بیانیه پایانی همایش علمی بین المللی وقف و تمدن اسلامی

واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:

بیانیه پایانی همایش علمی بین المللی وقف و تمدن اسلامیتمدن شکوهمند اسلامی در قرون میانی تاریخ اسلام، محصول توسعه فرهنگ غنی این دین مبین در قرون اولیه پس از شکل گیری جامعه دینی توسط پیامبر اعظم (صل الله علیه و آله‌و‌سلم) بوده است. بی شک جزئی از این فرهنگ تمدن ساز، نهاد وقف بوده که با تاکیدات قولی و رفتاری حضرت رسول و رهبران دینی (علیهم السلام) جامعه اسلامی توسعه کمی و کیفی شگرفی را در اعصار مورد نظر تجربه کرده است. بدین جهت بررسی و تحلیل نهاد وقف به عنوان عاملی تمدن ساز، اولا: به لحاظ شناسایی سازوکار توسعه این نهاد و نقش ابعاد مختلف آن در بالندگی تمدن شکوهمند اسلامی در قرون مذکور و ثانیا نحوه ارتقاء و گسترش آن در راستای تسریع روند تجدیدحیات این تمدن عظیم در دوره معاصر، امری ضروری است. در این خصوص، خلاصه و اهم دستاوردها و توصیه های همایش علمی بین المللی وقف و تمدن اسلامی در چارچوب محورهای اصلی همایش و متناسب با ابعاد مختلف نهاد وقف، به شرح ذیل ارائه می گردد:1. در بعد اقتصادی و مالی؛ نهاد وقف با در نظر گرفتن نیازمندی های اقتصادی ویژه جوامع اسلامی، ساماندهی تولیدات خاص- از جمله محصولاتی که نظام های بازار و دولت انگیزه یا توان تولید آن را نداشته اند-، توزیع مجدد، بهینه و عادلانه ثروت و فراهم نمودن عناصر و نهاده های محوری توسعه- شامل سرمایه فیزیکی، سرمایه انسانی و سرمایه اجتماعی- نقش موثری در شکوفایی تمدن اسلامی داشته است. همچنین به منظور شکوفایی ظرفیت های اقتصادی و مالی این نهاد لازم است به مباحثی از جمله چگونگی کاربرد این نهاد در ارتباط با محصولات بدیع اقتصادی- شامل پول، اوراق سهام، نهادهای مالی، فرآیندهای سرمایه گذاری و ...- و نیز نحوه تعامل این نهاد با بخش واقعی اقتصاد- شامل شناسایی محصولات و ورود به بازارهایی که توسعه آنها نیازمند ورود بخش سوم اقتصاد (غیر دولتی و غیر انتفاعی) است، از جمله صنایع گردشگری و مسکن- توجه شود. 2. در بعد مدیریتی؛ نهاد وقف با تمایز بین نظارت و مدیریت، ایجاد نظام انگیزشی دو بعدی- معنوی و مادی- در مدیریت منابع انسانی و تقویت پایه های کارآفرینی اجتماعی پایدار از طریق اشاعه اثرات خارجی مثبت، در دوره تمدن بزرگ اسلامی از سطح کارآیی بالایی برخوردار بوده است. همچنین با استفاده از برنامه های علمی و موثر در مدیریت منابع انسانی، نظام و راهبردهای مدیریتی و ارتقاء سطح شفافیت و نظارت بر عملکرد واقعی و اسمی (مالی) موسسات وقفی و بومی نمودن آنها در خصوص نهاد وقف، کارآیی و بهره وری موقوفات افزایش خواهد یافت. 3. در بعد فرهنگی و اجتماعی؛ نهاد وقف با تسهیل جریان تولید و انتقال دانش و گسترش سطح حضور و مشارکت واقفین از اغلب گروههای اجتماعی، تقویت کننده پایه های تمدن اسلامی بوده است. همچنین با بارورسازی ظرفیت های این نهاد در تقویت جنبش نرم افزاری جهان اسلام، بازتعریف ابزارهای جلب مشارکت عمومی و اتخاذ ترتیبات بهینه اجتماعی و فرهنگی، می توان تاثیر این نهاد مقدس را در فراهم نمودن ملزومات تجدید بنای تمدن شکوهمند اسلامی تعمیق بخشید. 4. در بعد سیاسی؛ با توجه به نقش تاریخی و تمدنی نهاد وقف در همگرایی گروههای جمعیتی پاره های جغرافیایی متمایز در جهان اسلام، از طریق ایجاد ساختارهای اجتماعی فرامنطقه ای، توسعه نهادهای مرتبط دولتی و غیر دولتی در سطوح بین الملل می تواند علاوه بر تقویت یکپارچگی اجتماعی جهان اسلام، تسریع کننده فرآیند همسویی سیاسی دولت های اسلامی معاصر نیز باشد. 5. سیاستها، سازوکارها و دستورالعمل های مدیریتی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در هر جامعه ای، تنها در یک بستر حقوقی منسجم، غایتمند و کارآ قابلیت شکوفایی تمدنی را دارند. در بعد فقهی و حقوقی، نهاد وقف در دنیای اسلام در مقایسه با نهادهای مشابه در سایر نظامهای حقوقی، قابلیت های ارزنده ای را همانند پررنگ تر بودن انگیزه های خیرخواهانه، استمرار نهاد و نیز برخورداری از شخصیت مستقل حقوقی بروز داده است. به علاوه در گذشته این نهاد، با عنایت به اقتضاءات زمانی و مکانی، چارچوب حقوقی دستیابی حداکثری به اهداف و نیات واقف را از طریق سازوکارهایی از جمله ایجاد امکان فروش و تبدیل عین موقوفه در شرایط خاص، ضمن رعایت کامل اصول استنباط فراهم نماید. شکوفایی و استمرار تکامل این نهاد ریشه دار، مستلزم دستیابی به چارچوب فقهی- حقوقی پویایی است که ضمن ابتناء بر روش شناسی متقن اصول فقه، قابلیت دستیابی به اغراض شارع و واقف از تشریع و استفاده از این نهاد را فراهم نماید و به علاوه از عهده تحلیل مسائل نوپدید فقهی- حقوقی (از جمله مسائل حقوقی مربوط به موارد طرح شده در بندهای قبل) برآید. بررسی های تطبیقی بین مذاهب اسلامی می تواند علاوه بر کمک به دستیابی به چنین چارچوب تحلیلی، در همگرایی و همبستگی کشورها و جوامع اسلامی نیز تاثیرگذار باشد.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: راسخون]

[مشاهده در: www.rasekhoon.net]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 312]