روابط ايران و آژانس؛ زياده‌خواهي يا همكاري طبيعي؟! - يوسف مولا‌يي

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: روابط ايران و آژانس؛ زياده‌خواهي يا همكاري طبيعي؟! - يوسف مولا‌يي

موضع آژانس بين‌المللي انرژي اتمي و سوالا‌تي كه در گزارش اخير البرادعي مطرح شده است مطالب جديدي نيست. اگر مجموعه گزارش‌هايي را كه آژانس درباره فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران ارائه كرده است در كنار هم قرار دهيم مخصوصا از زماني كه ايران آن سند معروف به مداليته را درباره مسائل باقيمانده با آژانس در سال 2007 تنظيم و امضا كرد، قسمتي از اين سند كه براي بررسي مطالعات ادعايي گذاشته شده حاوي مباحث خطرناكي است، زيرا مطالعات ادعايي وارد حوزه مباحث نظامي مي‌شد و بهتر بود كه در آن زمان مطالعات ادعايي به هيچ‌وجه در سند نمي‌آمد و ايران بايد در همان زمان مسائلي را كه خارج از سوالا‌ت اصلي و فني مطرح شده بود مورد مطالعه قرار مي‌داد.

كليت سند طوري تنظيم شده بود كه در بند آخر آژانس مي‌توانست اين تفسير را از سند ارائه دهد كه خواسته‌هايش از ايران درباره پاسخگويي به سوالا‌ت به حوزه مطالعات ادعايي هم كشيده مي‌شود، كه البته آن هم بيشتر مرتبط با فعاليت‌هاي نظامي ايران بود. بنابراين اگر مجموعه اسنادي كه آژانس به صورت گزارش‌هاي البرداعي يا قطعنامه‌هاي شوراي حكام و شوراي امنيت درباره فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران تدوين و ارائه كرده است را در كنار هم قرار دهيم شاهد آن خواهيم بود كه آژانس همواره نگاه و رويكرد شكاكانه به فعاليت‌هاي ايران داشته و بخشي از فعاليت‌هاي ما را كه در مسير صلح‌آميز هسته‌اي بوده تاييد نكرده و همواره سوال بزرگي مطرح كرده و اعلا‌م داشته كه قادر به بررسي همه فعاليت‌هاي ايران نيست و بارها تاكيد كرده كه تنها درباره اطلا‌عات و قسمت‌هايي كه در اختيارش بوده مي‌تواند اظهار نظر كند، به واقع قادر به تاييد عدم انحراف مواد هسته‌اي اعلا‌م شده بوده است. اما در هر حال ورود آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به حوزه فعاليت‌هاي نظامي و ابعاد نظامي فرضي فعاليت‌هاي هسته‌اي مساله‌اي هشداردهنده است و مناسبات ايران و آژانس و شوراي امنيت را در پرونده هسته‌اي در مسير خطرناكي قرار مي‌دهد. هرچند مطلبي كه آژانس مطرح مي‌كند مختص اين گزارش اخير نيست و در گزارش‌هاي قبلي نيز به آن اشاره شده است اما هيچگاه آژانس به مانند گزارش اخير خود به صورت شفاف و صريح به اين موضوع نپرداخته بود. آژانس هميشه درباره ابعاد نظامي فعاليت هسته‌اي ايران با زيركي‌هايي خاص انديشه كرده است ولي در اين گزارش، آژانس به صورت شفاف و صريح در اين باره اظهار نظر كرده است. به نظر مي‌رسد كه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در گزارش‌هاي قبلي خود خواسته در برابر خواست‌هاي ديگر اعضا و كشورهايي كه خودشان را به نوعي طرف ايران قرار داده‌اند توازن و تعادل برقرار كند. به هر حال همواره ردپاي چنين بحث‌هاي در گزارش‌هاي آژانس وجود داشته است ولي چون آژانس قصد برقراري تعادل ميان ايران و كشورهايي كه به صورت مدعي ظاهر شده بودند را دارد و از سوي ديگر علا‌قه‌مند به ادامه همكاري با ايران است از ادبيات دوپهلو و مبهم در ارائه گزارش‌هاي خود استفاده مي‌كرد و برخي از مسائل را با كنايه مطرح مي‌كرد. آژانس پيش‌بيني مي‌كرد كه از مسير بهتري مي‌تواند به نتيجه رسيد. در اين گزارش كه اطلا‌عاتي از سوي كشورهاي ديگر در اختيار آژانس قرار گرفته و مبناي مطالعات ادعايي شده و تحت فشار اين كشورها انتظار دارد پاسخ‌ها صريح‌تر داده شود و لحن آژانس نيز تندتر شده است نشان‌دهنده آن است كه اين امر عكس‌العملي به نحوه پاسخگويي ايران و تحت فشار كشورهايي است كه مدعي ابعاد فعاليت‌هاي نظامي هسته‌اي ايران بوده‌اند. آژانس خود اختياراتش را تعيين مي‌كند ولي سوال اين است كه آيا به لحاظ فني اين مسائل به درستي مطرح شده يا آلوده به يكسري از خواسته‌هاي سياسي و غيرفني است؟ از بعد حقوقي آيا مسووليتي براي آژانس ذكر شده كه چه نوع مسائلي را مطرح كند؟ برخي محدوديت‌ها در همكاري‌هاي ايران و آژانس وجود دارد و تا زماني كه ايران قرارداد الحاقي را امضا نكند آژانس حق ندارد درخواست‌هايي مبني بر بازرسي از مراكز حساس را مطرح كند و فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران را بدون رضايت آن مورد بازديد قرار دهد. ولي از طرف ديگر مساله پيچيده‌اي كه آژانس مطرح كرده آن است كه ايران براي اعتمادسازي بايد اطلا‌عاتي كه نياز دارد در اختيارش قرار دهد. اين به لحاظ حقوقي قابل تعريف و اندازه‌گيري نيست. ‌

‌ ايران هيچگاه به صورت مستقيم به كشورهاي غربي كه مطالبي را مطرح مي‌كنند پاسخ نمي‌دهد زيرا آنها به آژانس به عنوان اعضاي آژانس بين‌المللي انرژي هسته‌اي كمك مي‌كنند اطلا‌عات را در اختيار گيرد. ايران بايد به آژانس پاسخ دهد. اين تعيين سياست است و سياستگذاري وظيفه متخصصان حقوقي نيست. متخصصان مي‌توانند به مقامات بگويند تبعات عدم پاسخگويي چيست اما نمي‌توانند بگويند كه شما به آژانس پاسخ دهيد. آژانس در موقعيتي كه هست با توجه به مسائلي كه قبلا‌ به آن اشاره كردم ايران را در صندلي اتهام نشانده و مي‌گويد تا زماني كه شك را برطرف نكنيد مهر تاييد بر مسائل هسته‌اي شما نخواهيم زد و به ويژه اينكه در گزارش اخير موضوع را تا سطح امنيت بين‌المللي ارتقا دادند. تبعات عدم پاسخگويي اين است كه به بي‌ثباتي و ايجاد تهديد دامن زده مي‌شود و شوراي امنيت بيشتر فعال شده و تصميم هاي خود را در جهت فشار بر ايران بيشتر توجيه مي‌كند.

انتهاي خبر // روزنا - وب سايت اطلاع رساني اعتماد ملي//www.roozna.com
------------

------------
چهارشنبه 8 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 243]