انتخابات الكترونيك؛ يك بار ريسك براي هميشه

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: انتخابات الكترونيك؛ يك بار ريسك براي هميشه

انتخابات- بررسي روند انتخابات الكترونيك در گفت‌وگو با مسئولان ستاد انتخابات كشور

برنامه‌هاي رايانه‌اي شدن در هر دو مرحله انتخابات اجرا شد ولي با اشكالاتي همراه بود به نحوي كه به‌علت بروز مشكل در نرم‌افزار شهاب پس از پايان راي‌گيري مرحله دوم، حوزه‌هاي انتخابات نتايج را طبق روال گذشته به ستاد ارسال كردند.

شمارش رايانه‌اي نيز نتوانست طبق برنامه نتايج خود را قبل از روش دستي اعلام كند و نرم افزار جامع انتخابات نيز عملياتي نشد.

اين بخشي از گزارش عليرضا افشار، رئيس ستاد انتخابات كشور است كه چندي پيش روي خروجي خبرگزاري‌هاي مختلف قرار گرفت. گزارشي كه باعث شد در گفت‌وگو با وي كم و كيف برگزاري انتخابات رايانه‌اي را جويا شويم.

البته در اين گفت‌وگو افشار تنها نبود و دكتر حبيب‌الله حسن خانلو دبير ستاد انتخابات و سيد ذبيح‌الله فيض‌آبادي مشاور IT ستاد انتخابات كشور وي را همراهي مي‌كردند.

* بحث رايانه‌اي كردن انتخابات چگونه پيگيري شد؟

در ستاد انتخابات ما ۳ كميته بررسي قانون انتخابات، كميته تدوين و ترويج اخلاق انتخاباتي و كميته رايانه و انتخابات داشتيم و با توجه به تجربه مهم اين دوره در دوره‌ بعد اشكالات نرم‌افزاري، سخت‌افزاري و شبكه را بررسي و رفع مي‌كنيم.

* اگر موافقيد با همين مسئله اشكالات نرم‌افزاري شروع كنيم. نرم‌افزار جامع انتخابات چرا عملياتي نشد؟

در اين نرم‌افزار جايگاه و مراحل كار تمام دست‌اندر‌كاران انتخابات از ستاد انتخابات گرفته تا رئيس حوزه و مسئولان شعب راي‌گيري مشخص شده بود و حتي هشدارهاي لازم پيش‌بيني شده بود اما به‌دليل اينكه فرهنگ استفاده در بين افراد نبود، اين نرم‌افزار عملياتي نشد. از سوي ديگر مجري اين نرم‌افزار هم با ما همكاري نكرد و در دوران انتخابات كه بايد در دسترس مي‌بود تا اشكالات را رفع كند، در ايران نبود.

* در ساعات اوليه ثبت‌نام داوطلبان هم كه قرار بود به‌صورت اينترنتي برگزار شود مشكلاتي در سايت پيش آمده بود و داوطلبان نمي‌توانستند ثبت‌نام كنند؟

اختلال خيلي كوتاه بود. قرار بود نرم‌افزار به گونه‌اي طراحي شود تا از ارسال فرم‌هاي ناقص جلوگيري شود و به اين منظور تمام صفحات پر نمي‌شد، اطلاعات ارسال نمي‌شد و اين مسئله بار زيادي روي سيستم داشت.

اما خوشبختانه ما يك نرم‌افزار پشتيبان داشتيم كه در آن اطلاعات افراد صفحه به صفحه ارسال مي‌شد و پس از مشكلي كه براي نرم‌افزار اوليه پيش آمد از دومي استفاده كرديم. ضمن اينكه در فرمانداري‌ها هم امكانات ثبت‌نام كامپيوتري مهيا بود و در نهايت هم مي‌شد از فرم‌هاي دستي در فرمانداري استفاده كرد.

* همين امكان ثبت نام دستي در فرمانداري باعث نشده بود تا ثبت‌نام اينترنتي جدي گرفته نشود؟ ضمن اينكه در نهايت افراد بايد مدارك خود را شخصا به فرمانداري تحويل دهند.

خوب ما هنوز امضاي ديجيتال نداريم و طبق قانون بايد مدارك دستي و توسط شخص داوطلب تحويل شود اما ما اصرار داريم كه اين ثبت‌نام اينترنتي انجام شود تا يك مرحله پالايش اوليه روي ثبت‌نام‌كنندگان اعمال شود و در نهايت تعداد مراجعان حضوري كمتر شود.

* يك مرحله از رايانه‌اي شدن انتخابات هم ثبت‌نام و شناسايي راي‌دهندگان بود. در اين زمينه موفقيت تا چه اندازه بود؟

ايده‌آل ما اين بود كه فقط كارت ملي ملاك باشد اما چون طبق قانون در اين دوره همچنان شناسنامه ملاك بود، در همان مراحل اوليه بخشنامه كرديم كه اپراتور‌ها مانع راي دادن كسي نشوند و درصورت مشاهده مواردي چون ثبت شدن كد ملي يك فرد كه حاكي از راي دادن وي در شعبه‌اي ديگر است به تذكر دوستانه اكتفا كنند اما اگر اين سيستم به‌طور كامل اجرا شود از بروز تخلفات انتخاباتي جلوگيري مي‌شود.

اما در اين مرحله حتي ديتابيس ثبت احوال هم با توجه به اينكه حدود ۵ درصد مردم كد ملي ندارند كامل و عاري از خطا نبود. بعضي هم كارت ملي را دير گرفته‌اند و هنوز تغييرات نهايي در اين ديتابيس نبود.

مشكل ديگري كه داشتيم وجود نداشتن باركدخوان در تمام شعبه‌ها بود كه باعث مي‌شد در وارد كردن كد ملي افراد خطا‌هايي پيش بيايد. در هر حال به‌دليل اين مشكلات از اين نرم‌افزار هم ۱۰۰ درصد استفاده نشد.

* اين خطاها مثل وارد كردن كد ملي در سيستم قابل ملاحظه بود؟

حدود ۱۰ درصد خطا در وارد كردن كد ملي افراد داشتيم.

* وجود ۱۰ درصد خطاي ديد در وارد كردن يك كد زياد و عجيب نيست؟

ببينيد اپراتور‌هاي ما اكثرا به ميزان لازم آموزش نديده بودند. به اين مورد اگر خستگي، شلوغي حوزه‌ها و فشار جمعيت و فشار كار و استرس اپراتور‌ها را هم اضافه كنيم طبيعي است كه چنين مشكلي وجود داشته باشد.

* مي‌رسيم به مرحله شمارش رايانه‌اي آراء. بخشي كه گفته مي‌شود در بسياري از حوزه‌ها نرم‌افزار نتوانسته نتايج را پيش از شمارش دستي در اختيار مسئولان بگذارد.

اگر ما بتوانيم در اين بخش از شيوه‌هايي چون لمس صفحه استفاده كنيم دقت مسلما بالا مي‌رود ولي در اجرا سخت و هزينه‌بر است. ضمن اينكه در همين شيوه فعلي هم اگر ملاك كد افراد بود و نه نام آنها، كار بسيار ساده‌تر مي‌شد اما چون ملاك شناسايي نام افراد بود ناچار به استفاده از OCR بوديم كه حدود ۵۵ درصد دقت داشت.

OMR كه براي خواندن كد افراد استفاده شد، خطا ندارد و در مجموع دقت اين بخش حدود ۸۵ درصد شد با توجه به اينكه حدود ۱۵ درصد از راي‌دهنده‌ها از كد شناسايي داوطلبان استفاده نكرده‌ بودند.

* به هر حال شما از ابتدا مي‌دانستيد كه ملاك نام افراد است و با شيوه‌اي كه در نرم‌افزار پيش‌بيني شده بود كه ابتدا برگه‌هاي راي اسكن شوند، كد‌ها خوانده شود و سپس توسط اپراتور چك شود، بعد اسامي خوانده شود و تطبيق اسامي توسط اپراتور مجددا انجام شود و در نهايت كد‌ها با اسامي تطبيق داده شود و... فرايندي بسيار طولاني و زمان‌بر خواهد بود.

ما مشكلات سخت‌افزاري زيادي داشتيم. بودجه مورد نياز براي خريد تجهيزات خيلي دير رسيد و ما واقعا براي تهيه اسكنر و رايانه‌هاي حوزه‌ها مشكل داشتيم. ضمن اينكه تا آخرين روز‌ها قطعي نبود كه انتخابات رايانه‌اي برگزار شود. از طرفي براي آموزش ۷۰ ‌هزار نفري كه در انتخابات دخيل بودند زمان كافي وجود نداشت.

دو گانه بودن شمارش دستي و رايانه‌اي هم مورد ديگري بود كه ما را محدود مي‌كرد. مجموع اين مشكلات باعث شد استفاده از نرم‌افزار‌ها آن جور كه بايد نتيجه ندهد اما بايد اعتراف كنيم كه كار بزرگي انجام شده و واقعا از نظر فني مشكل خاصي وجود ندارد و اين ايراد‌هاي كوچك قابل رفع است و در دوره‌هاي ديگر مي‌توان از اين شيوه بهترين بهره را برد.

* به‌نظر شما مهم‌ترين عاملي كه باعث شد در اين دوره كار با سرعت مورد نظر پيش نرود، چه بود؟

آشنا نبودن اپراتور‌ها به گونه‌اي كه گاه در برخي حوزه‌ها مثلا گير كردن يك برگه راي در اسكنر مدت‌ها كار را متوقف مي‌كرد يا با كوچك‌ترين اشكالي كه در ارتباط اينترنتي پيش مي‌آمد ثبت آنلاين مشخصات راي‌دهنده‌ها متوقف مي‌شد و اطلاعات را آفلاين وارد مي‌كردند.

* پس مي‌توانيم اميدوار باشيم كه آموزش اپراتور‌ها در نهايت باعث سرعت در شمارش آراء در دوره‌هاي ديگر شود؟

مطمئنا همين‌طور است. آزمايش ما با استفاده از يك اپراتور معمولي و با سرعت متوسط نشان داد كه شمارش ۱۰۰ برگه راي ( در انتخابات مرحله دوم تهران كه با انتخاب ۱۱ كانديدا همراه بود) ۲۰ دقيقه طول مي‌كشد درحالي كه شمارش دستي بيش از ۵۰ دقيقه زمان مي‌برد.

البته شمارش رايانه‌اي جايي قابليت خود را نشان مي‌دهد كه تعداد راي و تعداد كانديداها بالاتر باشد و ان شاءالله اگر ما از هم‌اكنون به فكر تعليم تعدادي اپراتور براي استفاده از اين نرم‌افزار‌ها باشيم، مي‌توانيم در دوره‌هاي آينده به بهترين شكل از اين امكانات استفاده كنيم.

* زيرساخت‌هاي ارتباطي ما اصلا براي برگزاري يك انتخابات رايانه‌اي مهياست؟

خوب به هر حال در زير‌ساخت‌ها مشكل وجود دارد و در تمام بخش‌ها مثل شبكه مدرسه‌ها، بانك‌ها و... اين ضعف مشهود است اما در اين مورد وزارت ICT با ما كمال همكاري را داشت كه از آنها سپاسگزاريم. توجه داشته باشيد كه در نهايت كار بسيار بزرگي انجام شده است.

شايد كسي تصور نمي‌كرد كه اتصال از ۴۵ هزار نقطه به سرور مركزي براي ثبت كد ملي افراد كه منجر به حدود ۹۰ هزار تراكنش در دقيقه مي‌شود‌( با فرض اينكه در هر دقيقه در يكي از شعبه‌ها دست كم يك نفر راي دهد) بدون مشكل باشد ولي در نهايت حدود 85 درصد شعبه‌ها به‌صورت آنلاين با مركز در ارتباط بودند.

* در بزرگي كاري كه انجام شده هيچ شك و شبه‌هاي وجود ندارد. اما يك رويكرد هم‌اين است كه آيا بهتر نبود ابتدا تمام كم و كاست‌هاي زيرساختي، سخت‌افزاري و نرم‌افزاري حل مي‌شد تا اولين تجربه انتخابات الكترونيك در كشور تاثير‌گذار‌تر و بي‌عيب و نقص‌تر مي‌بود؟

ما تا اين سيستم را در سطح ملي امتحان نمي‌كرديم اشكالات قطعي را متوجه نمي‌شديم. علاوه بر آن در تمام سازمان‌هاي ما عدم‌پذيرش ريسك مشكل‌ساز است اما سيستم بايد از مديران ريسك‌پذير حمايت كند.

در بحث انتخابات هم همين است ما اگر تا ساليان سال انتخابات دستي برگزار مي‌كرديم كسي معترض نمي‌شد، اما يك بار براي هميشه بايد اين ريسك را مي‌كرديم كه البته خوشبختانه اين انتخابات نتايج مثبتي هم در بر داشت.

تاريخ درج: 8 خرداد 1387 ساعت 20:49 تاريخ تاييد: 8 خرداد 1387 ساعت 23:15 تاريخ به روز رساني: 8 خرداد 1387 ساعت 23:12
چهارشنبه 8 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 333]