دانش - كوتوله گمشده

واضح آرشیو وب فارسی:آفتاب: دانش - كوتوله گمشده
دانش - كوتوله گمشده

كيوان فيض اللهي:پرونده كوتوله گمشده: تعدادي از زبده‌ترين كارآگاهان ستاره‌اي گرد هم آمدند تا گروه تجسس صحنه جرم بين ستاره‌اي، تشكيل دهند. در حال حاضر تنها دو مظنون وجود دارد. شواهدي از حمله و ايراد ضرب و جرح نيز به چشم مي‌خورد اما فعلا جسدي در كار نيست.

صحنه جرم: سحابي سياره‌اي جنوبي SuWt 2، كه در فاصله 6500 سال نوري دورتر از زمين و در جهت صورت فلكي قنطورس قرار دارد، جايي است كه اين جنايت كيهاني هولناك رخ داده است.
سحابي SuWt 2 حلقه گازي درخشاني دارد كه در آستانه مشتعل شدن است. آويز‌هاي كم‌نوري كه به صورت عمودي تا اين حلقه امتداد يافته‌اند، به كم‌نور‌ترين بخش‌هاي سحابي، شكلي شبيه به يك ساعت شني بخشيده‌اند. دانشمندان بر اين باورند كه اين فوران‌هاي گداخته و درخشان، انرژي‌شان را از ستاره‌اي دريافت كرده‌اند كه اكنون كاملا سوخته و به يك كوتوله سفيد مبدل شده است. اما به هر طرف كه نگاه كنيد از كوتوله سفيد خبري نيست كه نيست. اين معماي اسرارآميز زماني ابعاد گسترده‌تري يافت كه محققان توانستند در دهه 1990 به كمك ماهواره اكتشاف فرابنفش بين‌المللي ناسا، اين مناطق را در طيف فرابنفش رصد كنند. در واقع دانشمندان انتظار داشتند در جريان آن رصد‌ها با مقادير عظيمي از پرتو‌هاي فرابنفش روبه‌رو شوند كه نشانه حضور ستاره‌اي كم نور اما بسيار داغ خواهد بود. اما در كمال شگفتي هيچ اثري از پرتو‌هاي فرابنفش شناسايي نشد. اما به جاي آن در قلب حلقه سحابي دو فرد بسيار مشكوك ديده شدند؛ يك جفت ستاره بسيار نزديك به هم كه هر پنج روز يك بار به دور يكديگر مي‌چرخند. اما هيچ يك از اين دو هم كوتوله سفيد نبودند. با اينكه اين ستاره‌ها از خورشيد ما داغ‌ترند و در گروه طيفي ستاره‌هاي كلاس A قرار مي‌گيرند اما حرارت ناشي از آنها براي وادار كردن سحابي به درخشيدن، كافي نيست. در واقع توفاني از پرتو‌هاي فرابنفش كه تنها كوتوله سفيد گمشده از پس آن برمي‌آيد، مي‌تواند سحابي را وادار به چنين كاري كند.
به تازگي گروهي از دانشمندان انستيتو علوم تلسكوپ فضايي در بالتيمور با همكاري تعدادي از دانشمندان انگليسي و آمريكايي تحقيقاتي را براي روشن‌كردن موضوع از سر گرفته‌اند. نورسنجي و طيف‌بيني گسترده اين گروه از ستاره‌هاي مزدوج در قلب سحابي SuWt 2 نشان داد كه هر دو ستاره از ستاره‌هاي هم‌جرم‌شان در نمودار ستاره‌هاي رشته اصلي، بزرگ‌ترند. اين تناقض شايد به اين معني باشد كه آنها شروع به تبديل شدن به غول‌هاي سرخ كرده‌اند. همچنين به نظر مي‌رسد هر دو ستاره با سرعتي بسيار كمتر از حد انتظار به دور هم مي‌چرخند. در واقع انتظار دانشمندان بر اين بود كه همواره يك طرف اين دو ستاره روبه‌روي هم باشد، اما اين طور نيست. دانشمندان براي حقايق شگفت‌انگيز پيدا شده در صحنه جنايت، تفسير ساده‌اي پيشنهاد كردند؛ ستاره‌هايي كه اكنون در قلب سحابي مي‌چرخند، در ابتدا به شكل خانواده‌اي سه نفره متولد شدند كه در آن دو ستاره متعلق به كلاس A كنار يكديگر مي‌چرخيدند و ستاره سوم كه ستاره سنگين‌تري بود در مداري دور‌تر مي‌چرخيد. در واقع اين شرايط فضاي كافي براي تبديل شدن ستاره بزرگ‌تر به غول سرخ را فراهم كرد كه تنها پس از اين تحول در ماهيت ستاره سوم بود كه اين ستاره توانست جفت ستاره‌هاي متعلق به كلاس A را در كام خود فرو برد. اين جفت ستاره كه درون غول سرخ به دام افتاده بودند با حركتي مارپيچ به سوي هسته غول سرخ سقوط كردند كه اين حركت باعث افزايش سرعت چرخش آنها شد. سرانجام لايه‌هاي بيروني غول سرخ در صفحه‌اي از مدار جفت ستاره‌ها به دور آن، به خارج پرتاب شدند و اين سحابي حلقه شكلي كه امروزه ديده مي‌شود را پديد آوردند. علاوه بر اين سناريو، سرعت چرخش بسيار كند اين دو ستاره متعلق به كلاس A نيز مي‌تواند پيامد ديگري از اقدام جنايت بارشان در قبال عضو ديگر خانواده باشد.
براي انجام رصد‌هاي زميني كه منجر به جمع‌آوري مدارك و شواهد اين جنايت در اعماق فضا شدند، چندين تلسكوپ از جمله رصدخانه سروتولولو در شيلي، رصدخانه جنوبي اروپا، تلسكوپ استراليا و رصدخانه اخترشناختي آفريقاي جنوبي مورد استفاده قرار گرفتند. دانشمندان بر اين باورند كه تشعشع فرابنفش ناشي از هسته داغ بدون پوشش به جا مانده از غول سرخ باعث درخشش سحابي شده است. اگر هسته به جا مانده از غول سرخ به اندازه كافي جرم مي‌داشت، مي‌توانست به سرعت به شكل يك كوتوله سفيد كم نور سرد شود كه شايد همين مسئله دليل غيرقابل رؤيت بودن آن در حال حاضر باشد. نتايج بررسي‌هاي اين گروه از كارآگاهان جنايت‌هاي كيهاني در دويست و دوازدهمين اجلاس انجمن ستاره‌شناسي آمريكا كه در سوم ژوئن برگزار شد، به اطلاع حاضرين رسيد.
Science Daily, Jun. 03, 2008
پنجشنبه 30 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: آفتاب]

[مشاهده در: www.aftabnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 127]