بررسي نقش، جايگاه و اعتبار تفاسير عرفاني قرآن(44)صدوقي‌سها: مراد ابن‌عربي از «رافضي» شيعيان و اماميه نبوده ‌است

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: بررسي نقش، جايگاه و اعتبار تفاسير عرفاني قرآن(44)صدوقي‌سها: مراد ابن‌عربي از «رافضي» شيعيان و اماميه نبوده ‌است
گروه انديشه: اصولا در قرن هفتم هجري، به برخي از فرقه‌هاي «خوارج»؛ مانند «اباضيه»،« رافضي» مي‌گفتند. لذا مراد ابن‌عربي از «رافضي»، شيعيان و اماميه نبوده ‌است.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، در نشست «بررسي نقش، جايگاه و اعتبار تفاسير عرفاني قرآن» كه با حضور استاد «منوچهر صدوقي‌سها»، در محل اين خبرگزاري برگزار ‌شد، استاد صدوقي‌سها به بررسي ارزش و اعتبار تفاسير و تأويلات عرفاني قرآن ‌پرداخت.

وي در قسمت قبلي اين گفت‌وگو تأكيد كرد كه بسياري از تأويلات آيات قرآن برآمده از تداعي معاني است؛ يعني هر كدام از آيات به حوادث و موارد ديگري پيوند يافته و تطبيق مي‌شوند.

گزارش بخش‌هاي قبلي اين گفت‌وگو از خاطرتان گذشت. اينك گزارش بخش بعدي اين نشست تقديم حضورتان مي‌شود.
قسمت قبلي را اينجا بخوانيد

استاد منوچهر صدوقي‌سها در ادامه اين گفت‌وگو با تأكيد بر اين‌كه سخن از حجيت شرعي در ساحت وصول، قرب و تفكر شهودي نابجاست، خاطرنشان كرد: تفاوت تلقي سوختن در نزد آن‌كه سوخته يا در حال سوختن است، با آن‌كه سوختن ديگران را مي‌نگرد يا مي‌شنود، از زمين تا آسمان است.

صدوقي‌سها در بيان تفسير و فهم هرمنوتيكي خود از برخي تأويلات و گفته‌هاي خاص و بعضا نامعقول محيي‌الدين ابن عربي اذعان كرد: اولا بايد گفت كه در كتاب‌هاي ابن‌عربي دست برده شده است و تحريفاتي در آن صورت گرفته است. ثانيا، قول ابن‌عربي مبني بر خنزير خواندن رافضيان، نيازمند تأملي ژرف است و بايد در بستر زماني خويش سنجيده شود. بايد ديد كه لفظ «رافضي» در غرب تمدن اسلامي و در قرن هفتم چه بار معنايي‌اي داشته و مصاديق دلالت آن چه بوده است؟ رافضي معاني مختلفي دارد.

مؤلف «تاريخ حكماي متأخر ايران» در بيان شاهدي بر مدعاي خود مبني بر تحريف در آثار ابن‌عربي افزود: در همين زمانه ما و با مقايسه نسخ موجود كتاب «فتوحات مكيه» به تحريف در آثار محيي‌الدين پي مي‌بريم. محيي‌الدين در مبحث «هباء» و «عماء» عبارتي چنين دارد كه: « ... و اقرب الناس اليه (رسول‌الله) علي ابن ابيطالب امام العالم و سرالانبيا». در بعضي نسخ موجود «امام العالم» محذوف است و جالب اين است كه واو عطف حذف نشده و خود گوياي اين است كه معطوف حذف شده است.

مصحح «اسرارالحكم» در ادامه اظهار كرد: «عبدالوهاب شعراني»، عارف و شارح ابن‌عربي در قرن دهم خود در جايي نقل مي‌كند كه نسخه‌اي از فتوحات را رؤيت كرده كه واجد هيچ‌كدام از موارد خلاف شرع نبوده است. نكته ديگر اين است كه در هر صورت ابن‌عربي هميشه در فضاي اهل‌سنت زيسته و متأثر از جو عمومي حيات خود بوده است.

وي در ادامه سخنان خويش، در مورد خنزير خواندن رافضيان توسط ابن‌عربي خاطرنشان كرد: در قرن هفتم هجري به برخي از فرقه‌هاي «خوارج»؛ مانند «اباضيه»، رافضي مي‌گفتند و مراد از رافضي، شيعيان و اماميه نبوده‌اند. ضمنا ابن‌عربي مطلق نيست و در ميان آراي خود نيز دچار خطاست، ولي بايد آراي او را گزينش كرد.

مؤلف «تاريخ تصوف جديد در ايران» تلقيات عرفا را از جنس القا و الهام دانست و گفت: نبوت و وحي ختم مي‌شود، ولي الهام و ولايت جاري است. عرفا معتقدند كه القائات آن‌ها سبوحي است. «ان‌الله هو الولي الحميد»؛ ما خداي متعال را «نبي» و «رسول» نمي‌خوانيم، اما او را با واژه «ولي» مي‌خوانيم. ولايت از اسماي الهي است و الي يوم القيامه ساري و جاري است. اولياي الهي هميشه حاضرند و دريافت و شهود باطني مدام دارند.

صدوقي‌سها افزود: عرفا معتقدند كه از آيات شريفه قرآن، تلقيات و ادراكاتي دارند و خود آن‌ها اصرار دارند كه معناي آيات شريفه قرآن، منحصر در اقوال و آراي ايشان نيست؛ بلكه معتقدند كه دريافت ايشان نيز به نوعي در دايره شمول دلالات آيات مي‌گنجد.

مؤلف «سلسلة‌المختارات من نصوص التفسيرالمستنبط» روش فهم و مواجهه عرفا را با علماي ظاهري متفاوت دانست و گفت: مرحوم آيت‌‌الله «سيدمحسن حكيم» در كتاب «حقايق‌الاصول» كه حاشيه‌اي بر «كفايةالاصول» آخوند خراساني است، مي‌گويد: «قال بعض الاكابر يا بعض الاعاظم». آخوند «ملاعلي همداني» معتقد است كه مراد از عبارت «بعض الاكابر»، ميرزاي ناييني است.

وي افزود: سيدمحسن حكيم گفت كه ميرزاي ناييني نقل كرد كه ما به اتفاق «سيداسماعيل صدر» و حاجي نوري و بعضي ديگر خدمت آيت‌الله سلطان‌آبادي رفتيم و وي آيه «و لكن الله حبب اليكم الايمان» تلاوت كرد و تفسيري گفت و همه حاضران تعجب كردند كه چطور اين تفسير تا به حال به ذهن ايشان نرسيده است. سپس از خانه وي برخاستيم و رفتيم.

صدوقي‌سها در بيان ادامه اين نقل قول گفت: فرداي آن روز آن جماعت دوباره به نزد آيت‌الله سلطان‌آبادي رفته و تفسيري كاملا متفاوت از همان آيه روز قبل شنيدند و دوباره در شگفت شدند كه چطور از اين معنا نيز تا به حال غافل بوده‌اند. آورده‌اند كه اين رخداد حدود سي شب تكرار شد و سي تفسير متفاوت از اين آيه بيان شد.

اين گفت‌‌‌‌وگو ادامه دارد ... .
سه شنبه 7 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 470]