رونق داد و ستد در بازارهاي تاريخي كرمان جاري است

واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: دست فرسايش انسانهاي بي علاقه به فرهنگ و تمدن كهن معماري، به همراه قهر و خشونت طبيعت و دست عوامل فرسايشي طبيعي همواره سعي كرده اند تا زيبايي آثار گرانبهايي چون بازار قديمي شهر را از بين برده و نابود كنند. با وجود اين ستيز مداوم ، باز هم بعضي از آثار معماري به علت استحكام بي نظير و دقت و ظرافت طبع سازندگان همواره در عرصه تاريخ با قامتي بلند و سينه اي ستبر استوار و پا بر جا مانده اند تا شاهكار ديروز را به نسل امروز منتقل كنند. بازارهاي كرمان از جمله بناهاي قديمي كرمان و معماري آنها نوع تكامل يافته معماري ساساني است. سقف بازار كرمان از پشت بام شبيه نيم كره هايي است كه به طرف بالا محدب مي شوند و گنبدهاي نواري شكل و پشت سر همي را ايجاد مي كنند. اين بازار يكي از مهمترين بازارهاي ايراني بشمار مي رود كه مجموعه هاي با ارزشي از جمله مجموعه هاي گنجعليخان، ابراهيم خان و وكيل را در خود جاي داده است. بازار گنجعليخان كرمان حد فاصل بين چهارسوق و بازار اختياري و در بخش جنوبي ميدان گنجعليخان قرار گرفته است. اين بازار سبك معماري بسيار جالبي از عصر صفوي به يادگار دارد و در سمت چپ آن 16 طاقنما، بازار را به ميدان گنجعليخان مربوط مي سازد. بازار ابراهيم خان يا بازار زرگرها از ديگر بازارهاي قديمي كرمان مربوط به دوران قاجار است. اين بازار به صورت يك راسته متقاطع عمود بر بازار كلاه مالي و به موازات بازار كفاشها واقع شده است. در طرفين سر در ورودي آن مدرسه، حمام و آب انبار قرار دارد كه كاشيكاري سر در آن در نوع خود بي نظير است. اين بازار در ابتدا و انتها به دو در بزرگ چوبي كه در ساعات و ايام تعطيل بسته مي شوند، مجهز است. بازار ابراهيم خان كه به قيصريه زرگري نيز معروف است 50 باب مغازه دارد و اگر چه در زمان قاجار ساخته شده اما فضاهاي معماري آن از عصر صفوي الهام گرفته است. بازار كلاه مالي كوچكترين راسته بازار كرمان است كه با داشتن 13 باب مغازه تنها نام و نشان گذشته را دارا است زيرا از كلاه مالي و كلاه فروشي در آن خبري نيست. در انتهاي بازار اختياري، بازار و مجموعه وكيل قرار دارد كه از زيباترين بازارهاي كرمان محسوب مي شود. بازار وكيل مطابق الگوي بازارهاي ايراني دراز و كشيده ساخته شده و هر صنف در بخش خاصي از آن قرار داشته است. اين بازار در سال 1282 هجري قمري به دستور وكيل الملك حاكم كرمان به همراه مجموعه اي از كاروانسرا، بازار ، حمام و مسجد ساخته شد كه هنوز هم به نام وكيل خوانده مي شود. بازار حاج آقاعلي از انتهاي بازار كفاشها آغاز مي شود و به خيابان شريعتي روبروي بازار عزيز خاتمه مي يابد. از مكانهاي ديدني در طول اين بازار مي توان به مدرسه معصوميه و مجموعه حاج آقا علي شامل بازار، آب انبار، كاروانسرا، و مسجد چهلستون اشاره كرد. بازار ميدان ارگ غربي ترين قسمت بازار كرمان است كه مانند مستطيلي دور محوطه ميدان توحيد (ارگ) را احاطه كرده است. نماي اطراف ميدان در سالهاي اخير توسط سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان كرمان هماهنگ با معماري قديم بازسازي شده است. در اين بازار حدود 140 باب مغازه تجاري وجود دارد و علاوه بر آن دو پاساژ جديد نيز در آن احداث شده است. مغازه هاي بازار ميدان ارگ لباس فروشي هستند و نماي اطراف ميدان بيش از يك قرن قدمت دارد . در ضلع شرقي بازار ميدان ارگ، سردر ورودي بازار سرتاسري كرمان قرار دارد. بازار سرتاسري كرمان از ميدان ارگ شروع و به خيابان ميرزارضاي كرماني ختم مي شود. هر بخش از بازار كرمان در زمان يكي از حكام و فرمانروايان اين ديار ساخته شده است و از حيث برخي از ويژگيهايش در ايران منحصر به فرد و در داخل و خارج زبانزد است. بازار سرتاسري كرمان با 1200 متر طول و عرض 5/4 تا 5/6 متر و جهت شرقي غربي يكي از طولاني ترين راسته بازارهاي ايران محسوب مي شود. بازار مسگري شمالي نيز در شمال ميدان گنجعليخان قرار گرفته است. در غرب اين بازار كه 88 متر طول و 6 متر عرض دارد چهارسوق مسگري واقع شده و شرق آن به بازار كلاه مالي متصل مي شود. اولين بخش از بازارهاي شرقي - غربي بازار ارگ است كه از ميدان ارگ شروع و به چهارسوق گنجعليخان ختم مي شود. اين بازار به دو بخش فرعي تر به نام بازار نقارخانه و بازار سراجي تقسيم مي شود. در گذشته در طبقه بالاي نقارخانه، نقاره مي نواخته اند كه به همين دليل به اين نام شهرت يافته است. بازار سراجي: اين بازار در حد فاصل بازار نقارخانه و چهارسوق واقع شده و بخشي از آن بدون سقف است . در گذشته پيشه سراجي به دليل نياز به وسايل مهار كردن و سوار شدن چهارپايان نظير زين و شلاق و ساير وسايل مانند چرم، پوست و غلاف شمشير پر رونق بوده و سراجان در اين بخش از بازار مستقر شده بودند. اما در سالهاي اخير به دليل جايگزيني وسايل نقليه موتوري به جاي اسب از نقش بازار سراجي كاسته شده و اكثر مغازه ها و صاحبان آن تغيير شغل داده اند و باقيمانده سراجيها كيف ، كفش ، ساك و چمدان توليد مي كنند. چهارمين قسمت بازار كرمان كه از انتهاي بازار جنوبي گنجعليخان شروع و تا اول بازار وكيل امتداد مي يابد بازار اختياري است. در اين بازار مسجد، كاروانسراي گلشن ، بازارچه سرداري و در انتهاي آن حمام (چايخانه سنتي) وكيل قرار گرفته است. بازار مظفري كرمان هم از انتهاي بازار وكيل شروع و به خيابان ميرزا رضاي كرماني محل قديم دروازه مسجد ختم مي شود. در اين بازار كه بدون سقف است تكيه (صفه) عزاخانه، بازار قدمگاه و بخشي از مسجدجامع كرمان قرار دارد. در اين راسته مغازه هاي مواد غذايي و ميوه فروشي قرار دارند و دليل اين امر سهولت حمل و نقل و دسترسي به خيابانهاي اطراف است ولي در گذشته مغازه هاي رنگرزي زيادي را در خود جاي داده بود. چهارسوق گنجعليخان: محل تقاطع دو راسته بازار را چهار سوق مي گويند. به دليل برخورد تقاطع دو راسته بازار شمالي - جنوبي و شرقي - غربي در محل چهارسوق گنجعليخان در گذشته اين مكان مهم ترين و پر رفت و آمد ترين نقطه شهر محسوب مي شده و نقش چهارراه اصلي شهر را ايفا مي كرده است. در اطراف اين چهارسوق 8 مغازه وجود دارد و نماي داخلي آن با گچ بري هاي جالب و نقاشيهاي زيباي رنگ و روغن عصر صفوي تزيين شده است. نورگيرهايي كه در اطراف اين چهارسوق تعبيه شده حالت گنبدي دارد و متاثر از ساختار اقليمي جنوب ايران است. بازار عطاري، بازار قدمگاه و بازار عزير از ديگر بازارهاي كرمان هستند و علاوه بر آنها در قرون گذشته بازارهاي ديگري از جمله بازار شتر و بازار شاه وجود داشته اند كه امروزه اثري از آنها باقي نمانده است. بازارهاي كرمان علاوه بر تاثير در اقتصاد اين شهر در زمينه جذب گردشگر داخلي و خارجي نقش بسزايي ايفا مي كنند و بازسازي و توجه هر چه بيشتر به اين بناهاي تاريخي ضرورتي انكارناپذير است.ك/4 657/2624

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ایرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 1018]