آويشن گياه آشپزخانه و داروخانه

واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: آويشن كه در زبان انگليسي ( Thymus vulgaris) خوانده مي شود يكي از شناخته شده‌ترين گياهان دارويي از تيره نعناست، آويشن درختچه ‌اي كوتاه و پر شاخه است كه برگهاي نازك و متقابل دارد، داراي گل‌هايي سفيد و چتري و منفرد است. گونه‌هاي مختلفي از آن در كوهستان‌هاي ايران مي‌رويد و نام‌هاي گوناگوني دارد، از جمله در همدان به آن آزربه و در كوخرد هرمزگان به آن اَوشُه مي‌گويند. قسمت‌هاي دارويي اين گياه، سرشاخه‌هاي آن و برگ خشك شده آن است. در طب سنتي از اين گياه به عنوان ضد اسپاسم، درمان سياه سرفه، برونشيت، عفونت ريه، سرماخوردگي، آنفلوآنزا و براي درمان نفخ و گرفتگي‌هاي عضلاني استفاده مي‌شود. آويشن گياهي كوهستاني و معطر است كه تنوع زيادي دارد. اين گياه داراي طبيعتي گرم و خشك است و از آن معمولا به عنوان ادويه براي طعم ‌داركردن انواع غذاها مانند پيتزا، ماكاروني، لازانيا و بعضي خوراك‌ها استفاده مي ‌كنند. اين گياه در كشور ما معمولا به صورت خشك شده و پودر مورد استفاده قرار مي‌ گيرد ولي در كشورهاي ديگر علاوه بر پودر آن، نوع تازه‌اش را نيز در غذا مصرف مي ‌كنند زيرا آويشن تازه عطر و بوي بيشتري نسبت به نوع خشك آن دارد. *** آويشن در طب نوين استفاده امروزي و ثابت شده گياه آويشن براي درمان آسم، سرفه‌هاي خشك مكرر، آمفيزم و برونشيت است. چاي دم كرده آن را نيز براي درمان عفونت گوش مياني، نفخ و تهوع استفاده مي‌كنند، عصاره آويشن حاوي ماده‌اي به نام «تيمول»است كه براي بيماري آسم مفيد است. حمام آويشن براي مبتلايان به دردهاي عضلاني، مفصلي و روماتيسمي مفيد است، ضماد آويشن براي نيش و گزيدگي حشرات موثر است ، در حاملگي مصرف اين گياه ممنوع است اما در دوران شيردهي منعي ندارد. *** روش مصرف براي مصرف اين گياه، 1 تا 4 گرم پودر خشك گياه را در يك ليوان آب جوش دم كرده (به مدت 20 دقيقه) بريزيد پس از صاف كردن محلول را شيرين كرده و 3 بار در روز مصرف شود. در التهاب حنجره و لوزه‌ها و براي درمان آفت به صورت غرغره كردن استفاده شود. براي اين منظور، يك استكان از پودر گياه را در چهار استكان آب جوش آهسته به مدت 20 دقيقه جوشانيده و پس از صاف كردن، براي شست وشوي دهان استفاده شود. فرآورده‌هاي دارويي مختلفي از اين گياه ساخته شده و به طور گسترده مورد مصرف بيماران قرار مي‌گيرد. از فرآورده‌هايي كه به تاييد نظارت بر امور دارو وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي رسيده ‌است مي ‌توان شربت توسيان ، قطره توسيگل ، قطره توسيوين ، قطره تيم آرتا و شربت تيمكس ، ‌شربت تيميان وشربت برونكوتيدي را نام برد، اين فرآورده‌ها، همگي ضد سرفه و خلط آور هستند و ايمني مصرف آنها در دوران شيردهي و بارداري به اثبات نرسيده ‌است. آويشن عامل تصفيه كننده خوبي بوده و در درمان بي‌ خوابي و امراض جهاز هاضمه مفيد است. اگر 5 تا 10 گرم آويشن را در يك ليتر آبجوش دم كرده و با كمي عسل به بيماران مبتلا به تنگي نفس ، كليه ، مثانه و درد مفاصل و سياتيك و خون ريزي هاي رحم و ترشحات غير طبيعي زنان بدهيد در دفع بيماري آنها موثر واقع خواهد شد. آويشن براي جلوگيري از ريزش مو نيز موثر است. 20 گرم آويشن در يك ليتر آب جوشانده شود و هرچند روز يك بار به سر ماليده شود، ضمنا در خوردن آويشن نبايد زياده روي كرد زيرا باعث بروز آلبومين در ادرار مي‌شود. *** جايگاه اين گياه در تاريخ اين گياه در مصر باستان نقش عمده‌اي در موميايي كردن اجساد ايفا مي‌كرد، پزشكان يوناني و مصري ، اثر قوي و تحريك كننده اين گياه را شناخته بودند حتي آشپزهاي آن روزگار هم به ارزش آن واقف بودند. اين گياه در قرون وسطي به عنوان نمادي از قدرت و جرات مطرح مي‌شد و سربازهاي آن موقع ، قبل از جنگ خود را با اين گياه مي‌آراستند. *** خواص درماني آويشن براي تقويت اعصاب، درمان افسردگي، خستگي و بي‌خوابي مفيد بوده و همچنين نشاط ‌آور است ، خاصيت ضد ميكروبي، ضد قارچي و ضد انگلي دارد و اين به جهت وجود ماده تيمون در آن است ولي با توجه به اينكه تيمون خاصيت سمي نيز دارد، در مصرف آويشن زياده ‌روي نكنيد. مصرف آويشن به صورت جوشانده براي رفع تنگي نفس، برونشيت، سرفه، نفخ شكم ، سوءهاضمه، آسم ، سياه ‌سرفه، سرگيجه، سردرد و زكام توصيه مي ‌شود، براي اين منظور 10 گرم آويشن را در يك ليتر آب ريخته و جوشانده آن را در طول روز بخوريد. اگر از درد مفاصل ، نقرس، ورم مفاصل و درد سياتيك در رنج هستيد نيز آويشن بخوريد ، بعضي‌ها معتقدند ماليدن جوشانده آويشن روي سر از ريزش موي سر جلوگيري مي ‌كند. يك چهارم قاشق چاي‌خوري پورد برگ آويشن خشك ‌شده شامل مواد زير است: انرژي 8/0كيلو كالري ، هيدرات كربن 0.02گرم ، پروتئين 0.04گرم ، چربي 0.01گرم ، فيبر0.01گرم *** ساير كاربردها مواد موثر آويشن باغي درصنايع غذايي به مقادير فراوان كاربرد دارد، از تيمول و كارواكرول آن به عنوان نگهدارنده مواد غذايي در صنايع غذايي استفاده مي‌شود، اسانس آويشن باغي همچنين خاصيت شديد ضد باكتريايي و ضد قارچي دارد. از مواد مؤثره اين گياه در صنايع آرايشي و بهداشتي و در تهيه كرم‌ها ، عطرها ، لوسيونها ، دهان شويه‌ها و پماد استفاده مي‌شود ، از اسانس اين گياه به عنوان آروماتراپي (درمان با مواد معطر) استفاده شده و درخمير دندان نيز به عنوان يك ماده ضد باكتري مورد استفاده قرار مي‌گيرد. *** فرآورده‌ها از اين گياه داروهايي به شكل شربت ، قرص مكيدني ، بخور ، قرص ، اسانس و همچنين تركيبات آروماتراپي تهيه مي‌شود، از عصاره‌هاي آبي ، آبي – الكلي و پروپيلن گلايكولي آويشن باغي نيز در تهيه شامپو ،‌كرم، پماد و ديگر فرآورده‌هاي استفاده فراوان مي‌شود. *** استفاده در آشپزي در حال حاضر ، بسياري از غذاهاي كشورهاي جنوب اروپا بدون آويشن معني و مفهوم خود را از دست مي‌دهند، اين گياه تقريبا در تركيبات ادويه‌اي ، نقش اساسي دارد و در آشپزي غذاهاي سنگين از آن استفاده فراواني مي‌شود. آويشن علاوه بر بهبود طعم غذا ، باعث سرعت بخشيدن به عمل هضم نيز مي‌شود. مصرف آن ، مخصوصا در وعده‌هاي غذايي سنگين توصيه مي‌شود. از لحاظ طعم ، اين گياه با ريحان ، نوعي آلو ، جوز هندي ، اكليل كوهي و مريم گلي شباهت دارد. از آويشن در اين غذاها استفاده مي‌شود: سرخ كردني ها ( مخصوصا گوشت بزغاله) ، ماهي ، پرنده ، سس اسپاگتي ، سس گوجه فرنگي ، سوپ سبزيجات ، سالاد ، غذاهاي قارچ‌دار ، گوشت چرخ كرده در حجم زياد ، خورشت ها و غذاهاي سيب زميني‌دار. اين گياه بايد دور از نور و رطوبت و در شيشه‌هاي ضخيم و سربسته يا قوطي هاي فلزي نگهداري شود. علمي **9014**1544

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ایرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 574]