بيست و چهارم: ياد معاد

واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: پايگاه اطلاع ‌رساني دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آيت‌الله العظمي خامنه‌اي در ايام ماه مبارك رمضان، روزانه گفتار و توصيه‌هاي اخلاقي از رهبر معظم انقلاب را تحت عنوان سي روز، سي گفتار منتشر مي كند. برگزيده اي از فرمايشات ششم ‌آبان ‌ماه 1383 رهبر معظم انقلاب اسلامي در ديدار مسوولان نظام به اين شرح است:‌ قال اللَّه الحكيم في كتابه: يا أيها الّذين آمنوا اطيعوا اللَّه و اطيعوا الرّسول و لا تبطلوا أعمالكم. حديث صحيح معتبر از پيغمبر اكرم صلّي‌اللَّه‌عليه‌وآله‌وسلّم اين است: الصّوم جنّة من النّار؛ روزه، سپر آتش است. از طرق اهل سنت هم همين مضمون با الفاظ مختلف نقل شده است؛ از جمله اين لفظ: الصّيام جنّة العبد المؤمن يوم القيامة كما يقي أحدكم سلاحه في الدّنيا؛ همچنان‌ كه شما در دنيا با سلاح و وسيله دفاعي خودتان از خود دفاع مي‌كنيد، در آخرت هم به‌ وسيله روزه از خودتان در مقابل تعرض آتش دوزخ دفاع مي‌كنيد. ** گذر از خواهش‌ها خصوصيت روزه چيست كه تعبير جنّة من النّار درباره آن بيان شده است؟ خصوصيت روزه عبارت است از كفّ نفس. روزه، مظهر كفّ نفس است؛ و نهي النّفس عن الهوي. مظهر صبر در مقابل گناه و غلبه مشتهيات، روزه است. لذا در روايات، ذيل آيه شريفه و استعينوا بالصّبر و الصّلاة صبر را به روزه تعبير كرده‌اند. روزه، مظهر گذشت از خواسته‌هاست. اگرچه زمانِ روزه محدود است - چند ساعت در روز، آن‌هم چند روز در سال- ليكن به صورت نمادين، يك حركت اساسي براي انسان است. چرا؟ زيرا هواهاي نفساني و هوس‌ها و مشتهيات و خواست‌هاي نفس، همان مسيري است كه انسان را به گناه مي‌رساند. اين‌طور نيست كه مشتهيات نفساني با گناه ملازم و از يكديگر اجتناب‌ناپذير باشد؛ نه، بعضي از مشتهيات نفساني هم حلال است. اما اين‌كه انسان دهنه نفس را بردارد، نفس خود را بي‌مهار و بي‌دهنه رها كند و اسير مشتهيات آن شود، همان چيزي است كه اميرالمؤمنين عليه‌الصّلاةوالسّلام در نهج‌البلاغه فرمودند: حمل عليها أهلها؛ او را روي اسب سركشي انداخته‌اند كه دهنه آن دست اين شخص نيست و اسب سركش هم او را مي‌برد به پرتگاه پرتاب ‌كند. هواي نفساني انسان را به سمت گناهان مي‌كِشد. گناهان، صورت مُلكي عذاب الهي هستند؛ صورت دنياييِ عذاب الهي هم همين گناهانند. اين‌كه در آيه شريفه مي‌فرمايد: إنّ الّذين يأكلون أموال اليتامي ظلماً انّما يأكلون في بطونهم ناراً معنايش همين است؛ يعني شما وقتي كسي را كه مال يتيم مي‌خورد، نگاه مي‌كنيد، ظاهر قضيه اين است كه مالي را بلعيد و حرامي به كيسه خود زد؛ اما باطن قضيه اين است كه او دارد در درونِ خودش آتش تعبيه مي‌كند؛ اين همان آتش جهنم است. كسي كه لذت حرامي را در اين‌جا آزمايش مي‌كند، اين لذت، صورت ظاهر قضيه است؛ باطن قضيه در آن حيات واقعي آشكار مي‌شود؛ آن جايي كه پرده‌هاي اوهام از جلوي چشم انسان فرو مي‌افتد و حقايق در مقابل او آشكار مي‌شود؛ هنالك تبلو كل نفس ما أسلفت. آن روز همين لذتِ اين‌جايي و دنيايي عبارت است از يك عذاب و شكنجه دوزخي. آن روز، روزي است كه واقعيات و حقايق، خود را آشكار مي‌كنند و آنچه را كه انسان انجام داده است، حقايق و بطون و ملكات آن در آن‌جا آشكار مي‌شود. روح ما، ملكات ما و حقايق وجودي ما هم در آن‌جا خودش را نشان مي‌دهد. مولوي مي‌گويد: اي دريده پوستين يوسفان گرگ برخيزي از اين خواب گران‌ پنجه درنده‌اي كه يوسف‌ها را در اين‌جا مي‌درد و انسان‌هاي مظلوم را زير پا له مي‌كند، باطنش گرگ است؛ انسان نيست. اين باطن در آن‌جا خودش را نشان مي‌دهد و ظاهر مي‌شود. ** روز پاسخگويي ما نبايد قيامت را فراموش كنيم؛ قيامت واقعه عظيمي است. ما بايد هميشه ياد قيامت را در ذهن خود داشته باشيم و از قيامت بترسيم. آيه‌ شريفه درباره‌ قيامت مي‌فرمايد: يستعجل بها الّذين لا يؤمنون بها و الذين آمنوا مشفقون منها و يعلمون انّها الحق. كفار قريش به پيغمبر مي‌گفتند قيامت و جهنمي كه ما را از آن مي‌ترساني، كجاست؟ قرآن مي‌فرمايد: و الّذين آمنوا مشفقون منها؛ كساني‌كه ايمان دارند، از قيامت بيمناكند. قيامت حقيقتاً اين‌ گونه است. بايد از قيامت ترسناك بود، بايد قيامت را از ياد نبرد؛ اين ضامن حفظ ماست. قيامت، روز عرضه شدن بر خداست؛ و عرضوا علي ربّك صفّاً. انسان با حقيقت خود، با باطن قلب خود، با ملكات راسخه نفس خود، در مقابل خداي متعال آشكار مي‌شود. اين‌جا هم خداي متعال باطن ما را مي‌بيند، اما آن‌جا ديگر هيچ پرده‌پوشي‌اي وجود ندارد؛ خود ما هم مي‌فهميم و مي‌بينيم؛ خود ما هم خود را محكوم مي‌كنيم. روز جزا، روز پاسخگويي است؛ پاسخگويي به معناي واقعي كلمه؛ پاسخگويي بدون امكان رفع و رجوع بي‌مورد؛ اصلاً نمي‌شود انسان عذر دروغين و بيخودي بياورد. انسان در مقابل خداي متعال است؛ او گريبان انسان را مي‌گيرد. قيامت، روز محاسبه بي‌اغماض است؛ همه ما محاسبه مي‌شويم. قيامت، روز بسته شدن زبان است. زبان‌بازي‌هايي كه اين‌جا مي‌توان كرد، آن‌جا ديگر نيست؛ هذا يوم لا ينطقون و لا يؤذن لهم فيعتذرون. زبان، بسته مي‌شود؛ آنگاه باطن و ملكات و اعضا و جوارح انسان حرف مي‌زنند. اگر در دلمان حقد، حسد، بدبيني، بدخواهي، امراض گوناگون قلبي، كين‌ورزي نسبت به صالحان و شوق و عشق نسبت به گناهان پنهان كرده باشيم، آن‌جا همه آشكار مي‌شود. قيامت، واقعه عجيبي است؛ اليوم نختم علي أفواههم و تكلّمنا أيديهم و تشهد أرجلهم بما كانوا يكسبون. آيات مربوط به قيامت خيلي تكان‌دهنده است. من پيشنهاد مي‌كنم هر كدام به تنهايي آيات قيامت را مرور كنيم؛ چون به آن احتياج داريم. اين ديگر از چيزهايي نيست كه انسان بتواند آن را ثبت كند و آمار بدهد. صدها آيه در قرآن درباره قيامت وجود دارد؛ هم بشارت‌هاي قيامت هست، هم تهديدهاي آن؛ هر دو تكان‌دهنده است. بشارت‌هاي قرآن هم تكان‌دهنده و جذاب و شوق‌آفرين است؛ تهديدهاي قرآني هم تكان‌دهنده است و دل انسان را آب مي‌كند. يبصّرونهم يودّ المجرم لو يفتدي من عذاب يومئذ ببنيه و صاحبته و أخيه و فصيلته الّتي تؤويه و من في الأرض جميعاً ثمّ ينجيه؛ مجرم از شدت عذاب الهي آرزو مي‌كند كه بتواند فرزند خودش را فدا كند تا نجات پيدا كند؛ عزيزان خودش و همه‌ انسان‌هاي روي زمين را قرباني كند تا از عذاب نجات پيدا كند اما نمي‌تواند. عذاب الهي است، شوخي كه نيست؛ كلّا إنّها لظي. نزّاعة للشوي. تدعو من أدبر و تولّي. و جمع فاوعي. ** صراط امام سجاد سلام‌اللَّه‌عليه در دعاي ابوحمزه - كه دعاي خيلي با حال و خوبي است- ترس از قيامت را تشريح مي‌كنند: أبكي لخروجي عن قبري عرياناً ذليلاً حاملاً ثقلي علي ظهري؛ امروز مي‌گريم براي وقتي كه عريان و ذليل و بار سنگين عمل بر دوشم از قبر بيرون مي‌آيم. انظر مرّة عن يميني و اخري عن شمالي إذ الخلائق في شأن غير شأني لكلّ امرء منهم يومئذ شأن يغنيه وجوه يومئذ مسفرة ضاحكة مستبشرة؛ يك عده چهره‌هاشان خندان است و خوشنود و خوشحال و سربلندند. اين‌ها چه كساني هستند؟ كساني هستند كه در دنيا از پل صراطي كه حقيقت و باطن‌اش در آن‌جاست و مثال آن در اين‌جاست، توانسته‌اند رد شوند. اين پل صراط، پل عبوديت، پل تقوا و پل پرهيزگاري است؛ و أن اعبدوني هذا صراط مستقيم؛ صراط اين دنيا، همان صراط روي جهنم است. إنّك علي صراط مستقيمي كه به پيغمبر مي‌فرمايد، يا أن اعبدوني هذا صراط مستقيم، همان صراط روي جهنم است. اگر اين‌جا ما توانستيم از اين صراط، درست، با دقت و بدون لغزش عبور كنيم، گذر از آن صراط آسان‌ترين كار است؛ مثل مومنين كه مانند برق عبور مي‌كنند. إنّ الّذين سبقت لهم منّا الحسني اولئك عنها مبعدون لا يسمعون حسيسها؛ اصلاً اين‌ها همهمه جهنم را هم نمي‌شنوند؛ و هم في ما اشتهت أنفسهم خالدون لا يحزنهم الفزع الأكبر. فزع اكبر، يعني دشوارترين ترسي كه ممكن است براي انسان پيش بيايد. مومنين با همين ابعاد جسماني و روحاني و نفساني، فزع عظيمي كه در آن‌جاست، لا يحزنهم الفزع الأكبر؛ اين‌ها را محزون و اندوهگين نمي‌كند؛ اين‌ها از اين صراط عبور كرده‌اند. ** مسووليت مضاعف برادران و خواهران عزيز! اين صراط براي من و شما خيلي حساس است. ما مسووليم. ما با آدم‌هاي معمولي كوچه و بازار فرق داريم. ما چه نماينده مجلس باشيم، چه عضو دولت باشيم، چه مدير فلان بخش نظامي باشيم، چه بخش قضايي باشيم، همين كه شما آقايان و خانم‌ها مسوولان بخش‌هاي مختلف هستيد، كار من و شما سخت است. ما اگر تخطي و لغزش پيدا كنيم و اشكالي در كارمان پيدا شود، ضررش فقط به خود ما نمي‌رسد؛ ضررش به جمع وسيعي مي‌رسد. ما اگر كم‌كاري و كوتاهي كنيم، كشور ضرر مي‌كند. ما اگر خداي نكرده از هواي نفس خود در تصميم‌گيري‌ها پيروي كنيم، از رفيق‌بازي و خط‌ ‌بازي و عدم ملاحظه ارزش‌هاي حقيقي تبعيت كنيم، كشور صدمه مي‌بيند. كار ما سخت است. ما بيشتر از ديگران بايد به فكر جهنم و عبور از اين صراط دشوار باشيم. اين چند سال مسووليت، ابدي نيست. نماينده مجلس هستيد، عضو دولت هستيد، وزيريد، مديريد؛ اين سه سال، چهار سال، پنج سال، ده سال مي‌گذرد. اگر اين چند سال را دندان روي جگر بگذاريد و دنبال كسب پول، دنبال درآمدهاي نامشروع، دنبال رانت‌خواري، دنبال استفاده از امكانات دولتي و دنبال تعرض به بيت‌المال نباشيد - اين‌كه خيلي دشوار نيست- آن‌وقت إنّ الذين سبقت لهم منّا الحسني اولئك عنها مبعدون. هذا يومكم الّذي كنتم توعدون؛ فرشتگان الهي پيش متقين و مومنين مي‌آيند و مي‌گويند اين همان روز شماست؛ همان روزي است كه وعده و مژده آن را انبيا در طول تاريخ به مومنين داده‌اند. لذت ببريد؛ ادخلوا الجنّة. ما بيشتر از ديگران بايد مراقب باشيم و بيشتر از ديگران از جهنم بترسيم. آتش دوزخ كساني را كه مسووليت مضاعف دارند، بيشتر تهديد مي‌كند تا آدم‌هاي معمولي كه خودشان هستند و بار مسووليت خودشان در دايره خيلي محدود و كوچكي. وضع ما سخت‌تر است. نكته ديگري كه همين‌جا اضافه مي‌كنم، مساله فرزندان ماست. به فرزندانتان برسيد؛ قوا أنفسكم و أهليكم ناراً وقودها النّاس و الحجارة. حق نداريم فرزندان را رها كنيم. سعي‌تان اين باشد كه ايمانشان را حفظ كنيد. كاري نكنيد كه ايمان جوان‌تان، دختر و پسرتان -اگر دانشجوست، اگر كاسب است، اگر مشغول كار ديگر است- به مبانيِ شما متزلزل شود. گاهي انسان با دست و زبانِ بي‌مهار و بيرون از كنترل و با عمل غلطِ خودش كاري مي‌كند كه جوانِ خود را از دين و مباني ديني و اعتقادات و اصول دور مي‌كند؛ او را بي‌اعتقاد مي‌كند. ما چنين كساني را داشتيم؛ از هر دو طرف هم ممكن است. گاهي با سخت‌گيري‌هاي بي‌جا - كه بنده به سختگيري‌هاي بي‌جا اصلاً توصيه نمي‌كنم- و گاهي هم با برخورد تند و تلخ و ترش، بعضي‌ها بچه‌ها را زده مي‌كنند؛ بعضي هم از آن طرف با بي‌مبالاتي‌ها و لاابالي‌گري‌ها و امكانات بي‌حساب در اختيار بچه‌ها گذاشتن و از هر غلطِ آن‌ها با اغماض چشم‌پوشي كردن، بچه‌ها را با دست خود طرد مي‌كنند؛ در نتيجه بچه فاسد و خراب مي‌شود. بايد با منطق و برخورد صحيح و مهربانانه با فرزندان برخورد كرد. قوا أنفسكم و أهليكم؛ جوان و همسرتان را بايد حفظ كنيد؛ اين جزو وظايف شماست. اين، اثر تشديد كننده دارد؛ يعني وقتي در خانواده‌اي، جوان يا يك عضو خانواده خداي نكرده نقطه ضعفي پيدا كرد؛ مثل لكه سياهي شد روي دندان و ميناي دندان در اين نقطه خراب شد، به‌تدريج روي ذهن مخاطب‌هاي خودش و پدر و مادرش اثر مي‌گذارد و همين‌طور اثرهاي متقابلِ تشديد كننده دارد؛ در نتيجه آن حقيقت و معنويت را از دست مي‌دهد. ** ارزش مومن اين آيه شريفه براي من هميشه جالب بوده است: الذين آمنوا و اتّبعتهم ذرّيتهم بايمان الحقنا بهم ذرّيتهم و ما التناهم من عملهم من شي‌ء؛ كساني كه توانسته‌اند ايمان ذريه خود را حفظ كنند - ولو عمل ذريه، آن‌چنان برجسته نيست- ما در درجات عالي معنوي، ذريه را به آن‌ها ملحق مي‌كنيم. در روايت دارد: لتقرّ عيونهم؛ تا چشم‌هايشان روشن شود. مومن كه شما باشيد، اگر توانستيد بچه خود را مومن بار بياوريد، خداي متعال كمبودهاي اين بچه را در قيامت، در بهشت و در عرصات دشواري كه در برابر شماست، جبران مي‌كند؛ او را به شما مي‌رساند تا چشم و دل شما روشن شود. خدا براي يك مومن خيلي ارزش قائل است. حرف اصلي ما همين‌هايي بود كه عرض كرديم. من و شما اگر بخواهيم راه خود را درست برويم و اين كشور از وجود من و شما سود ببرد، راهش اين است كه عرض كرديم: بايد به فكر دل خودمان، به فكر قيامت خودمان، به فكر فرداي خودمان و به فكر محاسبه الهي از خودمان باشيم و در اين زمينه نسبت به خودمان اغماض نكنيم. پايگاه اطلاع رساني دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آيت الله العظمي خامنه‌اي همچنين لينك فايل صوتي فرازهاي فوق از سخنان رهبر معظم انقلاب را نيز ذيل اين مطلب قرار داده است. سيام**2026**1542**

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ایرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 171]