جامعه - غارها هم در معرض خشكسالي هستند

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: جامعه - غارها هم در معرض خشكسالي هستند
جامعه - غارها هم در معرض خشكسالي هستند

غارها اين پديده‌هاي طبيعي شگفت‌انگيز كه طي ميليون‌ها سال طول كشيده‌اند تا شكل بگيرند، امروز از آسيب خشكسالي‌هاي اين چند سال اخير در امان نمانده‌اند.

با توجه به آنكه 98درصد غارهاي جهان از تاثير نفوذ آب در لايه‌هاي زمين شكل گرفته‌اند، با وجود خشكسالي، رشد غارها متوقف شده و هرچه بيشتر به مرگ خود نزديك مي‌شوند. مصطفي سلاحي غارنورد، جغرافي‌دان و نويسنده كتاب «غارهاي ايران» در ارتباط با مرگ غارها مي‌گويد: «غارهايي در ايران وجود دارند كه به اصطلاح به انتها رسيده‌اند، يعني ديگر چكيده و چكنده در آنها به وجود نمي‌آيد و زماني كه ورودي آب چشمه غارها به پايان برسد مرگ غار فرا مي‌رسد.»
در حقيقت اين آب باران است كه عمر غاري را تعريف مي‌كند. بارش باران يا مستقيم به غار نفوذ مي‌كند كه در اصطلاح به آن نفوذ عمودي مي‌گويند يا اينكه به صورت آب هرز يعني آبي كه از آب شدن برف‌ها به وجود مي‌آيد يا آب باراني كه به سمت مركز ثقل زمين حركت مي‌كند تا مخزني براي خود پيدا كند. با توجه به خشكسالي امسال و كم شدن آب‌هاي هرزي كه به غار نفوذ مي‌كند و همچنين با توجه به اينكه حجم آب‌هاي فرورو هم آنقدر نبوده آب غار كمتر مي‌شود و طي چند سال اخير آب اين غار 5متر پايين‌تر آمده است.
در غارهاي آبي چون غار عليصدر و سراب همدان، همواره يك خروجي آب از داخل آب به صورت چشمه وجود دارد و اكولوژي غار تعادل سطح آب درون غار و مقدار آب خروجي را برقرار مي‌سازد به اين شكل كه مقدار آب خارج شده از طريق نفوذ آب‌هاي فرورونده و حاصل از ريزش‌هاي جوي جبران مي‌شود، حال وقتي خشكسالي به وجود مي‌آيد از ميزان آب‌هاي فرورونده در غار كاسته شده و حد ثابت سطح آب در درون غار كه با عنوان «سطح‌ايستايي» ناميده مي‌شود، پايين مي‌رود. به گفته سلاحي اگر سطح ايستايي غار پايين برود و اين پايين رفتن شديدتر شود، در بلندمدت سطح يا بدنه غاري مانند غار عليصدر خشك شده و دچار ريزش مي‌شود. «البته اين ريزش در مدت زمان طولاني 100 ساله يا حتي بيشتر از آن خود را نشان مي‌دهد.»
غارسنگ‌ها هم رشد نمي‌كنند
غارسنگ به سنگ‌هايي گفته مي‌شود كه بعد از تشكيل غار و بر اثر چكيدن آب‌هاي فرورو به وجود آمده‌اند. در كتاب غارهاي ايران آمده است، به غارسنگ‌هايي كه بر اثر چكيدن آب در سقف غار پديد مي‌آيد «چكنده» يا «استالاگتيت» و به غارسنگ‌هايي كه در كف غار به وجود مي‌آيد «چكيده» يا «استالاگميت» مي‌گويند. چكيده‌ها در حقيقت باقيمانده قطره‌هاي آب است كه از چكنده‌ها به سمت كف غار سقوط مي‌كند و داراي شكل‌هاي نخودي، خنجري، قارچي و اسفنجي است. معروف است كه هر چكنده يا چكيده يك دهم ميلي‌متر رشد مي‌كند، اما به اعتقاد سلاحي اين نظريه كاملا غلط است و مي‌گويد: «رشد چكنده و چكيده‌ها كاملا به شرايط طبيعي بستگي دارد و ميزان بارندگي و دي‌اكسيدكربن موجود، رشد چكيده و چكنده را تعيين مي‌كند.»
وي ادامه مي‌دهد: «اگر باران نبارد اول رشد چكنده‌ها و چكيده‌ها متوقف مي‌شود، زيرا آب‌هاي فرورو به سمت غار حركت نمي‌كند و در نتيجه ديگر آب اسيدي وجود ندارد كه آهك را حل كند و به داخل غار رسوب كند.» احسان جباري از غارنوردان و غارشناسان استان همدان است.
وي درباره كم شدن آب غارها به 40 سال پيش اشاره مي‌كند: «اولين تيم‌هاي غارنوردي براي اكتشاف به غار سراب رفتند، مي‌گويند كه در ورودي غار در آن زمان كاملا پر آب بوده و از آن آب بيرون مي‌زده است به‌طوري‌كه اين افراد مجبور مي‌شدند براي ورود به غار از تيوپ‌هاي لاستيكي به عنوان قايق استفاده كنند.»
اين درحالي است كه دبي خروجي آب غار سراب در حال حاضر به صفر رسيده است و همين امر باعث شده تا روستاييان نيز به زدن چاه براي زمين‌هاي زراعي اقدام كنند كه زدن چاه، سطح آب درون غار را پايين مي‌آورد و بر سيستم غار تاثير مي‌گذارد. از ديگر اثرات خشكسالي و كم شدن آب غارها به وجود آمدن معابر جديد است.
به اين شكل كه وقتي آب غار پايين مي‌رود، حفره‌هاي جديدي در غار ايجاد مي‌شود و به مسافت غار اضافه مي‌كند. جباري معتقد است: «با توجه به اينكه در 40 سال اخير 4 تا 5 متر از سطح آب غارها كاسته شده است، در صورتي‌كه برابر است با يك متر در هر 10 سال، اين رقم را بايد چشمگير دانست.»
به گفته وي، نقشه معابر غار عليصدر حتي طي يك‌سال اخير تغيير كرده است. «يك گروه غارشناس براي انجام تحقيقات آمده بودند و وقتي به داخل غار رفتند متوجه شدند در غار معابر ديگري هم باز شده است. آنها مي‌گفتند نقشه‌اي كه ما برداشته بوديم در يك‌سال اخير كامل تغيير كرده است.»
چهارشنبه 22 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 284]