نوروز در فقه

واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
نوروز در فقه

در روز عيد نوروز براى حضرت على عليه السلام هديه‏اى آوردند حضرت سؤال كردند: اينها چيست؟ عرض كردند: يا امير المؤمنين امروز روز نوروز است و اين هديه به مناسبت نوروز است. حضرت فرمودند هميشه از اين كارها بكنند هر روزتان نوروز باد. و روايت شده كه حضرت فرمودند هر روز ما نوروز است. 1ـ در صفحه 30 مجلّد سوّم كتاب من لا يحضره الفقيه مرحوم صدوق نقل مى‏كند: اتى علي عليه السلام بهدية النيروز فقال عليه السلام ما هذا و قالوا يا امير المؤمنين اليوم النيروز فقال عليه السلام اصنعوا لنا كل يوم نيروز، و روى انه قال عليه السلام نيروزنا كل يوم. در روز عيد نوروز براى حضرت على عليه السلام هديه‏اى آوردند حضرت سؤال كردند: اينها چيست؟ عرض كردند: يا امير المؤمنين امروز روز نوروز است و اين هديه به مناسبت نوروز است. حضرت فرمودند هميشه از اين كارها بكنند هر روزتان نوروز باد. و روايت شده كه حضرت فرمودند هر روز ما نوروز است. 2ـ و در صفحه 300 همان كتاب از امام صادق نقل مى‏كند كه: مردى است داراى مقام و رتبه بزرگى و در روزهاى عيد نوروز براى او هدايائى مى‏آورند و مى‏خواهند به وسيله آن هدايا به آن شخص نزديك شوند و با او آشنا گردند آيا هدايا را بپذيرد يا نه؟ حضرت فرمودند: آيا اهداء كنندگان نماز مى‏گذراند. عرض كردم: آرى. حضرت فرمودند: آرى بپذيرد هدايا را و به آنها هم محبت كند و كمك نمايد. 3ـ شيخ الطائفه محمد ابن الحسن الطوسى در التهذيب جلد 6 صفحه 678 عيناً همين حديث را از امام صادق عليه السلام نقل مى‏فرمايد. 4ـ در كتاب وسائل الشيعة نقل مى‏نمايد: و اتي على عليه السلام بهدية النيروز فقال عليه السلام ما هذا فقالوا يا امير المؤمنين اليوم النيروز فقال عليه السلام اصنعوا لنا كل يوم نيروزاً(1). براى حضرت على عليه السلام هدايائى آوردند حضرت سؤال كردند اينها چيست؟ گفتند هدايا و تحفه‏هاى عيد نوروز است حضرت فرمودند همه روزها اين كار انجام گردد هر روزتان نوروز باد. معلى بن خنيس از امام صادق عليه السلام نقل كرده كه حضرت فرمودند: در روز عيد نوروز غسل كن و پاكيزه‏ترين لباست را بپوش و خود را معطر كن به بهترين عطرها و در اين روز روزه بگير. 5ـ و در كتاب شريف دعائم الاسلام جلد 2 صفحه 326 مى‏فرمايد: و عنه عليه السلام انه اهدى اليه فالوذج فقال: ما هذا قالوا يوم النيروز قال فنيروزاً ان قدرتم كل يوم يعنى تهادوا و تواصلوا في الله. براى حضرت على عليه السلام اهدائى آوردند (فالوذج)، حضرت سؤال كردند اينها براى چيست؟ عرض كردند اهدائى روز نوروز است فرمودند: هر روز را اگر مى‏توانيد نوروز قرار دهيد يعنى هر روز اهدا كنيد به يكديگر و صله بنمائيد در راه خدا. بنا بر اين از اين چند روايت كه در كتب فقهى و استدلالى علماء بزرگ و فقهاء عاليقدر نقل شده استفاده مى‏شود كه در زمان حضرت على عليه السلام هم معمول بوده روز عيد نوروز به ديدار يكديگر مى‏رفتند و هدايائى هم براى بزرگان مى‏برده‏اند و حضرت على عليه السلام از آنها مى‏پذيرفته و آنها را نهى و منع نمى‏نموده و عملاً مردم را به اين اعمال عاطفى و محبت آميز تشويق مى‏فرموده‏اند و اين تأييد عملى آن بزرگوار از اين روز است. ابوريحان بيرونى روز عيد نوروز دست از كار مى‏كشيد. محدث بزرگوار قمى رحمة الله در كتاب «الكنى و الالقاب» جلد 1 صفحه 78 نقل مى‏فرمايد: «ابوريحان بيرونى» محمد ابن احمد الخوارزمى الحكيم الرياضى الطبيب المنجم المعروف كان فيلسوفاً عالماً بالفلسفة اليونانية و فلسفة الهنود و برع في علم الرياضيات و الفلك بل قيل انه اشهر علماء النجوم و الرياضيات و كان معاصراً لابن سينا و بينهما مراسلات و ابحاث كان اصله من بيرون بلد فى السند. بعد از آنكه شرح مفصلى از حالات آن مرد بزرگ و دانشمند محقق نقل مى‏كند و مؤلفات او را نام مى‏برد و اشاره‏اى به مسافرتهاى او براى تحصيلات عاليه مى‏نمايد مى‏نويسد: انه كان مكبا على تحصيل العلوم منفتاً على التعقيب لا يكاد يفارق يده القلم و عينه النظر و قلبه الفكر و كان مشتغلاً في تمام الايام السنة الا يوم النيروز. آن مرد بزرگ بسيار در تحصيل علم جدى بود و دائماً مشغول به تصنيف و تأليف كتاب بود هيچگاه قلم از دست او نمى‏افتاد و چشمش از مطالعه كتب و دلش از فكر و تحقيق باز نمى‏ايستاد و تمام روزهاى دوره سال به مطالعه و تأليف و كارهاى علمى و تحقيقى اشتغال داشت و سرگرم بود مگر روز نوروز كه آن روز را تعطيل مى‏كرد. با توجه به اينكه ابوريحان مرد دانشمند و محقق دقيقى بوده و از نوابغ تاريخ به شمار مى‏رود و كسى بوده كه عاشق مطالعه و تدريس و تأليف بوده است قطعاً تعطيل كردن او روز عيد نوروز را نمى‏تواند بدون دليل و جهت منطقى باشد و مى‏توان يكى از دلايل اعتبار عيد نوروز را اهتمام آن مرد بزرگ به اين روز دانست. استحباب غسل در روز نوروز در كتب فقهى و اجتهادى‏ در اكثر كتب فقهى و استدلالى يكى از اغسال مستحبه، غسل روز عيد نوروز مى‏باشد و در كتب روائى هم روايات زيادى درباره لزوم اهتمام به غسل در روز نوروز نقل شده است كه به بعضى از آنها اشاره مى‏گردد: 1ـ در كتاب وسائل الشيعه جلد 2 صفحه 428 بابى را با عنوان: باب استحباب غسل يوم النيروز افتتاح فرموده و در باب روايتى نقل مى‏كند كه محمد بن الحسن از معلى ابن خنيس از امام صادق عليه السلام در روز نوروز كه حضرت فرمودند: اذا كان يوم النيروز فاغتسل و البس انظف ثيابك‏ در روز عيد نوروز غسل بنما و بپوش بهترين و پاكيزه‏ترين لباسهاى خود را.(2) 2ـ در كتاب المهذب كه از كتب فقهى قديمه است احمد ابن فهد از معلى ابن خنيس همين روايت را نقل مى‏نمايد. 3ـ در كتاب مصباح المتهجد مؤلف اين كتاب صفحه 591 نقل مى‏كند عن المعلى ابن خنيس: عن مولانا الصادق عليه السلام في يوم النيروز قال: اذا كان يوم النيروز فاغتسل و البس انظف ثيابك و تطيب بالطيب طيبك. امام صادق عليه السلام فرمودند وقتى روز نوروز رسيد شما غسل كن و بپوش پاكيزه‏ترين لباست را و خود را خوشبو كن به بهترين عطرها. 4ـ در كتاب الجامع للشرايع صفحه 33 اغسال مستحبه را ذكر مى‏كند دنباله او اضافه مى‏فرمايد : و غسل يوم نيروز الفرس و غسل المولود. 5ـ علامه حلى در كتاب القواعد جلد اول صفحه 3 مى‏فرمايد: يستحب الغسل للجمعة من طلوع الفجر الى الزوال و الغدير و المباهلة و عرفة و نيروز الفرس و غسل الاحرام. مستحب است غسل روز جمعه از طلوع فجر تا اذان ظهر و غسل روز عيد غدير و روز مباهله با نصاراى نجران و روز عرفه و روز عيد نوروز عجم و غسل احرام. 6ـ مرحوم شهيد در كتاب الدروس صفحه 2 نقل مى‏فرمايد: از جمله غسلهاى مستحب: ليلة الفطر و يومي العيدين و ليلتي نصف رجب و شعبان و يوم المبعث و المولد و الغدير و التروية و عرفة و الدحو و المباهلة و النيروز لخبر المعلى. ابوريحان بيرونى روز عيد نوروز دست از كار مى‏كشيد. 7ـ و در كتاب البيان صفحه 4 بعد از ذكر استحباب غسل جمعه و بحث مفصل پيرامون وقت انجام او مى‏فرمايد: و ليلة الفطر و العيدين و المولد و المبعث و الغدير و الدحو و المباهلة و عرفة و التروية و النيروز. از جمله غسلهاى مستحب غسل شب عيد فطر و روز عيد فطر و قربان و روز ولادت پيامبر و مبعث آن حضرت و عيد غدير و روزهاى دحوالارض و مباهله و عرفه و ترويه و عيد نوروز است. 8ـ در كتاب الذكرى مرحوم شهيد در صفحه 23 مى‏فرمايد: و ليلة نصف رجب و المبعث مشهوران و لم يصل الينا خبر فيهما و نوروز الفرس رواه المعلى بن خنيس عن الصادق عليه السلام. از جمله اغسال مستحبه غسل نيمه رجب و 27 رجب مبعث پيامبر صلى الله عليه و آله مى‏باشد كه مشهور است. ولى خبرى به ما نرسيده و همچنين مستحب است غسل روز نوروز، روايت نموده استحباب آن را معلى بن خنيس. 9ـ مرحوم شهيد ثانى در كتاب «شرح لمعه» صفحه 34 نقل مى‏نمايد: و كذا يستحب الغسل للجمعة و العيدين و فرادى رمضان و ليلة الفطر و ليلتي نصف رجب و شعبان و المبعث و الغدير و المباهلة و عرفة و نيروز الفرس. و همچنين مستحب است غسل روز جمعه و عيد فطر و قربان و روزهاى فرد رمضان و شب عيد فطر و شب نيمه رجب و شعبان و عيد مبعث و روز غدير و مباهله و عرفه و نوروز عجم. 10ـ در كشف اللثام جلد 1 صفحه 11 مى‏فرمايد: و نيروز الفرس كما في المصباح الشيخ و الجامع لقول الصادق عليه السلام في خبر المعلى اذا كان يوم النيروز باغتسل «الخبر». از جمله غسلهاى مستحب غسل عيد نوروز عجم است همچنانكه در مصباح شيخ و جامع نقل كرده‏اند به واسطه فرمايش امام صادق عليه السلام در خبرى كه معلى ابن خنيس از آن حضرت نقل كرده كه حضرت فرمودند در روز نوروز غسل انجام ده. 11ـ در كتاب حبل المتين صفحه 80 نقل مى‏كند: و هي غسل العيدين و المبعث و الغدير و النيروز و الدحو و الجمعة و المباهلة. از جمله غسلهاى مستحب غسل روز عيد فطر و عيد قربان است و همچنين عيد مبعث و غدير و نوروز و دحوالارض و روز جمعه و مباهله با نصاراى نجران 25 ذى القعده الحرام. 12ـ در كتاب الحدائق جلد 4 صفحه 212 مى‏فرمايد: و منها الغسل يوم النيروز لما رواه الشيخ في المصباح عن المعلى بن خنيس عن الصادق عليه السلام قال: اذا كان يوم النيروز فاغتسل و البس انظف ثيابك الحديث. يعنى از جمله غسلهاى مستحب غسل عيد نوروز است به واسطه آنكه روايت كرده شيخ در مصباح از معلى بن خنيس از امام صادق عليه السلام كه فرمودند وقتى روز عيد نوروز رسيد پس غسل كن و پاكيزه‏ترين لباسهايت را بپوش. 13ـ مرحوم علامه فهّامه شيخ محمد حسن در كتاب جواهر الكلام، جلد 5 صفحه 40 مى‏فرمايد : قلت و قد بقى زيادة على ما ذكرته و ذكر المصنف بعض الاغسال الزمانية كغسل يوم دحو الارض و يوم نيروز الفرس و يوم تاسع ربيع و اما غسل النيروز فعلى المشهور بين المتأخرين بل لم اعثر على مخالف فيه لخبر معلى ابن خنيس عن الصادق المروى عن المصباح و مختصره اذا كان يوم النيروز فاغتسل الخبر. باقى مانده است علاوه بر آنچه را ذكر كرديم بعضى غسلهائى كه زمان معينى دارد مانند غسل روز دحو الارض و روز نوروز عجم و روز نهم ربيع الاول و اما غسل روز عيد نوروز بنابر مشهور بين علماء متأخرين مستحب است و من به فتواى مخالفى در اين مورد دست نيافتم بلكه همه متأخرين اتفاق دارند بر استحباب غسل در روز نوروز به واسطه روايتى كه معلى ابن خنيس از امام صادق عليه السلام نقل كرده و در كتاب المصباح ضبط شده و مختصر آن روايت اين است كه حضرت صادق عليه السلام فرمودند وقتى روز عيد نوروز آمد تو غسل بنماى. و دنباله اين مطلب مرحوم صاحب جواهر روايت معلى ابن خنيس را به طور تفصيل ذكر مى‏كند و در خاتمه مى‏فرمايد: و لا وجه للمناقشة بعد ذلك في السند و غيره كما لا وجه للمعارضة بما عن المناقب. هيچ وجهى براى مناقشه كردن در سند و غير سند اين روايت معلى ابن خنيس نيست (يعنى سند روايت صحيح است)، كما اينكه وجهى براى تعارض بين اين روايت و روايت منقول در مناقب كه از امام موسى بن جعفر عليه السلام نقل مى‏كند، ندارد.(3) زيرا اين روايت منقول از موسى ابن جعفر قصور از اداء مطلب دارد و صراحت ندارد و علاوه بر اين حمل بر تقيه شده است كما اينكه عده‏اى از فقهاء، همين مسئله احتمال تقيه را در مورد اين حديث داده‏اند و اجمالا مرحوم صاحب جواهر از روايت معلى بن خنيس دفاع مى‏كند و فضيلت و برترى روز نوروز را ثابت و استحباب غسل را در آن روز فتوى مى‏دهد. در روز عيد نوروز براى حضرت على عليه السلام هديه‏اى آوردند حضرت سؤال كردند: اينها چيست؟ عرض كردند: يا امير المؤمنين امروز روز نوروز است و اين هديه به مناسبت نوروز است. حضرت فرمودند هميشه از اين كارها بكنند هر روزتان نوروز باد. و روايت شده كه حضرت فرمودند هر روز ما نوروز است. 14ـ مرحوم شيخ بهاء الدين عاملى در كتاب جامع عباسى (صفحه 11) كه رساله عمليه ايشان بوده است مى‏فرمايد: يازدهم از غسلهاى مستحب غسل روز نوروز است. 15ـ مرحوم سيد الفقهاء و المجتهدين آيت الله العظمى سيد محمد كاظم طباطبايى در عروة الوثقى جلد 1 صفحه 461 مى‏فرمايد: الحادى عشر الغسل يوم النيروز يازدهم از غسلهاى مستحب غسل روز عيد نوروز است. 16ـ در كتاب شريف المتهجد نقل مى‏كنند: روى المعلى بن خنيس عن مولانا الصادق عليه السلام في يوم النيروز قال اذا كان يوم النيروز فاغتسل و البس انظف ثيابك و تطيب باطيب طيبك و تكون ذلك اليوم صائما.. الخبر. معلى بن خنيس از امام صادق عليه السلام نقل كرده كه حضرت فرمودند: در روز عيد نوروز غسل كن و پاكيزه‏ترين لباست را بپوش و خود را معطر كن به بهترين عطرها و در اين روز روزه بگير. پي‌نوشت‌ها: 1ـ در جلد 13 كتاب حدائق صفحة 380 مى‏فرمايد: عن الصادق عليه السلام قال اذا كان يوم النيروز فاغتسل و البس انظف ثيابك و تطيب باطيب طيبك و تكون ذلك اليوم صائماً .. الحديث. 2ـ و در جلد 4 حدائق صفحه 212 همين روايت عيناً نقل گرديده است. 3ـ در كتاب وسائل الشيعة جلد 7 صفحه 346 مى‏فرمايد: محمد ابن الحسن في المصباح عن المعلى بن خنيس عن الصادق عليه السلام في يوم النيروز اذا كان يوم النيروز فاغتسل و البس انظف ثيابك و تطيب باطيب طيبك و تكون ذالك اليوم طائما . منبع:نوروز چه روزيست؟، سيد محمد باقر آيت ميردامادى‏ /2759/

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: راسخون]

[مشاهده در: www.rasekhoon.net]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 558]