نادر ابراهيمي در گذشت؛وداع با نويسنده‌اي كه از زندگي مي‌نوشت

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: نادر ابراهيمي در گذشت؛وداع با نويسنده‌اي كه از زندگي مي‌نوشت

اعتماد ملي:‌ نويسنده‌اي كه همه‌اش از زندگي مي‌نوشت، با زندگي خداحافظي كرد. نادر ابراهيمي نويسنده پركار سرزمينمان پس از 73 سال زندگي و نوشتن بيش از 90 كتاب براي مردم ايران و از جمله كودكان، روز پنجشنبه پس از 9 سال بيماري به ديار باقي شتافت. نادر ابراهيمي 9 سال پيش به خاطر بيماري‌اي كه روز به روز بيشتر شد، درخانه به استراحت پرداخت و در سال‌هاي آخر عمرش حافظه خود را از دست داده و چيزي را به خاطر نمي‌آورد و از آن پس همسرش فرزانه منصوري كه يكي از نويسندگان و همراه هميشگي نادر ابراهيمي بود، به پيگيري كارهاي ناتمام او مي‌پرداخت.

نادر ابراهيمي در كنار نوشتن، به فيلمسازي براي تلويزيون و سينما هم مشغول بود و يكي از موفق‌ترين مجموعه‌هاي تلويزيوني دوره خود را با نام ساخته بود كه بر اساس رماني هفت جلدي است كه بخشي از آن پس از انقلا‌ب منتشر شد و توانست در دوره اصلا‌حات جايزه بيست سال ادبيات داستاني بعد از انقلا‌ب را از آن خود كند. نادر ابراهيمي از معدود نويسندگان ايراني است كه زندگينامه‌اي از خود بر جاي گذاشته است. او در دو كتاب ابن مشغله و ابوالمشاغل به زندگي خود پرداخته است كه در آن تصويري واقعي از رنج‌ها و مصايب نادر ابراهيمي براي نويسنده شدن ديده مي‌شود و همچنين حاصل تجربه‌هاي او در اين زمينه است و با خواندن آن مي‌توان به ريشه‌هاي بسياري از داستان‌هايش پي برد.

نادر ابراهيمي كه سال 1315 در تهران به دنيا آمده بود در سال 1342 نخستين كتابش را نوشت و آخرين كتاب او سال گذشته در حالي منتشر شد كه او ديگر چيزي را به خاطر نمي‌آورد. آخرين كتاب او درباره يكي از مبارزان خطه جنوب ايران عليه اشغالگران بيگانه است. قرار بود اين رمان در 10 جلد نوشته شود، اما به خاطر بيماري نادر ابراهيمي ناتمام ماند. نادر ابراهيمي پروژه‌هاي ناتمام ديگري نيز دارد كه از آن جمله مي‌توان به زندگي امام خميني(ره) اشاره كرد كه سه جلد از آن منتشر شده است.وي پس از ساختن چند فيلم و سريال از فيلمسازي كناره‌گيري كرد و كتاب را به عنوان گستره اصلي كارش انتخاب كرد. او در زمينه كتاب در چند حوزه به طور جدي كار كرده است. رمان و داستان شايد در دايره مركزي فعاليت‌هاي او قرار داشته باشد كه در اين ميان كتاب‌هاي كودكان و نوجوانانش نيز جايگاه مهمي دارند كه برخي از آنها جوايزي نيز دريافت كرده‌اند. او در سال‌هاي بعد از انقلا‌ب با همكاري همسرش به تاسيس يك موسسه انتشاراتي براي انتشار كتاب‌هاي كودك و نوجوان دست زد كه بيشتر هدفش ارائه نمونه‌هاي برجسته كتاب كودك از نظر متن و كتابسازي بود، اما اين كار ادامه پيدا نكرد.انتشار كتاب‌هاي نظري به خصوص در حوزه ادبيات كودك و نوجوان از ديگر حوزه‌هايي است كه او در آن بسيار فعال ظاهر شده است و چند كتاب در اين زمينهتاليف كرده است. او در زمينه آموزش فيلمسازي و ادبيات نيز حضوري موثر داشته است.

نادر ابراهيمي يكي از نويسندگاني است كه آثارش با استقبال خوانندگان ايراني روبه‌رو شده و كارهايش بارها تجديد چاپ شده است. يكي از ويژگي‌هاي آثار او اين است كه تجربه‌هاي شخصي‌اش را در نوشته‌هايش به كار برده و براي خوانندگان ايراني فضايي آشنا آفريده است. او زندگي پر از تجربه‌اي داشته است كه از 13،14 سالگي پيوستن به يك گروه سياسي و به زندان افتادن در آن را مي‌توان يافت تا كارهاي ديگري كه خود در كتاب‌هاي ابن مشغله و ابوالمشاغل فهرستي از شغل‌هاي متنوعش را آورده است كه عبارتنداز: كمك كارگري تعميرگاه سيار در تركمن‌صحرا، كارگري چاپخانه، حسابداري و تحويلداري بانك، صفحه‌بندي روزنامه و مجله و كارهاي چاپ، ميرزايي يك حجره فرش در بازار، مترجمي و ويراستاري، ايران‌شناسي عملي و چاپ مقاله‌هاي ايران شناختي، فيلمسازي مستند و سينمايي، مصور كردن كتاب‌هاي كودكان، مديريت يك كتابفروشي، خطاطي، نقاشي و نقاشي روي روسري و لباس و تدريس در دانشگاه‌ها.

گزيده‌اي از آثارش

از آثار ماندگار او مي‌توان به آرش در قلمرو ترديد (يا: پاسخ‌ناپذير- ) مصابا و روياي گاجرات - بار ديگر شهري كه دوست مي‌داشتم - تضادهاي دروني - انسان - جنايت - احتمال - مكان‌هاي عمومي - رونوشت بدون اصل - چهل‌نامه كوتاه به همسرم - آتش بدون دود - داستان بلند هفت جلدي - با سرودخوان جنگ، در خطه نام و ننگ - تكثير تاسف‌انگيز پدربزرگ - مردي در تبعيد ابدي - براساس زندگي ملا‌صدرا اشاره كرد.درباره نادر ابراهيمي پس از درگذشتش بسياري در گفت‌وگو با اعتماد ملي و خبرگزاري‌هاي مختلف ايسنا، مهر و فارس سخن گفته‌‌اند. همچنين ايسنا يادداشتي از كمال تبريزي منتشر كرده است كه جداگانه تقديم مي‌شود.

هنرمندان و نويسندگان از نادر مي‌گويند. سيمين دانشور مي‌گويد: نادر ابراهيمي در معرفي ادبيات به ‌كودكان اين سرزمين كمك بسياري كرد. كار بزرگ او، معرفي و شناساندن ادبيات به كودكان به‌وسيله قصه‌هايي كه نوشته بود، است و اين شناخت ادبيات براي كودكان بسيار ارزنده و قابل‌توجه است. علا‌وه بر آثار او در زمينه ادبيات كودك، كارهايش در ادبيات بزرگسال نيز بسيار ارزنده است كه بسياري از آنها را دوست دارم. همچنين جمال ميرصادقي مي‌گويد: نادر ابراهيمي نويسنده پرنويسي بود؛ پرنويس به معناي واقعي كلمه. از جنبه پرنويسي، گمان نمي‌كنم نويسنده ديگري در ايران با ابراهيمي برابري كند. غير از داستان‌هايي كه دارد، در زمينه داستان كوتاه، كتاب نقد و تحليل كودك، تصوير‌پردازي كتاب كودك، ابزار داستان‌نويسي، شرح حال خود و ترجمه نمايشنامه‌هم آثاري را منتشر كرده است. او نويسنده‌اي تجربه‌گراست و در زمينه‌هاي مختلف ادبيات داستاني نيز طبع خود را آزموده است. همچنين قاسمعلي فراست عنوان كرد: نوشتن براي نادر ابراهيمي تفريح نبود بلكه زندگي و نفس او، ادبيات و نوشتن بود. ابراهيمي اساسا زندگي خود را وقف داستان‌نويسي و داستان‌نويسي براي بچه‌ها كرده بود.‌ عبدالعلي دستغيب نيز مي‌گويد: نادر ابراهيمي نويسنده‌اي بود كه در دهه 40 احساس كرد بايد فرم و محتواي قديمي داستان را عوض كند. ابراهيمي از نويسندگاني بود كه در دهه 40 شروع به كار كرد؛ يعني دوره‌اي كه نويسندگاني مانند صادق هدايت، بزرگ علوي، صادق چوبك و كمي بعدتر جلا‌ل آل ‌احمد و سيمين دانشور كارهاي خوبي در زمينه داستان‌نويسي ارائه داده بودند. در دهه 40، هم در شعر و هم در قصه كوشش‌هايي به عمل آمد كه فرم و محتواي داستان‌نويسي را عوض كنند. كم‌كم نويسندگان ما با آثار ژان پل سارتر، آلبر كامو، ويليام فاكنر و ارنست همينگوي آشنا شده بودند و احساس مي‌كردند فرم داستان‌هاي محمدعلي جمالزاده، صادق هدايت و بزرگ علوي كمي قديمي به نظر مي‌رسد. يكي از نويسندگاني كه اين احساس را كرده بود و فرم تازه‌اي در نوشتن پديد آورد، ابراهيمي بود كه به شكل داستان‌هاي آمريكايي، داستان مي‌نوشت. نيز مي‌گويد: من مرحوم را مي‌شناختم. در مجموعه كه در تركمن صحرا ساخته مي‌شد؛ ايفاي نقش كردم. از آن سال‌ها خيلي زمان گذشته، اما تا آنجا كه من به خاطر مي‌آورم در كارگرداني نيز يك شخصيت متفاوت بود و به قول خودش و مثل عنوان كتابش بود. او در بسياري از كارها تا آنجا كه بايد، وارد بود و با فنون مختلف آشنايي داشت. همچنين تفكر خيلي ظريف و مخصوص به خودش را داشت. نيز مي‌گويد: من در فيلم و مجموعه تلويزيوني كه دو كار اول ايشان در زمينه كارگرداني بود، به عنوان بازيگر اصلي ايشان همكاري كردم و ضايعه درگذشت ايشان برايم بسيار سنگين است. او هنرمندي بسيار منضبط و دوست‌داشتني بود ضمن اينكه ورزشكار و كوهنورد هم بود. يادم است كه اين اواخر كه بيمار شده بود نيز مرتب به كوه مي‌آمد و او را در كوه مي‌ديدم. ايشان انساني بسيار برجسته و دوست‌داشتني بود. نويسنده و هنرمندي كه شايد هيچگاه فردي به شكل و شمايلش پديدار نشود.حسن ميرعابديني پژوهشگر ادبيات داستاني مي‌گويد: يكي از مهم‌ترين ويژگي‌هاي ابراهيمي تجربه‌گرايي او بود. در كارنامه اين نويسنده - كه پربار هم هست - با تجربه‌هاي مختلفي مواجه مي‌شويم كه حوزه‌هاي داستان، فيلمنامه، فيلمسازي، كودك و نوجوان و... را دربر مي‌گيرد.نقدهاي او را كه در معتبرترين مجله‌هاي ايران چاپ مي‌شد نمي‌توان فراموش كرد. بعضي از نقدهاي او براي اطلا‌ع از تاريخ داستان نويسي بسيار مفيد بوده و خواندنشان براي محققان ادب معاصر واجب است؛ مثل مقاله او كه در پيام نوين چاپ شد.

آزمودن تجربه‌نشده‌ها و خطرپذير بودن شاخصه نسل ابراهيمي بود. نسل هنرمندان و نويسندگان دهه 40 بيشتر از اين جهت حائز اهميت است و درسي كه نسل جوان ما بايد از آنها بگيرد همين است. البته ابراهيمي به دليل همين ويژگي تجربه‌گرايي، نتوانست در يك زمينه خاص كارش را به اوج برساند و درواقع از اين شاخه به آن شاخه پريدن‌هاي او باعث افت كارش شده بود.كيومرث پوراحمد نيز مي‌گويد: بي‌هيچ اغراق بايد بگويم كه هر آنچه در كارنامه حرفه‌اي من هست و هر چه در سينما دارم از نادر ابراهيمي شروع شده و سرمنشاء آن ابراهيمي است.‌ به نظرم دغدغه اول ابراهيمي فيلم نبود. اصلي‌ترين دل‌مشغولي وي ادبيات بود و حتي در سينما هم كه كار مي‌كرد به ديالوگ‌ها، نحوه گفتار و دوبله‌ها بسيار اهميت مي‌داد و جزئيات آن برايش مهم بود؛ از اين رو مي‌توان گفت دغدغه‌اش بيشتر ادبيات و جنبه‌هاي ادبي بود تا سينما و به همين علت بود كه كار در اين عرصه را ادامه نداد.از نظر من مهم‌ترين بعد زندگي ابراهيمي، بيگانگي او با بخل و تنگ نظري بود؛ به اين معني كه بسيار آدم بخشنده‌اي بود. نادر در سينما حق پدري به گردن من دارد و موقعيت‌هايي كه او در اختيار من گذاشت باعث رشد و پيشرفتم شد. من اولين دستياري كارگرداني خود را با نادر ابراهيمي و در مجموعه شروع كردم؛ توسط يك دوست مشترك به هم معرفي شديم و بعد از آن، علا‌قه من و نيز بزرگواري او باعث شد تا آخر سريال ماندگار شوم. وي در سريال كه براساس رمان ساخته شد نويسنده فيلمنامه بود چون اين مجموعه نيز به كوه و كوهنوردي مي‌پرداخت.

اين سريال را او نوشت اما متاسفانه تلويزيون اجازه درج نامش را در تيتراژ نمي‌داد و به همين دليل نام منصور فرزانه را به جاي نام اصلي‌اش آورديم كه برگرفته از نام همسرش (فرزانه منصوري) بود؛ همسري كه مثل فرشته در دوران بيماري همراه نادر بود. محمدعلي سپانلو هم مي‌گويد: آشنايي من با نادر ابراهيمي به دوران تحصيل در دانشگاه تهران در سال 1337 برمي گردد؛ زماني كه او در دانشكده ادبيات تحصيل مي‌كرد و من در رشته حقوق. البته در سال‌هاي پيش‌تر و در دبيرستان دارالفنون همديگر را به چهره مي‌شناختيم اما ارتباطمان در دانشگاه شكل گرفت. در سال 1339 ما، گروهي از جوانان علا‌قه‌مند به نوشتن، انتشارات طرفه را راه‌اندازي كرديم. البته اين انتشارات محل خاصي نداشت و با سرمايه بسيار اندك 10،12 نفر اعضاي گروه تاسيس شد؛ سرمايه‌اي بالغ بر 1200 تومان. در اين ميان همه اعضاي گروه مثل احمدرضا احمدي، بهرام بيضايي، مهرداد صمدي و اكبر رادي اولين كتاب‌هاي خود را چاپ كردند و نادر ابراهيمي نيز اولين اثر خود را به نام در اين دوره به چاپ رساند.گروه ما تا سال‌هاي 43 و 44 فعاليت خود را ادامه داد و بالغ بر 17عنوان كتاب به چاپ رساند كه در اين ميان ابراهيمي تلا‌ش بسياري داشت. در سال‌هاي پيش از انقلا‌ب ارتباط دوستانه مستمري بين ما بود تا جايي كه حتي يكي از فرزندان من در يكي از قسمت‌هاي سريال ساخته نادر ابراهيمي) نقش كوچكي بازي كرد اما رابطه ما پس از انقلا‌ب كمرنگ شد. در سال‌هاي بيماري نادر، با آنكه از حالش خبر داشتم ولي با او ديداري نداشتم چرا كه تحمل ديدن او در اين شرايط سخت برايم ممكن نبود و به عبارتي ابراهيمي در زمينه داستان موفق بود اما در ديگر حوزه‌ها به حد مناسبي نرسيد هر چند كه بسياري از حوزه‌ها را تجربه كرد. او همچنين ترجمه‌اي داشت از نويسنده‌اي به نام آلن پيتون كه پيش از او خانم دانشور آن را تحت عنوان ترجمه كرده بود اما نادر نام ترجمه خود را نهاد و اين مي‌تواند تفاوت ترجمه و نگاه او را نسبت به ديگران نشان دهد.

تشييع پيكر

پيكر نادر ابراهيمي كه پيش از اين قرار بود روز دوشنبه آينده تشييع شود، روز چهارشنبه تشييع خواهد شد. خانواده نادر ابراهيمي با اعلا‌م اطلا‌عيه‌اي، زمان خاك‌سپاري و نيز مراسم يادبود آن نويسنده و هنرمند فقيد را اعلا‌م كرد.‌ اين اطلا‌عيه با عنوان كه گوياي عشق و علا‌قه شورانگيز نادر ابراهيمي به وطن است، آغاز شده است.استاد نادر ابراهيمي بزرگ فرهنگمند عرصه‌ادب و هنر، وطن پيماي وطن‌شناس، آخرين سفر خويش را آغاز كرد. به احترام خواسته‌اش بي‌اشك و آه از اين جدايي گذرا، گردهم مي‌آييم تا بدرودش گوييم و به خانه‌ابدي‌اش در قطعه‌ هنرمندان بهشت زهرا بسپاريم.در اين بيانيه از دوستداران اين نويسنده خواسته شده است ساعت 9 صبح روز دوشنبه 20 خرداد در خانه‌هنرمندان ايران واقع در خيابان ايرانشهر شمالي، باغ هنر حاضر شوند تا پيكر آن مرحوم را به سمت بهشت زهرا مشايعت كنند.در همين راستا مراسم يادبودي روز چهارشنبه 22 خرداد ساعت 45/13 دقيقه در مسجدالرضا واقع در خيابان خرمشهر (آپادانا)، خيابان عشقيار، ميدان نيلوفر برگزار مي‌شود.انجمن نويسندگان كودك و نوجوان نيز با صدور اطلا‌عيه‌اي ياد اين نويسنده ازدست‌رفته را گرامي داشت.در اين بيانيه آمده است: نادر ابراهيمي نويسنده‌ نامي و از پيشكسوتان ادبيات كودك ايران چشم از جهان فروبست و به ديار باقي شتافت. وي نقشي بارز در ادبيات نوين كودكان ايران، چه در قلمرو ادبيات خلا‌قه و چه در قلمرو آثار نظري داشت.انجمن نويسندگان كودك و نوجوان اين ضايعه‌ را در درجه اول به خانواده‌ وي، به ويژه به همسر و همكار دلسوزش سركار خانم فرزانه منصوري و سپس به تمامي اهالي فرهنگ و ادب و همه‌همكاران ادبيات كودكان و نوجوانان تسليت مي‌گويد. براي آن عزيز از دست رفته اجر فراوان و براي بازماندگان صبر بيكران آرزو مي‌كنيم.

انتهاي خبر // روزنا - وب سايت اطلاع رساني اعتماد ملي//www.roozna.com
------------

------------
يکشنبه 19 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 467]