نگاهي به آثار حسين عليزاده به بهانه «آن و آن»عشق‌بازي با ساز و آواز و راز

واضح آرشیو وب فارسی:دنياي اقتصاد: نگاهي به آثار حسين عليزاده به بهانه «آن و آن»عشق‌بازي با ساز و آواز و راز
علي طجوزيتقريبا محال است كسي آواز و سماع پنجه‌هاي او را بشنود و دلش به شوق درنيايد و نرود آن جايي كه بايد. جايي كه تنها اوست همان كه بايد باشد.

حداقل براي زمان اندكي، زماني كوتاه هنگام فرار از زندگي سيمان و آهن و ماشين. تقريبا محال است كسي عشق‌بازي او با ساز و آواز ساز را بشنود و نفهمد كه تمام دلش در پنجه‌هايش جمع مي‌شو‌د و از آنجا پر باز مي‌كند و راهي دنيايي نو مي‌شود، دنيايي پر از «راز نو» براي فرار از هجراني با پايكوبي، هرچند سلانه سلانه. درباره حسين عليزاده نوشتن و گفتن كاري سهل و ممتنع است. اول فكر مي‌كني مي‌تواني و بعد اما... با اين حال به بهانه انتشار آلبوم «آن و آن» جديدترين اثر وي نگاهي، به زندگي و آثار او خواهيم انداخت.
بازار موسيقي ايران طي دو ماه اول سال در ركود كامل بود و هيچ اثر تازه‌اي به بازار نيامده بود. تا اينكه اواخر ارديبهشت‌ماه دو كار به بازار عرضه شد؛ يكي از سوي لطفي و گروه شيدا و ديگري حسين عليزاده كه به سرعت هر دو آلبوم جزو پرفروش‌ها شدند. آلبوم «آن و آن» عليزاده يكي از آثاري بود كه غبار ركود را اندكي از چهره بازار زدود. در اين اثر عليزاده به بداهه‌نوازي سه‌تار در دستگاه‌هاي شور و بيات اصفهان پرداخته و پژمان حدادي با تمبك او را همراهي كرده است.
حسين عليزاده در شهريورماه سال 1330 در تهران متولد شد. وي فارغ‌التحصيل دانشكده هنرهاي زيباي تهران است و شاگرد استاداني همچون عبدا... دوامي، هوشنگ ظريف، داريوش صفوت، علي‌اكبرخان‌شهنازي و... بوده است. عليزاده از معدود موسيقيداناني است كه جدا از نوازندگي، آهنگسازي و رهبري گروه، به فعاليت‌هايي همچون پرداختن به رديف و انتشار كتاب‌هاي آموزشي، موسيقي فيلم و سريال و همچنين همكاري با هنرمنداني غيرايراني و خلق آثاري زيبا و همچنين ساخت ساز جديد و تلاش براي احياي سازهاي فراموش پرداخته است.
حصار و سواران دشت اميد از جمله آثار نخستين عليزاده است كه در سال 56 منتشر شد. اين آثار به گفته عليزاده در زمان خدمت سربازي در پادگان فرح‌آباد ساخته شد. حسين عليزاده قطعه حصار را در دستگاه چهارگاه خلق كرد و آن را به زندانيان در بند رژيم شاه تقديم كرد. يكي ديگر از آثار عليزاده در همان دوران كه به صورت سرود خلق شد «ژاله خون شد» با شعري از سياوش كسرايي بود. مضمون اين اثر مربوط به حادثه 17 شهريور سال 1357 در ميدان ژاله بود. بعد از انقلاب و شروع جنگ، عليزاده شاهكاري را خلق كرد كه مي‌توان آن را يكي از برترين آثار موسيقيايي در تاريخ موسيقي معاصر ايران دانست. «ني‌نوا» اثري است براي ني و گروه سازهاي زهي در دستگاه نوا. چندي بعد عليزاده جهت ادامه تحصيلات به خارج از كشور رفت. وي بعد از چند سال دوري و پس از بازگشت آثار زيبايي را با گروه‌هاي شيدا و عارف خلق كرد كه از جمله مي‌توان به شورانگيز و راز و نياز اشاره كرد. اين آثار كه با همكاري موسيقدانان بنام گروه‌هاي عارف و شيدا و با خوانندگي هنرمنداني همچون شهرام ناظري، صديق تعريف، عليرضا افتخاري و بيژن كامكار اجرا شد، نمونه‌هاي زيبايي از گروه‌نوازي در موسيقي ايراني هستند. شورانگيز و راز و نياز را مي‌توان جزو آخرين آثاري دانست كه در قالب كاملا سنتي و به صورت تك‌صدايي توسط عليزاده منتشر شد. هرچند عليزاده در آلبوم صبحگاهي اثري تقريبا مشابه آثار قبلي خود اجرا كرد. اثري در چهارگاه با آواز محسن كرامتي. بعد از آن عليزاده آلبوم راز نو را منتشر كرد. آلبوم راز نو اثري بود كه انتشار آن حكايت از فضايي خاص مي‌كرد كه عليزاده به نوعي در جست‌وجوي آن بود. در اين فضا عليزاده سعي دارد براي موسيقي مسير جديدي را جست‌وجو كند. عليزاده در اين نوع از سازهايي كه معمولا در گروه‌نوازي كاربرد زيادي ندارد و يا مهجور هستند، استفاده كرد و يا پيوند زدن گوشه‌هاي موسيقي ايراني و پديد آوردن مقام‌هاي جديد. آلبوم راز نو همان‌طور كه از نامش پيدا است، حكايت از همين فضاي جديد دارد؛ اثري كه قسمتي از آن در مقام «داد و بيداد» است. اين مقام از دو مقام «داد» از ماهور و «بيداد» از همايون به وجود مي‌آيد. بعدها عليزاده در اثري به نام «زمستان است» با همكاري استاد شجريان و همايون و كيهان كلهر از اين مقام استفاده كرد؛ اثري كه كاملا به صورت آواز بود و هيچ‌گونه تصنيفي نداشت. اين اثر را حتي مي‌توان جزو معدود آثار شجريان دانست كه كاملا در يك دستگاه و بدون تصنيف و فقط به صورت آواز به همراه يك شعر اجرا مي‌شود. حسين عليزاده همچنين در مجموع آثار «بي تو به سر نمي‌شود»، «فرياد»، «ساز خاموش» و «سرود مهر» همكاري خود را در گروه اساتيد با شجريان ادامه داد كه در اين ميان «بي تو به سر نمي‌شود» با اقبال عمومي بهتري روبه‌رو شد. هر چند كه نمي‌توان از فرياد به راحتي گذشت. حسين عليزاده يكي از آهنگسازان موفق در حيطه موسيقي فيلم بوده است. يكي از اولين تجربه‌هاي موفق عليزاده در اين زمينه موسيقي فيلم «دلشدگان» به كارگرداني مرحوم علي حاتمي است. بهمن قبادي يكي ديگر از كارگرداناني است كه همكاري گسترده‌اي با عليزاده دارد. اين همكاري‌ها با موسيقي فيلم «زماني براي مستي اسب‌ها» آغاز شد. دومين همكاري عليزاده و قبادي به فيلم «لاك‌پشت‌ها هم پرواز مي‌كنند» باز مي‌گردد. نيوه مانگ نيز يكي ديگر از فيلم‌هاي قبادي است كه باز هم موسيقي آن را عليزاده ساخته است.
يكي ديگر از آهنگساز‌ي‌هاي شاخص عليزاده در زمينه موسيقي فيلم، فيلم گبه به كارگرداني مخملباف است.ديگر فيلم‌هايي كه عليزاده آهنگسازي آنها را بر عهده داشت عبارتند از: آواز گنجشك‌ها، چوپانان كوير، از اعصار، عشق طاهر، ايران سراي من است، زشت و زيبا، دختران خورشيد، ابجد، ميراث‌كهن، ابر و آفتاب و مدرسه‌اي كه باد برد.
زيرتيغ به كارگرداني محمدرضا هنرمند تنها سريال تلويزيوني است كه موسيقي آن را عليزاده ساخته است. حسين عليزاده به غير از نوازندگي سازهاي تار و سه‌تار در بسياري از آلبوم‌ها و يا كنسرت‌هايش به نوازندگي سازهايي همچون ديوان، رباب، عود، شورانگيز و سلانه پرداخته است و در بعضي از آثارش همچون نوبانگ كهن با سازهايي نوازندگي كرده است كه در گروه نوازي امروزي كاربرد زيادي ندارد يا سازهايي در حال فراموش شدن هستند.بعد از زلزله رودبار عليزاده اثري به نام آواي مهر را براي كمك به آسيب‌ديدگان اين حادثه منتشر كرد. قسمت اول اين آلبوم شامل قطعاتي به نام آواي مهر را براي كمك به آسيب‌ديدگان اين حادثه منتشر كرد. قسمت اول اين آلبوم شامل قطعاتي به نام «زندگي»، طلوع، عمق فاجعه، آواي مهر و عروج مي‌باشد كه روايت‌گر اين حادثه غم‌انگيز 31 خرداد ماه 69 است.
قسمت دوم آلبوم شامل دو اثر عصيان و رويا مي‌باشد. عليزاده به غير از تار و سه‌تار كه جزو سازهاي تخصصي‌اش به شمار مي‌روند، در آثارش سازهاي ديگري هم نواخته است. يكي از اين سازها «سلانه» است كه با ايده خود عليزاده ساخته شد كه آلبومي به همين نام را نيز منتشر كرد. «به تماشاي آب‌هاي سپيد» اثري است كه در سال‌هاي اخير مورد توجه خاص موسيقي دوستان قرار گرفت. اين آلبوم كه حاصل همكاري مشترك گروه ايراني هم‌آوايان به سرپرستي عليزاده و ژيوان گاسپاريان دودوك نواز به نام ارمنستاني و گروهش در كنسرت تابستان سال 1382 در كاخ نياوران تهران است. در اين اثر كه شامل آثاري ايراني و ارمني است، با تنظيمي زيبا و همدلي خاصي بين اعضاي دو گروه اثري شكل مي‌گيرد كه نامزد جايزه گرمي در سال 2006 مي‌شود. هرچند اين اثر برنده جايزه نشد، ولي نشانگر تجربه موفقيت‌آميز عليزاده در پيوند زدن مشتركات فرهنگي دو ملت ارمنستان و ايران بود.
عليزاده همچنين آثاري را به صورت دونوازي اجرا كرده است. از جمله اين آثار مي‌توان به آلبوم‌ همنوايي اشاره كرد كه شامل دونوازي تار عليزاده و ارشد طهماسبي است. همچنين عليزاده در آلبوم «چهارگاه و بيات ترك» با حسين عمومي به دو نوازي مي‌پردازد.
از ديگر آثار عليزاده كه به صورت تكنوازي است، آلبومي به نام «هجراني» است در دو دستگاه ماهور و سه‌گاه. از ديگر آثار تكنوازي وي مي‌توان به «تركمن»، «كنسرت نوا»، «راست پنجگاه» «كنسرت‌ همايون، سه‌گاه» و «پايكوبي» اشاره كرد.«سرود گل» و «پرنده‌ها» نيز جزو آخرين آلبوم‌هاي عليزاده محسوب مي‌شوند كه هنوز در ايران منتشر نشده است. اين دو آلبوم برگرفته از كنسرت عليزاده با گروه هم‌آوايان است كه تابستان گذشته در فرانسه و هلند اجرا شد.
در هر حال عليزاده اكنون يكي از قله‌‌هاي بزرگ موسيقي ايران است. او يكي از چهره‌هاي بنام و مطرح موسيقي ايراني نيز در سطح جهاني است. تلاش‌هاي او و برخي ديگر از استادان ايراني و همكاري آنها با استادان ساير ملل به شناخته شدن فرهنگ و به خصوص موسيقي ايراني كمك‌هاي فراواني كرده است.
دوشنبه 27 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: دنياي اقتصاد]

[مشاهده در: www.donya-e-eqtesad.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 514]