واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: به گزارش روز يكشنبه گروه فرهنگي ايرنا، در سالهاي 1933 و 1934 با همكاري هيات ايراني به سرپرستي شادروان سيدمحمد تقي مصطفويو پروفسور ارنست هرتسفلد استاد دانشگاه شيكاگو حفاري هايي در تخت جمشيد پايتخت امپراتوري پارس در ديوار استحكامات شمال غربي تخت جمشيد در محل كاخ خزانه صورت گرفت. در نتيجه اين حفاري ها، حدود 30 هزار لوح گلي با متنهايي به خط ميخي عيلامي به شكل و اندازه مهرهاي نماز در اندازههاي 68 سانتيمتري به دست آمد كه از اين تعداد حدود 6 هزار لوح سالم بودند. اين آثار مربوط به سرزمين اصلي هخامنشيان يعني پارس يا فارس امروز و سرزمين جلگهاي و پرآب عيلام در دامنههاي فارس است. اين الواح در زمان فرمانروايي داريوش هخامنشي حدود 500 سال پيش از ميلاد نوشته شده است. اين مجموعه بخش كوچكي از بايگاني ديوان شاهي در زمان هخامنشيان به شمار مي رود. بر اساس روال مقرر در قانون 1309 ايران، حدود 6 هزار لوح گلي متعلق به دوره هخامنشيان كه از سوي موسسه شرق شناسي آمريكا در منطقه پاسارگاد كشف شده بود، ميان دولت ايران و اين موسسه تقسيم شدند. بنا به درخواست موسسه شرقشناسي و طبق مجوز رسمي كه ايران به اين موسسه اعطا كرد، مقرر شد اين الواح تنها به مدت سه سال به دانشگاه شيكاگو امانت داده شوند تا مطالعات مربوط به ترجمه خطوط نوشتههاي عيلامي و مستندسازي ترجمهها به شكل كتاب و ميكروفيلم انجام و پس از پايان مطالعه در زمان معين به ايران بازگردانده شوند. دانشگاه شيكاگو پس از چند سال شماري از لوحها را كه از شدت آسيبديدگي، خواندن آنها امكانپذير نميشد، به ايران بازگرداند و پژوهش بر روي شماري از آنها را كه سالمتر و خواندنيتر بودند، آغاز كرد. پس از آن تعداد 300 لوح ديگر به ايران بازگردانده شدند و بقيه آن همچنان در امانت دانشگاه شيكاگو است. اسناد نشان ميدهند كه ايران، الواح هخامنشي را به شكل اماني به دانشگاه شيكاگو سپرده است و اشيا ماهيت انتفاعي ندارند. با اين حال، بعضي از اتباع آمريكايي با توسل به قوانين سالهاي 2002 و 2004 آن كشور، اشياي باستاني متعلق به ايران را توقيف و مطالبه ميكنند. داستان الواح گلي ايراني در سال هاي گذشته با وقوع برخي حوادث و وقايع سياسي، حاشيههاي تازهاي پيدا كرد. پس از بمبگذاري انتحاري در بيت المقدس خانواده كشته شدگان يهودي با ادعاي كذب ودروغين خود يعني متهم قلمداد كردن دولت ايران در اين عمليات تروريستي، خواهان تصاحب الواح هخامنشي به جاي غرامت خود شدند و دولت آمريكا نيز اعلام كرد با برپايي يك حراجي آنها را به فروش مي رساند. در پي اين جريانات، حركت غيرفرهنگي و غيرانساني مصادره الواح تخت جمشيد نگراني و اعتراض شديد تمام باستانشناسان مراكز تحقيقاتي كشورهاي دنيا را برانگيخت. در آخرين جلسهاي كه حميد بقايي رييس سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري با توماس كوركوران وكيل منتخب دولت ايران در دادگاه شيكاگو و نماينده حقوقي جمهوري اسلامي ايران در لاهه تشكيل داشت، اين وكيل اظهار داشت كه به لحاظ حقوقي، ايران مشكل خاصي ندارد و در اين پرونده ايران برنده خواهد بود. * حميد بقايي در گفت و گو با خبرنگار فرهنگي ايرنا اظهار داشت: پرونده الواح گلي هنوز باز است و سازمان ميراث فرهنگي با همكاري وزارت امور خارجه با ارايه دادخواستي به دادگاه شيكاگو در آمريكا به صورت جدي در حال پيگيري اين موضوع است. معاون رييس جمهور با اين توضيح كه دادگاه شيكاگو ابتدا حكم داده بود، اين الواح از محل نگهداري آنها در دانشگاه شيكاگو به اين دادگاه منتقل شود، افزود: با پيگيري هاي مستمر توانستيم مانع از انتقال اين الواح به دادگاه شويم و همين كه ما توانستيم جلوي اين انتقال را بگيريم موفقيت بزرگي است. بقايي گفت: انتقال اين آثار به دادگاه به منزله توقيف آنها بود كه در نتيجه پيگيري هاي به عمل آمده ازسوي طرف ايراني و وكيل پرونده، اين دادگاه به اين موضوع كه فعلا الواح در دانشگاه شيكاگو بماند و توقيف آنها نيز صورت نگيرد، راي داد. بر اساس مستندات محكم موجود، الواح گلي جزو اشياي تاريخي فرهنگي ايران به شمار مي رود و طبق قوانين بين المللي و قوانين داخلي كشور آمريكا از هرگونه حراج مصون هستند. چندي پيش نيز وزارت دادگستري آمريكا نظر مثبت خود را در مورد جلوگيري از حراج الواح اعلام كرد. همچنين وكيل ايران معتقد است كه ايران در اين پرونده برنده خواهد بود؛ اما لابي صهيونيستي و فضاي سنگين سياسي حاكم در محل دادگاه، روند صدور حكم نهايي را طولاني ميكند. برخي افراد منتسب به لابي صهيونيستي در كنگره آمريكا طرحي را مورد تصويب قرار دادهاند كه براساس اين مصوبه جديد توقيف هرگونه شيء تاريخي فرهنگي متعلق به ايران كه در خاك آمريكا يافت شود، مجاز خواهد بود. اكنون دولت ايران منتظر راي بعدي دادگاه شيكاگو در اين باره است. در صورتي كه دادگاه حكم به نفع ايران صادر نكند، دو مرحله استيناف براي ايران وجود دارد يعني ايران ميتواند با مراجعه به ديوان عالي كشور آمريكا و در دادگاه بعدي روند حقوقي اين پرونده را دنبال كند. به گفته وكيل ايران، در هر صورت با توجه به فشارهاي سياسي حاكم در شيكاگو شهر محل دادگاه، روند بررسي پرونده الواح تا يك سال به طول خواهد انجاميد. * قانون مصوب كنگره آمريكا و پرونده بمب گذاري در بازار بن يهودا در بيت المقدس در سال 1992 كنگره آمريكا قانوني را تصويب كرد كه اقدام قربانيان عمليات تروريستي به طرح دعوي عليه دولتهاي حامي تروريسم در محاكم آمريكايي و دريافت غرامت از آنها را تسهيل ميكرد. پس از آن هفت دولت، از جمله ايران از سوي آمريكا به عنوان حاميان تروريسم معرفي شدند. در چهارم سپتامبر 1997 بمبي در بازار بن يهودا، واقع در شهر بيتالمقدس منفجر شد كه به قتل چهار نفر و مجروح شدن دهها نفر انجاميد. اين بمبگذاري انتحاري به حماس نسبت داده شد. قربانيان اين حادثه از جمله مجروحان يا وراث مقتولان، عليه ايران شكايت كردند به اين بهانه كذب كه گويا ايران به حماس كمك ميكند. سرانجام در سال 1388، دادگاه شيكاگو در آمريكا اين كتيبه هاي با ارزش باقيمانده از تخت جمشيد را به عنوان غرامت به شماري از صهيونيست هاي بازمانده از قربانيان اين بمب گذاري، توقيف كرد. * ماجراي بازگشت 300 لوح به كشور به علت برخي نگرانيهاي مقامات دانشگاه شيكاگو و ساير نهادهاي فرهنگي آمريكا، كه آثار باستاني ايران را يا از سارقان خريداري كرده يا طبق معاهدات رسمي با حكومت وقت ايران به امانت گرفته ولي به رغم گذشت بيش از نيم قرن پس نداده بودند، در آوريل 2004 مصادف با ارديبهشت ماه 1383، دانشگاه شيكاگو، 300 لوح گلي از هزاران قطعه اموال اماني ايران را پس داد. بقايي در ارديبهشت ماه سال 1388 به عنوان قائم مقام سازمان ميراث فرهنگي، در گفت و گويي اعلام كرده بود كه موضوع بازگرداندن الواح گلي سياسي نيست و طبق روال معمول، دادگاه بايد حكم نهايي را به نفع ايران صادر كند، اما اگر با اين امر سياسي برخورد شود، آن وقت ايران تمهيدات ديگري درنظر مي گيرد. وي درباره آخرين وضعيت دادگاه رسيدگي به الواح گلي نيز اظهار داشت: سازمان ميراث فرهنگي با هماهنگي و به واسطه مركز خدمات حقوقي بين المللي رياست جمهوري بر فعاليت وكيل پرونده نظارت كامل دارد، بنابراين پرونده مربوطه توسط اين سازمان به صورت جدي درحال پيگيري است. * نامه باستانشناسان دانشگاههاي بزرگ دنيا براي بازگرداندن الواح مهدي موسوي سرپرست وقت پژوهشگاه سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري گفته است، بيش از 500 نفر از استادان دانشگاههاي بزرگ دنيا و بسياري از دانشمندان ايران شناس و باستان شناس از سراسر جهان نامه اعتراض آميزي را امضا كرده اند كه در وب سايت انجمن ايران شناسان اروپا براي جلوگيري از مصادره الواح تخت جمشيد درج شده است. وي تصريح كرده است: موضوع غيرفرهنگي و غيرانساني مصادره الواح تخت جمشيد نگراني و اعتراض شديد تمام باستانشناسان مراكز تحقيقاتي كشورهاي دنيا را برانگيخته است به همين سبب انجمن ايرانشناسان اروپا در نامه اي به رييس جمهور آمريكا مراتب اعتراض شديد خود را نسبت به اقدام غيرقانوني دانشگاه شيكاگو اعلام و درخواست كردند تا از مصادره اين الواح جلوگيري شود. به گفته موسوي، اين نامه براي جمع آوري امضا به صورت الكترونيكي در وب سايت انجمن ايران شناسان اروپا به نشاني www.shop.lsiao.it/SIE/petition.php قرار دارد. وي افزوده است: از جمله امضاكنندگان اين نامه استادان باستانشناسي و تاريخ دانشگاه هاي هاروارد، نيكاگو، پنسلوانيا، سيدني، كمبريج، آكسفورد، تهران، تربيت مدرس، بولونيا، ناپل، رم، هامبورگ، وين، ليورپول، نيويورك، تورنتو، برلن،لندن، كيل، سوربن، كلمبيا، ادينبورگ، ميشيگان، ورشو و موسسه باستان شناسي آلمان، آكادمي علوم اتريش و مركز تحقيقات ملي فرانسه هستند. اين حركت ارزشمند انديشمندان جهان بيانگر حقانيت جمهوري اسلامي ايران در مورد پرونده قضايي الواح گلي و تاكيدي بر مالكيت كشور ما بر اين آثار تاريخي است. * محتوا و ماندگاري لوح هاي گلي هخامنشي محتواي اين لوحها نشان ميدهد كه تاريخ نگارش لوح هاي بارو به سالهاي 494 تا 509 پيش از ميلاد، يعني سالهاي سيزدهم تا بيست و هشتم پادشاهي داريوش هخامنشي بازميگردد. اما لوحهاي خزانه در فاصله سالهاي 458 تا 492 پيش از ميلاد يعني در فاصله سيامين سال پادشاهي داريوش تا هفتمين سال پادشاهي اردشير يكم نوشته شدهاند. اين الواح به خط و زبان عيلامي نوشته شدهاند و برخلاف ديگر كتيبههاي هخامنشي كه بيانيهها و گفتارهايي رسمي براي همگان و براي آيندگان بوده، براي خواندن عموم مردم نوشته شده و در واقع اسناد داخلي و حسابداري كاركنان تختجمشيد و يك بايگاني اداري بوده است. همچنين از آنجايي كه اين لوح ها بازگوكننده رويدادهاي رسمي و حكومتي و سياسي نيستند در كنار آگاهيهاي فراوان ديواني و اداري اطلاعات فراواني را از زندگي روزمره و روزگار مردمان عصر هخامنشي در اختيار ما ميگذارند. به موجب اين لوحها، ما امروز ميدانيم كه سازندگان تختجمشيد را بردگان تشكيل نميدادند بلكه مردان و زنان آزادهاي بودهاند كه به اندازه تخصص خود و كاري كه انجام ميدادند، دستمزد ميگرفتند. به آنان نه تنها دستمزدي شايسته كه گاه پاداش و هديه و كمك هزينه نيز پرداخت ميشده است. آنان ميتوانستند به هنگام پيمان زناشويي هنگام زايش نوزادي تازهرسيده در جشنها و بيماريها از اين پاداش برخوردار شوند؛ زنان در تختجمشيد نه تنها كار ميكردند، بلكه پابهپاي مردان در كارهاي تخصصي و مديريت شركت داده ميشدند. نوجوانان به كارآموزي ميپرداختند و كودكان در ساعتهاي كاري والدين در كودكستان تختجمشيد نگهداري و تربيت ميشدند. لوحها حاكي از آن است كه پرداخت نهايي و ريزهكاريهاي سنگنگارههاي باشكوه تختجمشيد بيشتر دستاورد هنر و تواناييهاي زنان هخامنشي است. نخستين گزارش و ترجمان متن لوحها توسط جرج كامرون ايرانشناس بزرگ و متخصص زبانهاي باستاني ايراني انجام شد. او دستاورد پژوهش ماندگار خود را در كتابي به نام لوحهاي خزانه تختجمشيد در سال1948 در شيكاگو منتشر كرد. پس از آن ريچارد هالوك همتاي ديگر كامرون كار را بر روي حدود 2 هزار لوح به دست آمده از باروي تختجمشيد ادامه داد و گزارش و ترجمان خود را در كتاب گرانقدر لوحهاي استحكامات تختجمشيد در سال 1969در شيكاگو منتشر كرد و پس از آن نيز مقالههاي متعددي در اين زمينه در نشريات گوناگون به چاپ رساند. او در سال 1977 خبر از خوانش 4 هزار و 500 لوح ديگر داد كه پس از درگذشت او تكميل و منتشر نشدند. اما متاسفانه هيچ گاه ايرانيان نتوانستند اين كتاب و مقالهها را مشاهده كنند تا بتوانند براي ترجمه و نشر آنها اقدام كنند. بر اساس تمام مستندات موجود، الواح هخامنشي جزو مجموعه داراييهاي فرهنگي ايران است و نبايد به عنوان داراييهاي عمومي و متداول قلمداد شوند كه در نتيجه، ارزشهاي مالي آن بتواند براي مقاصد پرداخت خسارت حقوقي مورد بهره برداري قرار گيرد. اشياي عتيقه و ارزشمند متعلق به ميراث فرهنگي ايران، در واقع متعلق به كل جامعه بشريت است و در نتيجه بايد در اختيار مالك اصلي آن باشد تا همگان ازجمله پژوهشگران، باستان شناسان و عموم مردم بتوانند از آن استفاده كنند.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 645]