واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: در نشست اخير سران كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس كه هفته گذشته در رياض پايتخت عربستان سعودي برگزار شد، از درخواست عضويت دو كشور اردن و مغرب (مراكش) در اين شورا استقبال شد. در خصوص در خواست عضويت اردن، رهبران عضو شورا از اين درخواست استقبال كردند و از وزراي امور خارجه خواستند تا وارد مذاكره شوند و روند عضويت اين كشور را به اتمام برسانند. ظاهرا پس از آن روند پذيرش كشور مراكش نيز آغاز خواهد شد. طرح مسائلي از جمله پيوستن اردن و مغرب به شوراي همكاري خليج فارس گرچه در مرحله اول با توجه به دوري بسيار زياد اين كشورها از منطقه خليج فارس عجيب و البته سوال برانگيز به نظر مي رسد اما با اندكي دقت در شرايط منطقه اي و وضعيت سياسي اين كشورها پي به چرايي اين رخداد مهم سياسي خواهيم برد. اردن و مغرب هر دو كشورهايي هستند با نظام هاي پادشاهي و ساختار سياسي بسته. درست شبيه آنچه ديروز در تونس و مصر وجود داشت و البته امروز در كشورهاي عربي حوزه خليج فارس وجود دارد. به نظر مي رسد طرح پيوستن اين دو كشور به شوراي همكاري خليج فارس به معناي تلاش كشورهاي اقتدار گراي عرب و در راس آنها عربستان سعودي براي متشكل شدن و همپيماني سياسي براي رويارويي با موج تغيير خواهي در جهان عرب باشد. عربستان سعودي كه شوراي همكاري خليج فارس را زير چتر سياسي-امنيتي و اقتصادي خود دارد، از همان آغاز موج اعتراض هاي مردمي در كشورهاي عربي نگران اوجگيري و فراگيري آن در كل كشورهاي عربي بود. پس از اعتماد به نفسي كه مقام هاي سعودي از نيفتادن به ورطه اعتراض هاي فراگير مردمي بدست آوردند، تلاش كردند تا هر طور شده مانع از بحراني شدن شرايط كشورهاي منطقه و در صدر آن همپيمانان عربستان شود. رفتار سعودي ها در قبال بحران بحرين گواهي بر اين مساله بود. خاندان آل سعود كه روابط نزديكي را با آل خليفه در بحرين داشت پس از اينكه موقعيت حاكمان منامه را در پي اعتراض هاي مردمي در خطر ديد تصميم گرفت نيروهاي خود را در قالب نيروي سپر جزيره شوراي همكاري خليج فارس و به بهانه تامين امنيت به اين كشور گسيل بدارد تا معترضان بحريني را سركوب كند. سعودي ها تمام تلاش خود را كردند كه تجربه تلخ ديگري همچون سقوط حسني مبارك در مصر كه همپيمان عربستان سعودي بود تكرار نشود. از سوي ديگر نكته اي كه نگراني مقام هاي سعودي را دوچندان مي كند اين است كه مبادا موفقيت اپوزيسيون بحريني، شيعيان ناراضي در عربستان را براي بدست آوردن حقوق پايمال شده خود به حركت وادارد. شيعياني كه در استان هاي شرقي اين كشور -كه محل استقرار بيشتر چاه هاي نفت عربستان است- ساكن هستند و بحراني كه اگر در اين منطقه ايجاد شود مي تواند نگراني بزرگي را در بازار انرژي دنيا ايجاد كند. در مورد تحولات يمن نيز كه هم مرز با عربستان سعودي است مقام هاي سعودي تلاش كردند تا در قالب پيشنهاد ها و راه حل هاي سياسي شوراي همكاري خليج فارس، روند تغييرات را مديريت كنند و مانع از افتادن اين كشور به ورطه اي شوند كه كنترل آن براي كشورهاي محافظه كار منطقه دشوار باشد. در مرحله كنوني كه بحران در كشورهاي خليج فارس تا حدودي فروكش كرده، عربستان سعودي قصد دارد با يارگيري هاي جديد و تغييراتي در شكل بندي هاي سياسي منطقه، بيش از پيش كنترل خود را بر وضعيت سياسي و امنيتي كشورهاي عربي افزايش دهد. از سوي ديگر عربستان به دنبال اين است كه شوراي همكاري خليج فارس را به عنوان مهمترين سازمان همكاري هاي عربي در منطقه معرفي كند و تا حدودي اتحاديه عرب را كه امروز به دلايل مختلف از جمله گسترش بحران هاي سياسي در كشورهاي عرب در وضعيت نابساماني قرار دارد، به حاشيه ببرد. عربستان از اين رهگذر به دنبال جلوگيري از گسترش نفوذ سياسي مصر در منطقه نيز هست. چرا كه نشانه هاي قوي وجود دارد كه مصر در دوران جديد همپاي تغييرات داخلي، به سمت تغييراتي جدي در مناسبات خارجي خود پيش مي رود. سياست خارجي مصر متاثر از انقلاب اخير، ميل به كنارگذاشتن رويكردهاي محافظه كارانه پيشين و اتخاذ سياست فعال و سازنده دارد. توازن در روابط خارجي و منطقه گرايي را مي توان از شاخصه هاي اصلي سياست خارجي مصر در دوران جديد دانست. بدين معنا كه اين كشور مي خواهد از تكيه صرف به قدرت هايي چون آمريكا خود را رها كند و روابطش را با تمامي كشورها و در صدر آنها كشورهاي منطقه گسترش دهد. مصري ها باور دارند كه با تكيه بر ارزش هاي انقلاب اخير خود (25 ژانويه- 5بهمن) و با گسترش روابط با همه كشورهاي منطقه خواهند توانست به اثرگذارترين كشور عربي در منطقه تبديل شوند. گسترش نفوذ مصر دموكراتيك، بي ترديد كابوسي براي خاندان سلطنتي در عربستان سعودي و به طور كلي نظام هاي اقتدارگراي عرب است. به نظر مي رسد دو جبهه در جهان عرب در حال شكل گيري است: جبهه كشورهاي اقتدارگرا به رهبري عربستان سعودي و جبهه كشورهاي دموكراتيك به رهبري مصر. به زعم بسياري از كارشناسان اين دو جبهه به دليل اختلاف هاي ماهوي به ناچار در برابر يكديگر صف آرايي خواهند كرد. هرچند كه دستكم در كوتاه مدت هر دو ترجيح مي دهند كه اختلاف ها و رقابت هاي خود را چندان عيان نكنند و با چراغ خاموش حركت كنند. در اين ميان اين سوال مطرح است كه تا چه اندازه عربستان سعودي و همپيمانان منطقه اي آن مي توانند با همپيماني هاي سياسي جديد در برابر امواج تغيير خواهي در جهان عرب مقاومت كنند؟ در پاسخ بايد گفت هر چند اين جبهه ممكن است در كوتاه مدت بتواند با اقداماتي تجديد قوا كند اما بعيد است در بلند مدت ياراي ايستادن در برابر امواج تغيير خواهي در جهان عرب را داشته باشد. تحقيق**9930**1358
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 610]