي از تاريخ 4 تا 7 خردادماه 1387 توسط گروه نظرسنجي مركز مطالعات و تحقيقات رسانه اي روزنامه همشهري انجام شده است.

پرسشنامه نظرسنجي

1. جنس
2. سن
3. تحصيلات
4. براي چه بيماري هايي به پزشك مراجعه مي‌كنيد؟
5. استفاده از داروي نزديكان براي بيماري مشابه تا چه اندازه درست است؟
6. براي رفع بيماري بيشتر چه نوع دارويي مصرف مي‌كنيد؟
7. آيا در تمامي بيماري ها به پزشك مراجعه مي كنيد؟
8. آيا قبل از ويزيت دكتر خودتون دارو مصرف كرده‌ايد؟
9. اين كار چقدر نتيجه داشته؟
10. بيشتر در چه مواردي (كدام بيماري ها ) اين كار را كرده‌ايد؟
11. آيا مجاز به استفاده از داروي قبلي بعد از بازگشت بيماري هستيد؟
12. چرا مردم خوددرماني مي‌كنند؟
13. آيا با فروش تمامي داروها با نسخه در داروخانه موافقيد؟

چكيده:

طرح نظرسنجي حاضر، ‌به منظور دست يافتن به نظر پاسخ‌گويان در مورد خوددرماني به اجرا درآمده است. يافته هاي اين طرح به قرار زير است:

- 65 درصد از پاسخ‌گويان زن و 35 درصد مرد هستند.
-17 درصد از پاسخ‌گويان در گروه سني 25 -21 سال قرار دارند.
- 41 درصد از پاسخ‌گويان داراي مدرك تحصيلي ديپلم هستند.
- 41 درصد از پاسخ‌گويانبراي همه بيماري ها به پزشك مراجعه مي كنند.
- 78 درصد از پاسخ‌گويان استفاده از داروي نزديكان براي بيماري مشابه را كاملا غلط مي‌دانند.
- 56 درصد از پاسخ‌گويان براي رفع بيماري از داروهاي شيميايي استفاده مي كنند.
- 62 درصد از پاسخ‌گويان مراجعه به پزشك در تمام بيماري ها را لازم مي دانند .
- 88درصد از پاسخ‌گويان قبل از مراجعه به پزشك دارو مصرف مي‌كنند .
- 48درصد از پاسخ‌گويان ميزان رضايت از دارو را در خوددرماني زياد اعلام كردند .
- 84 درصد از پاسخ‌گويان در بيماري هاي عادي خوددرماني مي كنند.
- 74 درصد از پاسخ‌گويان استفاده از داروي پزشك بعد از برگشت مجدد بيماري را مجاز نمي‌دانند.
-56 درصد از پاسخ‌گويان گراني درمان را علت خوددرماني مي دانند.
- 45 درصد از پاسخ‌گويان با فروش دارو ها با نسخه پزشك تا حدي موافقند.

جنس پاسخ‌گويان

بر اساس جدول شماره 1، از ميان 1177 نفر پاسخگو 65 درصد زن و 35 درصد مرد هستند.

جدول شماره 1- توزيع پاسخ‌گويان بر اساس جنس

جنس

تعداد

درصد

زن

765

65

مرد

412

35

جمع

1177

100

نمودار شماره 1- پراكندگي جنسي پاسخ‌گويان

سن پاسخ‌گويان

جدول شماره 2، نشان دهنده توزيع جامعه آماري اين تحقيق است. همان طور كه مشاهده مي شود بزرگترين گروه سني در 1177 نفر پاسخ‌گوي اين تحقيق را گروه سني 26 تا 30 سال(17 درصد) و كوچك ترين گروه سني را افراد 46 تا 50 سال (5 درصد) تشكيل مي‌دهند.

جدول شماره 2- توزيع پاسخ‌گويان بر اساس سن

سن

تعداد

درصد

30 – 26 سال

195

17

35 – 31 سال

154

13

25 –21 سال

149

13

20 – 15 سال

141

12

45– 41 سال

136

11

40– 36 سال

131

11

60 – 51 سال

124

10

60 سال به بالا

91

8

50 – 46 سال

56

5

جمع

1177

100

نمودار شماره 2- پراكندگي سني پاسخ‌گويان

سطح تحصيلات پاسخ‌گويان

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 3، از ميان 1177 نفر پاسخ گو 41 درصد ديپلم و 4 درصد بي سواد هستند.

جدول شماره 3- توزيع پاسخ‌گويان بر اساس تحصيلات

تحصيلات

تعداد

درصد

ديپلم

485

41

كارشناسي به بالا

194

17

راهنمايي

146

12

فوق‌ديپلم و دانشجو

124

11

ابتدايي

122

10

دبيرستان

58

5

بي‌سواد

48

4

جمع

1177

100

نمودار شماره 3- پراكندگي تحصيلي پاسخ‌گويان

معمولا براي چه بيماري هايي به پزشك مراجعه مي كنيد؟

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره4، از ميان 1177 نفر پاسخ‌گو، 41 درصد براي همه بيماري‌ها به پزشك مراجعه مي‌كنند و 7 درصد اصلا به پزشك مراجعه نمي كنند.

جدول شماره 4- توزيع پاسخ‌گوها بر اساس مراجعه به پزشك بر اساس نوع بيماري

مراجعه به پزشك بر اساس نوع بيماري

تعداد

درصد

همه بيماري‌ها

479

41

بيماري‌هاي سخت

397

34

بيماري‌هاي عادي

214

18

اصلا پزشك نمي‌روم

87

7

جمع

1177

100

نمودار شماره 4- پراكندگي پاسخ‌گويان بر اساس مراجعه به پزشك بر اساس نوع بيماري

دليل پاسخ‌گويان براي درست بودن استفاده از داروي نزديكان براي درمان بيماري مشابه

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 5، 78 درصد از پاسخ‌گويان استفاده از داروي نزديكان براي بيماري مشابه را كاملا غلط مي‌دانند و 3 درصد درصد آن را كاملا درست مي‌دانند.

جدول شماره 5- توزيع پاسخ‌گويان بر اساس درست بودن استفاده از داروي نزديكان بر اساس بيماري مشابه

درست بودن استفاده از داروي نزديكان بر اساس بيماري مشابه

تعداد

درصد

كاملا غلط

913

78

تا حدي درست

228

19

كاملا درست

36

3

جمع

1177

100

نمودار شماره 5- پراكندگي پاسخ‌گويان بر اساس درست بودن استفاده از داروي نزديكان بر اساس بيماري مشابه

پاسخ‌گويان براي رفع بيماري بيشتر چه نوع دارويي مصرف مي‌كنند؟

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 6، از ميان 1177 نفر پاسخگو 56 درصد براي رفع بيماري از داروهاي شيميايي استفاده مي‌كنند و 9 درصد هم از داروي شيميايي و هم از داروي گياهي استفاده مي كنند.

جدول شماره 6- توزيع پاسخ‌گويان بر اساس نوع داروي مصرفي براي رفع بيماري

نوع داروي مصرفي براي رفع بيماري

تعداد

درصد

شيميايي

663

56

گياهي

306

26

هيچ دارويي

107

9

هر دو

101

9

جمع

1177

100

نمودار شماره 6- پراكندگي پاسخ‌گويان بر اساس نوع داروي مصرفي براي رفع بيماري

آيا پاسخ‌گويان در تمام بيماري‌ها به پزشك مراجعه مي كنند؟

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 7، از ميان 1177 نفر پاسخ گو 62 درصد براي تمام بيماري‌ها به پزشك مراجعه مي كنند و 38 درصد براي همه بيماري ها به پزشك مراجعه نمي‌كنند.

جدول شماره 7– توزيع پاسخ‌گويان بر اساس مراجعه به پزشك در تمام بيماري‌ها

مراجعه به پزشك در تمام بيماري‌ها

تعداد

درصد

بله

735

62

خير

442

38

جمع

1177

100

نمودار شماره 7- پراكندگي پاسخ‌گويان بر اساس مراجعه به پزشك در تمام بيماري‌ها

آيا پاسخگويان قبل از ويزيت پزشك دارو مصرف مي‌كنند؟

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 8، 88 درصد از 442 نفر پاسخ‌گويي كه براي برخي از بيماري ها به پزشك مراجعه نمي كنند، به تشخيص خود دارو مصرف مي‌كنند (خوددرماني مي‌كنند).

جدول شماره 8 – توزيع پاسخ‌گويان بر اساس مصرف دارو قبل از مراجعه به پزشك

مصرف دارو قبل از مراجعه به پزشك

تعداد

درصد

بله

387

88

خير

55

12

جمع

442

100

نمودار شماره 8- پراكندگي پاسخ‌گويان بر اساس مصرف دارو قبل از مراجعه به پزشك

ميزان تأثير استفاده از دارو از نظر پاسخ‌گويان

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 9، از بين 387 پاسخگويي كه خوددرماني مي‌كنند،75 درصد از اين خوددرماني راضي،20 درصد تا حدي راضي و 5 درصد ناراضي هستند.

جدول شماره 9 – توزيع پاسخ‌گويان بر اساس ميزان تأثير خود‌درماني

ميزان تأثير خود‌درماني

تعداد

درصد

راضي

289

75

تا حدي

78

20

ناراضي

20

5

جمع

387

100

نمودار شماره 9- پراكندگي پاسخ‌گويان بر اساس ميزان تأثير خود‌درماني

پاسخگويان در كدام نوع بيماري‌ها خوددرماني مي‌كنند؟

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 10، از ميان پاسخگوياني كه خوددرماني مي‌كنند،84 درصد در بيماري‌هاي عادي بدون تجويز پزشك دارو مصرف مي‌كنند و فقط 7 درصد در بيماري هاي سخت خوددرماني مي‌كنند.

جدول شماره 10 – توزيع پاسخ‌گويان بر اساس اين‌كه در كدام نوع از بيماري‌ها خود‌درماني مي‌كنند

در كدام نوع از بيماري‌ها خود‌درماني مي‌كنند

تعداد

درصد

بيماري‌هاي عادي

326

84

همه بيماري‌ها

34

9

بيماري‌هاي سخت

27

7

جمع

387

100

نمودار شماره 10- پراكندگي پاسخ‌گويان بر اساس اين‌كه در كدام نوع از بيماري‌ها خود‌درماني مي‌كنند

آيا پاسخ‌گويان فكر مي كنند استفاده از داروي قبلي درصورت بازگشت بيماري درست است؟

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 11، 74 درصد از پاسخ‌گويان استفاده از داروي قبلي بعد از برگشت بيماري را مجاز نمي‌دانند.

جدول شماره 11- توزيع پاسخ‌گويان بر اساس مجاز دانستن استفاده از داروي قبلي بعد از برگشت بيماري

مجاز دانستن استفاده از داروي قبلي بعد از برگشت بيماري

تعداد

درصد

خير

870

74

بله

306

26

جمع

1177

100

نمودار شماره 11- پراكندگي پاسخ‌گويان بر اساس مجاز دانستن استفاده از داروي قبلي بعد از برگشت بيماري

دلايل پاسخ‌گويان براي خوددرماني

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 12، از ميان 1177 پاسخ‌گو 56 درصد گراني درمان(ويزيت پزشكان و قيمت دارو)،14 درصد نداشتن اطلاعات كافي و 1 درصد دور بودن درمانگاه‌ها را دليل خوددرماني عنوان نمودند.

جدول شماره 12- توزيع پاسخ‌گويان بر اساس دليل آنها براي خود‌درماني

علت خود‌درماني

تعداد

درصد

گراني درمان(ويزيت پزشكان و قيمت دارو)

661

56

نداشتن اطلاعات كافي

165

14

عادت

149

13

نداشتن وقت

81

7

نداشتن اعتماد به پزشكان

48

4

تنبلي

47

4

دور بودن درمانگاه‌ها

11

1

نمي‌دانم

15

1

جمع

1177

100

نمودار شماره12- پراكندگي پاسخ‌گويان بر اساس دليل آنها براي خود‌درماني

ميزان موافقت پاسخ‌گويان در مورد فروش تمام داروها با نسخه در داروخانه

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 13، از ميان 1177 نفر پاسخگو، 45 درصد از پاسخگوها، تا حدي با فروش داروها با نسخه پزشك در داروخانه موافق،43 درصد موافق و 12 درصد مخالف فروش تمامي داروها با نسخه در داروخانه هستند.

جدول شماره 13- توزيع پاسخ‌گويان بر اساس ميزان موافقت با فروش دارو‌ها با نسخه در داروخانه

ميزان موافقت با فروش دارو‌ها با نسخه در داروخانه

تعداد

درصد

تا حدي موافق

528

45

موافق

514

43

مخالف

135

12

جمع

1177

100

نمودار شماره13- پراكندگي پاسخ‌گويان بر اساس ميزان موافقت با فروش دارو‌ها با نسخه در داروخانه

تاريخ درج: 29 خرداد 1387 ساعت 12:28 تاريخ تاييد: 30 خرداد 1387 ساعت 10:17 تاريخ به روز رساني: 30 خرداد 1387 ساعت 10:16
پنجشنبه 30 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 226]