آبزي پروري ؛ كليدافزايش توليد

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: آبزي پروري ؛ كليدافزايش توليد

آبزي پروري يكي از ساده ترين و اقتصادي ترين راه‌هاي توليد پروتئين حيواني است، زيرا به رغم وجود آب كافي در برخي از مناطق كشور، كيفيت زمين و خاك به گونه‌اي است كه براي كشاورزي مناسب نيست، ولي بهره گيري از بسياري از اين زمين‌ها براي آبزي پروري، عملي است.‌

ميزان تبديل غذا به گوشت در آبزيان به مراتب بيشتر از ساير جانوران پرورشي است. آبزيان پرورشي جزء جانوران خونسرد هستند كه درجه حرارت بدن آنها تابع گرماي محيط است و برخلاف پرندگان و پستانداران، نيازي به صرف انرژي براي ثابت نگه داشتن درجه حرارت بدن خود ندارند.

در واقع آبزيان در مقايسه با دام و طيور، مقدار بيشتري غذاي مصرفي خود را مي‌توانند تبديل به گوشت كنند.‌

برخي از آبزيان پرورشي مي‌توانند براي تامين نيازهاي غذايي خود از مواد آلي پوسيده، مازاد غذايي انسان و ازهمه مهمتر تك سلولي‌هاي گياهي وجانوران ريز آبي استفاده كنند.

توليد تك سلوليهاي گياهي (فيتوپلانكتونها) و جانوران ريزآبي (زئوپلانكتونها ) به راحتي از طريق دادن كود حيواني يا كود آلي به آب انجام مي‌گيرد.‌

بسياري از منابع غذايي كه به دلايلي نمي‌توانند مورد مصرف غذايي آبزيان يك منطقه قرار بگيرند، مي‌توانند براي توليد برخي از آبزيان پرورشي مصرف شوند.

براي مثال از پلانكتونهاي گياهي مناطق جزر و مدي درياهاي جنوب مي‌توان براي پرورش انواع مناسب ص--دف‌ه--اي پ--رورش--ي اس--ت--فاده كرد.‌

در بسياري از موارد در پرورش آبزيان مي‌توان از آب به صورت عبوري استفاده كرد، بدون اينكه افت چ--شم--گ--ي--ري در ميزان آن ايجاد شود.

براي مثال، براي پرورش انواع ماهي‌هاي سردآبي مثل ماهي قزل آلا از آب به صورت عبوري استفاده مي‌شود و پس از گذشتن از كانال‌هاي پرورشي مي‌توان از آن براي كشاورزي استفاده كرد.

بديهي است كه چنين آبي، با توجه به مواد غذايي كه از طريق مواد دفعي ماهي‌ها به آن افزوده مي‌شود و يا مازاد مواد غذايي آن براي كشاورزي مناسب تر است، اگر چه ممكن است براي مصارف انساني و يا صنعتي نامناسب بوده و نياز به پالايش داشته باشد.‌

ميزان بهره برداري از آبزيان پرورشي در واحد سطح معمولا از توليدات كشاورزي بيشتر است. در هرهكتار استخر آبزيان گرم آبي با توجه به مديريت مناسب مي‌توان سالانه 3 تا 8 تن برداشت كرد كه براي ماهيان سرد آبي اين مقدار ممكن است 10 تا 15 كيلوگرم درمترمربع باشد.

همچنين پروتئين آبزيان درمقايسه با ساير پروتئين‌هاي حيواني، پرارزش تر، مفيد تر و قابل هضم تر است.‌

بسياري از منابع آبي وجود دارند كه بلااستفاده مانده‌اند و از آنها مي‌توان براي توليد ماهي يا ساير آبزيان استفاده كرد، بدون اينكه تغييركمي‌يا كيفي چشمگيري در آنها به وجود آيد.

درسطح كشور به خصوص در استانهاي شمالي تعداد آبگيرهايي كه از آنها استفاده‌هايي غير از برداشت آب براي كشاورزي صورت نمي‌گيرد، فراوان هستند.‌

توليد و تامين قسمتي از نيازهاي پروتئيني، بازسازي و افزايش ذخاير آبزيان ارزشمند دريايي و رودخانه اي، معرفي و جابجايي گونه‌هاي مناسب (آوردن گونه‌هاي مناسب پرورشي از ساير كشورها و يا نقل و انتقال گونه‌هاي موجود از محلي به محل ديگر براي پرورش)، توليد ماهي براي صيد ورزشي (صيد ماهي با قلاب)، توليد طعمه براي صيدهاي تجارتي، توليد ماهي و ساير آبزيان براي نگهداري در آبزي گاهها (آكواريوم )، گرفتن مواد آلي موجود در آب فاضلاب‌ها پس از تصفيه آنها، توليد مواد دارويي، توليد مواد زينتي و توليد غذاي زنده براي آبزيان پرورشي با ارزش ازجمله اهداف آبزي پروري است.‌

طبق برآورد سازمان خواربار و كشاورزي جهاني به طور ميانگين هر نفر در روز نياز به 70 گرم پروتئين دارد كه بايستي حدود 21 گرم آن از منابع حيواني تامين شود.

گوشت قرمز، گوشت سفيد (شامل طيور و آبزيان) و فرآورده‌هاي شيري تنها منابع تامين پروتئين حيواني مورد نياز انسان هستند.‌

غذاي مورد نياز انسان به طورطبيعي از سه منبع تامين مي‌شود كه اين منابع عبارتند از: كشاورزي، دامپروري و صيد.‌

كشاورزي با توجه به محدود بودن زمين‌هاي مناسب و نبودن آب كافي به طور كلي محدود است و در نهايت توان افزايش آن همگام با افزايش جمعيت نيست. دامپروري هم به همين منوال است. پس در آينده چگونه مي‌توان شكم‌هاي گرسنه ميلياردها نفر جمعيت رو به ازدياد زمين را سير كرد ؟ بديهي است كه بشر مي‌تواند با پيشرفت تكنولوژي، ميزان توليد در واحد سطح را افزايش دهد، ولي به هرحال اين افزايش‌ها، جوابگوي نيازها نخواهند بود.‌

در چند دهه اخير انسان به اين نتيجه رسيده است كه كشتاب‌ورزي مي‌تواند تا حدي چاره ساز باشد، زيرا با اين روش مي‌توان توليدي فراتر از محصولات فعلي كشاورزي، دامپروري و صيد را تامين كرد.‌

كشور ما با داشتن بيش از 2700 كيلومتر مرز آبي و منابع زياد و قابل استفاده آبهاي داخلي كه متاسفانه قسمت چشمگيري از آن بدون اينكه مورد بهره برداري قرار گيرد، از مرزها خارج مي‌شود، مي‌تواند جزء كشورهاي مهم جهان در زمينه كشتاب‌ورزي باشد.

جالب اينكه توليد آبزيان خوراكي در آبهاي داخلي و كشتاب‌ورزي دريايي مي‌توانند در آينده‌اي نه چندان دور با صيد در درياهاي شمال و جنوب كشور از نظر مقدار رقابت كنند.‌

كشتاب‌ورزي دريايي اگرچه تا كنون در ايران مورد توجه كافي قرار نگرفته است، ولي آينده بسيار خوبي براي آن پيش بيني مي‌شود. شرايط زيستي و امكانات مناسب موجود در سواحل شمالي و جنوبي كشور وهمچنين امكان استفاده از روشهاي پرورش ماهي در داخل آبهاي ساحلي و حتي آبهاي دور از ساحل به گونه‌اي است كه بايستي بهترين برنامه ريزي‌ها براي بهره برداري هرچه بيشتر از اين امكانات صورت گيرد.‌

پرورش آبزيان دريايي علاوه بر اينكه باعث تامين قسمت چشمگيري از پروتئين حيواني مورد نياز مي‌شود، به دلايل زير داراي اهميت و ارزش زياد است:‌

‌- ذخاير بسياري از آبزيان دريايي به ويژه ماهيان كف زي به مقدار زيادي كاهش يافته است و در برخي موارد هم درحال از بين رفتن است. براي جلوگيري از كاهش اين ذخايرارزشمند ملي و يا انقراض نسل آنها، بايستي از طريق تكثير مصنوعي، توليد بچه ماهي و رهاسازي آنها به آبهاي طبيعي اقدام‌هاي لازم صورت گيرد.‌

‌- از طريق افزايش توليد و ايجاد مشاغل جديد،فشار صيد كاسته مي‌شود.‌

‌- با توجه به ارزش و اهميت غذايي آن مصرف سرانه ماهي هر سال افزايش مي‌يابد (مصرف سرانه ماهي عبارت است از توزيع عادلانه صيد سالانه بين جمعيت كشور و مقدار ماهي است كه سالانه به هر نفر مي‌رسد).‌

‌- تقاضاي خارجي براي خريد محصولات دريايي پرورشي زياد است.‌

‌- غذاهاي دريايي در مقايسه با گوشت قرمز و حتي آبزيان پرورشي آب شيرين داراي ارزش غذايي بالايي هستند.‌

تا چند دهه قبل با توجه به اينكه هنوز روش‌هاي خيلي مدرن صيد ماهي ابداع نشده بود، ذخاير درياها را هيچ گونه خطري تهديد نمي‌كرد، ولي كمي‌پس از كاربرد روش‌هاي پيشرفته صيد، كارشناسان و دانشمندان متوجه شدند كه اگر برنامه ريزي همه جانبه و محدوديت‌هاي منطقي در مورد صيد جهاني به عمل نيايد، ذخاير درياها ممكن است دستخوش تغييرات ناگواري شوند.

بررسي‌هاي همه جانبه در اين زمينه آغاز شد و قوانين جديد دريا جايگزين قوانين قبلي براي صيد در آب--ه--اي آزاد و آب--ه--اي زي--رزم---ي---ني شد.‌

اگرچه تكثير و پرورش برخي از انواع آبزيان در اين زمان در پاره‌اي از كشورها معمول بود، با وجود اين تعداد گونه‌هاي پرورشي و مناطق توليد و مصرف آنها نسبتا محدود بود.

با كاهش صيد برخي از گونه‌هاي مهم تجارتي ازجمله انواع ماهي آزاد، ماهي قزل آلا، مار ماهي، سيم دريايي و ميگو و عدم عرضه كافي آن به بازار مصرف توجه كارشناسان در بسياري از مناطق جهان به امكان تكثير و پرورش آنها معطوف شد كه همين امر باعث پيشرفت كشتاب‌ورزي درمناطق مختلف جهان شد.‌

كشتاب ‌ورزي در بيشتر موارد از نقطه نظر اقتصادي و به ويژه در كشورهاي درحال توسعه با اهدافي مانند خودكفايي هرچه بيشتر، تعادل تجارت ملي و بين المللي، كسب ارز بيشتر، ايجاد كار به ويژه در مناطق روستايي، بهبود تغذيه مردم و افزايش درآمد مورد توجه قرار گرفته است.‌

پنجشنبه 9 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 328]