آستانه شاه نعمت الله ولي ماهان شاهكار معماري عارفانه

واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: به گزارش خبرنگار ايرنا ساخت اين مجموعه در نيمه اول قرن نهم يعني سال 840 هجري قمري آغاز و طي 6 قرن تا اواخر قرن چهاردهم ادامه يافته است. اين ساختمان كه نشانه اي از فرهنگ پربار معماري ايران است، در ابتدا به صورت يك تك بنا با گنبدي رفيع بر فراز فضائي چهار گوش درون باغ بزرگي بوده كه بعدها بناهاي ديگري به آن افزوده شده است. عمارت تاريخي مرقد شاه نعمت الله ولي، صحن ها و رواقهاي اطراف آن حدود 6 هزار متر مربع وسعت دارد. اين عمارت شاهكاري از هنر معماري شش قرن اخير با تلفيقي از فضاي معماري مقبول و باغ سازي بسيار فرح انگيز و صفائي عارفانه است. مرحوم دكتر حميد فرزام در كتاب تحقيق در احوال و نقد آثار و افكار شاه نعمت الله ولي نوشته : نخستين كسي كه فرمان داد گنبد و بارگاهي رفيع و مجلل بر مرقد شاه ولي بنا كنند، سلطان احمد شاه بهمني پادشاه دكن هندوستان بود كه از مريدان و هواخواهان خاص او بشمار مي رفت. وي افزوده : كتيبه كهن و تاريخي بسيار گرانبهاي سر در مزار شاه ولي كه يادگار اخلاص و ارادت بي شائبه سلطان احمد شاه و فرزند او به آن عارف بزرگ نامي است، هنوز هم پس از 5/5 قرن زينت بخش آستان شاه ولي است. درهاي ورودي آستانه كه 5 جفت مي باشند احتمالا در هندوستان ساخته شده و به ماهان آورده شده اند. در ساخت اين درها با نقوش هندسي خاتم كاري شده، قطعاتي از عاج فيل به كار رفته است. در كتيبه ورودي بقعه كه داراي ارزشهاي هنري فراواني است ضمن اشاره به پي ريزي بناي اصلي آستانه توسط پادشاه دكن هندوستان سال احداث بنا 840 هجري قمري ذكر شده است. مقبره كه در ابتدا بصورت يك تك بنا در ميان باغي وسيع قرار داشته داراي تزئينات نماسازي و كاشيكاري در نماي خارجي بوده است. هم اكنون نيز قسمتي از اين نماسازي با كاشيكاري معرق و زيبا با نقش اسليمي و رنگهاي لاجورد، فيروزه اي، سفيد و طلائي در سردر غربي مقبره مشهود است. دو مناره بلند، رواق شاه عباسي و دارالحفاظ، سردر محمد شاهي، صحن وكيلي، صحن اتابكي و صحن ميرداماد از جمله قسمتهاي مختلف آستانه شاه نعمت الله ولي مي باشند. صحن وكيل الملكي از يادگارهاي محمد اسماعيل خان نوري وكيل الملك است كه از صفا و معنويت خاصي برخوردار مي باشد. در قسمت فوقاني دهليز ورودي موزه شاه نعمت الله ، در سمت شمال آن كتابفروشي و در ضلع جنوب غربي مقبره امير نظام گروسي سياستمدار ، اديب و چهره نامدار عصر قاجار قرار دارد. حوض چند ضلعي وسط اين صحن كه معمولا با گلدانهاي شمعداني زينت يافته از صفاي خاصي بهره مي برد. بقعه شاه نعمت الله نيز داراي طاق گنبدي و مزين به نقاشي هاي روي گچ مي باشد . در اين محل قبر مرتفعي به طول سه متر و چهل سانتي متر و عرض دو متر قرار دارد. روي سنگ مرمري كه آخرين پوشش قبر است آيه تطهير و اطراف آن نام 12 امام نوشته شده است. چله خانه: در ضلع جنوب غربي رواق پشت حرم فضاي كوچك و محقري است كه شاه ولي حداقل يك چله ( چهل شبانه روز) را در آن سپري كرده و در اين مدت به عبادت و عبوديت مشغول بوده است. رواق شاه عباسي نيز در سال 998 هجري قمري در عهد شاه عباس ساخته شده و بر سر در اين رواق نام مقدس 12 امام روي فولاد و بصورت برجسته حكاكي شده است. صحن ميرداماد كه به صحن شاه عباسي نيز معروف است در زمان سلطنت ناصرالدين شاه تعمير و بازسازي شد. صحن حسينيه يكي ديگر از صحن هاي آستانه شاه نعمت الله ولي است كه با مناره هايي هر يك به طول 42 متر در ضلع غربي آن در زمان محمد شاه قاجار بنا شده است. صحن اتابكي آخرين صحني است كه احداث شده و حوض بزرگ مستطيل شكلي با چهار باغچه در اطراف، در وسط آن قرار دارد. اين صحن در زمان علي اصغر خان اتابك صدراعظم ناصرالدين شاه و با وجوه اهدايي او ساخته شد و داراي رواقهايي در اطراف است. در اثر زلزله سال 1360 بخشي از قسمت فوقاني گنبد آستانه فرو ريخت و شكافهائي در آن ايجاد شد كه با اصول فني توسط سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان كرمان بازسازي شد. يكي از اشياء با ارزش آستانه پته اي (شال سوزن دوزي شده) است كه توسط دهها زن در مدت سه سال براي روانداز مقبره شاه ولي دوخته شده است. طول اين روانداز پته 405 و عرض آن 265 سانتيمتر است. تعدادي كشكول مزين به خط و نقش، تعدادي تبرزين حكاكي شده به همراه شمشير مرصع با جلد چرمي، سپرهاي متعدد از پوست كرگدن و فولاد، كتابهاي خطي و چاپ سنگي و چاپي كم نظير، تعدادي پته، ترمه و شال، ظروف چيني و بلور از جمله اشياء ارزشمندي هستند كه در موزه آستانه شاه نعمت الله ولي نگهداري مي شوند. گفته مي شود سيد نورالدين شاه نعمت الله ولي عارف و شاعر نامي ايران در سال 730 هجري در كوهبنان كرمان متولد شده است هر چند كه در مورد محل دقيق تولد وي اتفاق نظر نيست و برخي وي را متولد شهر حلب سوريه مي دانند. شاه نعمت الله علوم مقدماتي را نزد شيخ ركن الدين شيرازي تحصيل كرد و چون علوم ظاهري طبع او را قانع نمي كرد سالها به رياضت و تصفيه و تزكيه باطن مشغول شد و در پي مراد به سير و سفر پرداخت و به سفر مكه مشرف شد. اين عارف نامي به دستورات شرع مقدس سخت پايبند بود و به سرودن شعر نيز همت مي گماشت. سال وفات شاه نعمت الله ولي را به سال 827 و بعضي 834 دانسته اند. بخش ماهان كه آرامگاه شاه نعمت الله ولي در آن قرار دارد در 35 كيلومتري كرمان قرار گرفته است. ك/4 657/2624

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ایرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 427]