نگاهي به فيلم انعكاس /تصويري از توهم خيانت‌هاي موازي

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: نگاهي به فيلم "انعكاس" /تصويري از توهم خيانت‌هاي موازي
فيلم "انعكاس" ساخته رضا كريمي با تكيه بر ايده‌اي خط قرمزي كه از اصول اخلاقي بنيادين ماست از جرقه‌هاي معنوي لحظه‌اي براي تغيير و تعديل تعاريف ارائه شده استفاده مي‌كند. اما تعدد اين تعاريف همراهي مخاطب را در بخش مياني زير سوال مي‌برد.

به گزارش خبرنگار مهر، كريمي در چهارمين فيلم سينمايي خود در مقام كارگردان موضوعي را محور قرار داده كه به نوعي حساسيت برانگيز است و با قرار گرفتن بر بستري كمرنگ و بدون زمينه از معنويات، مجوز پرداختن به آن را پيدا كرده است.

فيلم "انعكاس" ويژگي اثر متأخر اين كارگردان را يدك مي‌كشد و تا حدي به همان سرنوشت هم دچار مي‌شود. "تب" هم فيلمي بود بود با آغازي جذاب كه قلاب اوليه‌اي محكم براي درگير كردن مخاطب داشت. بخصوص شخصيت پردازي با جزئيات فيلم به گونه‌اي كاراكترها را از همان اولين گام براي مخاطب سمپات كرده و او را به پيگيري وا‌مي‌داشت.

اما همانطور كه اين چينش جذاب اوليه در "تب" با قرار گرفتن در پيچ و خم‌هاي ناكارآمد داستاني امتياز بالقوه خود را از دست داده و پرداخت اوليه را ناكارآمد كرد، در "انعكاس" هم به نوعي اتفاقي مشابه اما در حد و اندازه‌هاي متفاوت شكل مي‌گيرد. اين وجه مي‌تواند نكته‌اي قابل ملاحظه در كارگرداني رضا كريمي محسوب شود كه معمولاً نقاط قوت اوليه آثارش در شيوه روايت و چينش موقعيت‌ها از دست مي‌رود.

در فيلم "انعكاس" اين نكته كه كريمي امر نگارش فيلمنامه را به ديگري واگذار كرده و از حضور يك نويسنده مستقل بهره برده، يك امتياز محسوب مي‌شود و به نظر مي‌آيد از نوعي اشراف بر مشكل داستانگويي فيلم‌هاي قبلش مي‌آيد. محمدهادي كريمي كه تجربه نگارش فيلمنامه سينمايي و يك مجموعه تلويزيوني را دارد اين بار با حضور خود بخشي از مشكلات فيلم را تقليل داده است.

همانطور كه اشاره شد فيلم "انعكاس" تور اوليه را خوب پهن مي‌كند و مي‌تواند با آغازي از ميانه راه، مخاطب را درگير رابطه‌اي كند كه شبهه برانگيز و البته ممنوع است. همراهي يك مرد و زن جوان (حميد گودرزي - مهناز افشار) با پنهان نگه داشتن همه اتفاقاتي كه بين آنها مي‌افتد، به نوعي تصويري مبهم از حادثه‌اي ارائه مي‌دهد كه در پايان اين مقطع براي مرد مي‌افتد.

در واقع بدون آنكه به جزئياتي واضح پرداخته شود، تصوير اين زوج به عنوان يك زن و شوهر ترسيم مي‌شود كه در ادامه فرار دختر از بيمارستان و سر رسيدن همسر قانوني مرد (بيتا سحرخيز) تعريف اوليه را دچار تغيير مي‌كند. از اين به بعد تعريفي كه وارد قصه مي‌شود شكلگيري رابطه‌اي مشكوك بين اين زوج است كه كمي جلوتر با مشخص شدن اينكه زن جوان هم متأهل است، رنگ و بوي رابطه‌اي ممنوع را به خود مي‌گيرد.

اين موقعيت انتحاري كه به نوعي پاشنه آشيل فيلم است بخش مياني را به خود اختصاص داده و در واقع مانور دادن بر روي آن نقطه قوت اصلي فيلم را شكل مي‌دهد. اين نكته به خودي خود ايرادي ندارد اما وقتي اهميت واقعي خود را از دست مي‌دهد كه اين موقعيت با همه بسط و پرداخت و مانور، دروغين و كاذب از آب در مي‌آيد.

بخش مياني با تمركز بر اين خط قرمز به گونه‌اي پررنگ و برجسته شده كه شوهر زن (كامبيز ديرباز) مردي متعصب و مشكوك به همسرش ترسيم مي‌شود و زوم كردن او بر رفت و آمد و گفتار و كردار زن موقعيتي بغرنج و حساس پديد مي‌آورد. موقعيتي كه زن را وادار مي‌كند نشانه‌هاي ورود مرد ديگر به خانه را از بين ببرد و همين تلاش او براي پنهانكاري، به نوعي نوك پيكان اتهامات را به سوي او به عنوان يك زن خطاكار نشانه مي‌رود.

اشكال اشاره شده كه به جاي غافلگيري جذاب نوعي رو دست زدن ناخوشايند به مخاطب را شكل مي‌دهد، از همين پرداخت اغراق شده و پررنگ جزئيات در اين مقطع و رفتار خطاكارانه زن و سوءظن شوهر مي‌آيد. به اين ترتيب آنچه مخاطب را درگير مي‌كند به تصوير درآمدن يك رابطه ممنوع بر پرده سينماست كه در مقطع پاياني برگ نهايي اين تعريف را هم تغيير مي‌دهد.

در واقع وقتي براي سومين بار تعاريف قصه عوض مي‌شود، فلاش بكي كليدي به بهانه نامه‌اي كه زن براي اعتراف به شوهرش نوشته، همه اتفاقات را از اول تا پايان با در بر گرفتن همه جزئياتي كه در مقطع ابتدايي حذف شده روايت مي‌كند. تمهيدي كه تنها به مدد آن مجوز ورود به اين حيطه سوال برانگيز و مشكوك در فيلم "انعكاس" صادر شده است.

فيلم در همين بخش بدون آن كه زمينه سازي شده و يا احتمالاً كدي براي جرقه‌هاي معنوي قرار داده باشد، به گونه‌اي تقديري مسيري را كه زن و شوهر ناآگاهانه براي خيانت به يكديگر طي مي‌كنند موازي و قرينه هم ترسيم كرده و در نهايت خودداري آنها را با تكيه جرقه‌هاي آني معنوي در بازگشت به مسير وفاداري به تصوير در مي‌آيد.

اين پاداش متقابل براي زوجي است كه به نظر مي‌آيد در شكل رايج و روشن به هم خيانت نكرده‌اند ولي آنچه آنها را در مسير حركت براي خيانت قرار داده و در واقع دلايل اين گرايش همچنان سوال برانگيز است. واقعيت اين است كه اين وجه مهم را نمي‌توان با جرقه‌هاي معنوي و بازگشت در لحظه نود توجيه كرد و آنچه آينده رابطه بيمارگون اين زوج را ناخوشايند تصوير مي‌كند (با توجه به اطلاعاتي كه فيلم به مخاطب مي‌دهد)، ريشه‌هاي اين رفتار است كه تنها با نيت تلافي كردن توهم خيانت پاسخ نمي‌گيرد.

فيلم از حضور بازيگران چهره سينماي ايران در نقش‌هاي اصلي بهره مي‌برد اما قرار گرفتن آنها در نقش كاراكترهايي كه به نوعي كليشه قابل انتظار خودشان است، وجه تازگي و غافلگير كنندگي ندارد. به اين ترتيب امتياز فيلم بيش از اين كه درگير كردن مخاطب با روابط و مناسباتي جديد از آنها باشد، به نوعي تطبيق با وجوه آشناي آنها و تكيه بر موقعيت حساس بخش مياني است.

موقعيتي كه كاذب بودن آن در سومين تعريفي كه از مناسبات اضلاع اين مثلث عشقي ارائه مي‌شود، اهميتش را كمرنگ كرده و اين وجه را پررنگ مي‌كند كه همه چيز به گونه‌اي طراحي شده كه با ارائه اطلاعات كم و مبهم، مخاطب تصور يك رابطه ممنوع را كرده و با فيلم همراهي كند و در پايان با يك پايان معنوي و بازگشت شرايط به موقعيتي اخلاقگرا،‌ نظر معترضان به اين تصوير غيراخلاقي هم تأمين شود.

فيلم "انعكاس" با تكيه بر ايده‌اي به اصطلاح خط قرمزي كه اتفاقاً از اصول اخلاقي بنيادين ماست در عين پرداختن به آن، از جرقه‌هاي معنوي لحظه‌اي براي تغيير و تعديل تعاريف ارائه شده استفاده مي‌كند. اما همين تعدد تعاريفي كه در فيلم از يك رابطه و موقعيت ارائه مي‌شود، به نوعي همراهي مخاطب را در بخش مياني زير سوال مي‌برد.

"انعكاس" كه در بيست و ششمين جشنواره فيلم فجر نيز به نمايش درآمد، روايتگر زوجي جوان است كه هر كدام بي‌اراده در معرض آزمون سخت اثبات وفاداري قرار مي‌گيرند. آنها تنها دو را پيش رو دارند و انتخاب نهايي هر كدام انعكاسي را در زندگي مشتركشان رقم خواهد زد. مهناز افشار، حميد گودرزي، كامبيز ديرباز، شهره قمر و بيتا سحرخيز بازيگران فيلم هستند.

"انعكاس" بر اساس فيلمنامه محمدهادي كريمي به تهيه‌كنندگي سعيد حاجي‌ميري ساخته شده و آزيتا موگويي مدير توليد، فرج حيدري مدير فيلمبرداري، اصغر شاهوردي صداگذار، سيامك احصايي طراح صحنه و لباس و مهرداد كياني طراح چهره‌پردازي اين پروژه سينمايي هستند. اكران اين فيلم از پنجشنبه 23 خردادماه در تهران آغاز شده است.
شنبه 25 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 211]