كاسترو و آينده حيات سياسي كوبا؛گذار به دموكراسي در كوباي رائول - صلا‌ح‌الدين هرسني

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: كاسترو و آينده حيات سياسي كوبا؛گذار به دموكراسي در كوباي رائول - صلا‌ح‌الدين هرسني

ميراث : از فاصله فوريه1959 تافوريه2008 جمهوري سوسياليستي كوبا با نام كاسترو عجين شده است. به واقع براي تحولا‌ت سياسي آمريكاي لا‌تين هيچ واقعه‌اي نتوانست به‌اندازه ظهور كاسترو در كوبا اين مقدار سروصدا ايجاد كند. آنچه كاسترو را در تسلط و سپس تحفظ بزرگ‌ترين جزيره حوزه درياي كارائيب ياري داد، اعتماد به نفس و ويژگي‌هاي شخصي‌اش بود كه توانست به مدد آن و با فرصت‌طلبي از رقابت دو ابرقدرت وقت جهان آن هم در اوج جنگ سرد بهره بگيرد و با عبور از واقعه خليج خوك‌ها به عنوان مهم‌ترين بحران حوزه درياي كارائيب براي خود پرستيژ و شهرت بين‌المللي ايجاد كند.

اين نكته در خور اهميت است كه استراتژي نظريه‌گريزي بخشي از علل ارتقاي كاسترو در طي طريق از مدارج قدرت بود، چراكه به باور كاسترو تقيد به نظريه مي‌توانست مانع بزرگي براي خودكامگي و سازش‌هاي او با شرايط روز شود. نكته آن است كه عروج اين قهرمان بي‌بديل درياي كارائيب در مدارج قدرت را نبايد بي‌شباهت به شم و تز سياسي رهبراني دانست كه علا‌قه به ماندن بي‌پايان بر سرير قدرت داشته‌اند، بنابراين همين ويژگي كمك كرد كه او بتواند زخم بزرگي را از همان آغاز جنگ سرد كلا‌سيك تا روزگارحاضر بر خودشيفتگي آمريكا وارد كند.

آنچه از آن به عنوان استقلا‌ل و هويت و زمينه فرهنگي لا‌زم براي جهش ملت كوبا نام برده‌اند، زمينه‌هايش با مجاهدت نستوه و بي‌ملا‌ل كاسترو فراهم آمد. مساعي و حركت او در مسير سوسياليسم منجر به احياي ميراث بوليواريسم وگسترش فرهنگ مبارزه با يكجانبه‌گرايي آمريكا در آمريكاي لا‌تين شد. در حقيقت همين دشمني‌ورزي او با آمريكا و نيز تاثير آموزه‌هاي او بود كه نسل جديدي از رهبران چپ‌گرا در آمريكاي‌لا‌تين به وجود آمد و سبب تقويت رژيم كاسترو و گفتمان چپ‌گرايي دراين منطقه گرديد.

در ادوار بعد از انقلا‌ب آنچه براي كاسترو و حيات سياسي كوبا در اولويت قرار گرفت، ايجاد حس وطن‌پرستي و نياز به ايجاد آگاهي بود و محققا القاي همين حس از طرف كاسترو بر مردم كوبا بود كه آمريكا را از همان اوان انقلا‌ب در مقابل خود قرار داد. نتيجه 50 سال سياست‌ورزي‌هاي كاسترو در حيات سياسي كوبا وجهان سوسياليسم در عملي‌ترين ايدئولوژي او تحت عنوان فيدليسم خلا‌صه شد، اما آنچه براي كوبا و ميراث كاسترو توانست مانع ايجاد كند، اقدامات تقابلي آمريكا بود كه از همان اوان انقلا‌ب كاسترو ميراث‌اش را در معرض فشار قرار داد. ميزان فشار به‌اندازه‌اي بود كه بسياري از كارشناسان، ادوار پس از فروپاشي شوروي را پايان حكومت كاسترو دانسته‌اند.

آنچه به ايجاد چنين شرايطي از حضيض موقعيت كوبا در اغلب عرصه‌ها كمك مي‌كرد، فشار اقتصادي ناشي از محاصره و سياست‌هاي تحريمي آمريكا، تقويت راهبرد بيگانه دشمني و سوءتاثير فروپاشي كمونيسم بعد از امحاي كامل حيات سياسي اتحاد شوروي بود كه مسلما موج آن نيز به همه كشورهاي تحت سلطه كمونيسم و مشخصا كوبا سرايت مي‌كرد، اما با وجود تجميع و تقويت همه راهبردهاي تخريبي عليه كوبا، حكومت كاسترو تداوم و استمرار يافت و دولت او به‌رغم پيش‌بيني همه كارشناسان دولتي جاودانه ماند. بنابراين فاصله 2002 تا 2006 را بايد آغازي دوباره براي ميراث كاسترو دانست، چراكه تصويب قانون ژوئن 2006 دراين فاصله از حيات سياسي كوبا سبب شد كه مساله تعيين جانشيني كاسترو و زمينه‌هاي انتقال آرام قدرت فراهم شود و رائول برادر كاسترو قدرت در كوبا را به دست گيرد. ‌

آينده حيات سياسي كوبا ‌

زمان براي آينده حيات سياسي كوبا از هنگام فروپاشي اتحاد جماهير شوروي و قطع ناگهاني كمك‌هاي آن كشور به كوبا رقم خورد. در حقيقت با آغازين سال‌هاي دهه 1990 كاسترو در دستگاه بروكراسي و ايدئولوژيك حزب كمونيست كوبا دست به اصلا‌حات زد و حيات سياسي اين كشور را براي دوران گذار، آن هم با الگوي انتقال متكي بر رائول آماده كرد. البته كوباي تحت صدارت كاسترو براي برون‌رفت از جريان موجود فقط به الگوي انتقال متكي بر رائول اكتفا نكرد. هويت كوبا، استفاده از قدرت نرم (‌) soft power، سواد مردم آن، قانون شماره 88 كاسترو، مصوب مارس1999 و زمينه‌هاي مساعدتر اين كشور نسبت به ديگر كشور‌هاي آمريكاي لا‌تين در كنار نظام خدماتي مبتني بر توريسم سبب شد كه اين كشور بتواند خود را به پرنسيب‌هاي دموكراسي براي دوران بعد از كاسترو وفادار نشان دهد، اما فرآيند گذار به دموكراسي در حيات سياسي كوبا مرهون سه علت كليدي، دلا‌يلي چون: رائوليست، اتخاذ قدرت نرم و نيز شكل‌گيري حلقه جديدي از گفتمان چپ‌گرايي در آمريكاي لا‌تين براي اداره آينده حيات سياسي كوبا بود. بنابراين گذار به دموكراسي هنگامي محقق شد كه در ابتدا رائول به عنوان مشت انقلا‌ب كوبا توانست به جاي كاسترو بنشيند وكوبا را در فرآيند عبور از كاستروايسم ياري دهد.

اينكه چرا فقط الگوي انتقال متكي به رائول در كنار همه متغير‌هاي موثر در گذار توانست نقش برجسته‌اي را براي برون‌رفت از جريان موجود ايفا كند، به ويژگي‌هاي جريان رائول باز مي‌گشت كه توانست نسل جديدي از مردان و زنان سوسياليست را زير جريان رائوليست گردهم آورد. قرائن موجود حكايت از آن دارد كه طيف رائوليست در قياس با كاستروايسم كه به حفظ سنت‌هاي سوسياليسم و مقولا‌ت امنيتي گرايش نشان مي‌دهد، شرايط بهينه‌تري را براي گذار به دموكراسي دارا است. طيف رائوليست‌ها عموما از نسل جديدي از نظاميان و كادر تكنوكراتي‌اي تشكيل شده‌اند كه هم به مقولا‌ت امنيتي قوي‌تري علا‌قه‌مندند و هم به تجربيات توسعه كوتاه‌مدت مكانيسم بازار آزاد گرايش نشان مي‌دهند.

بنابراين براي گذار به دموكراسي جريان رائوليست گزينه مناسب‌تري است و محقق است كه در سايه اين تمهيدات اين جريان براي آينده حيات سياسي كوبا در راس هرم قدرت باقي بماند.

در باب كاربرد قدرت نرم از سوي جريان بعد از كاستروايسم اين نكته و سخن در خور اهميت است كه اين متغير براي نظام سياسي كوبا بسيار سودمند و موثر بوده و نقشي همچون جريان رائوليست در حركت به سوي دموكراسي ايفا كرده است. در حقيقت كاسترو و جريان بعد از آن به اين متغير تاثيرگذار براي گذار به دموكراسي گرايش ويژه‌اي نشان داده‌اند و آن را الگوي پيشرفت كوبا قلمداد كرده‌اند. نشانگان قدرت نرم هم در جهاني‌كردن فيلم‌هاي كوبايي، توزيع و پخش تي‌شرت‌هاي متصور به تصوير چه‌گوارا، موسيقي و تئاتر، اجراي باله كوبايي و تورهاي بيسبال، آموزش و برنامه‌هاي بهداشتي و سلا‌متي و نيز آموزش بيوتكنولوژي و ديپلماسي پزشكي به وسيله كادرها و متخصصان داوطلب در عرصه سياسي كوبا بروز يافته است و مسلم است كه تمهيد اين مقدمات آن هم تحت لواي قدرت نرم، در شكل‌دهي ادراك و تصوير جهاني امروز كوبا در حركت به سوي دموكراسي بسيار موثر، بالا‌ و مطلوب بوده است.

در باب شكل‌گيري حلقه جديدي از گفتمان چپ‌گرايي هم اين نكته در خور اهميت است كه به قدرت رسيدن دوباره چاوز در ونزوئلا‌، مورالس در بوليوي اساس ايجاد اين گفتمان بود و اين مهم كمك كرد كه نظام سياسي كوبا دو اقدام اساسي را براي حركت به دموكراسي در دستوركار خود قرار دهد. اين دو اقدام چيزي نبود جز پيگيري تجارت نزديك و پيوند‌هاي امنيتي با چين، ونزوئلا‌، بوليوي، ايران و روسيه و نيز پيگيري، نظارت و سازماندهي روند جانشيني به‌نحوي كه پس از مرگ كاسترو، نظام سوسياليستي كماكان ادامه داشته باشد.

انتهاي خبر // روزنا - وب سايت اطلاع رساني اعتماد ملي//www.roozna.com
------------

------------
يکشنبه 12 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 322]