واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: نفت؛ صد سال گذشت

ايران- همشهري آنلاين:
5 خرداد 1387 صدمين سال كشف نفت در مسجد سليمان توسط ويليام ناكس دارسي است.
داستان كشف نفت در ايران به سياهي نفت است. قراردادي 60 ساله دو سال بعد از پيروزي انقلاب مشروطه به فردي به نام ويليام ناكس دارسي اجازه داد تا تغييرات بزرگي را در تاريخ ايران بوجود بياورد.
قرارداد دارسي يا امتيازنامه دارسي قراردادي است كه ويليام ناكس دارسي در سال ۱۹۰۱ با دولت ايران امضا كرد تا به اكتشاف و استخراج نفت در ايران بپردازد. اين قرارداد از طرف ايران توسط مظفرالدينشاه، امينالسلطان، ميرزا نصرالله مشيرالدوله و مهندسالممالك (نظامالدين غفاري) امضا شد.
حوزه امتياز دارسي سراسر خاك ايران به استثناي ايالات خراسان و مازندران و استرآباد (گرگان كنوني) و آذربايجان بود. به موجب امتيازنامه دارسيع دارسي تعهد كرده بود كه در ظرف مدت دو سال پس از عقد امتياز شركتي براي بهره برداري از امتياز مزبور تشكيل دهد.
اين قرارداد در سال 1932 ميلادي به دستور رضا شاه پهلوي لغو شد، با عدم توازون قدرت سياسي بين ايران و انگليس در سال 1933 به ناچار تمديد شد.
در سال 1951 ميلادي همزمان با نخست وزيري دكتر مصدق، دوباره مساله ملي شدن نفت در مجلس به رأي گذاشته و تصويب شد و در نهايت كنترل صنعت نفت ايران از دست شركت انگليسي Inglo - Iranian - Oil - Company بيرون آمد.
چند ماه پس ازامضاي امتيازنامه، دارسي عدهاي لهستاني را استخدام كرد و مقداري لوازم و اثاثيه به چاه سرخ واقع در شمال قصر شيرين اعزام داشت. مهندسي را كه دارسي براي رياست عمليات انتخاب كرد شخصي بود به نام رينولدز كه در وزارت فوائد عامه هندوستان سابقه طولاني داشت. هيات اعزامي عازم چاه سرخ شده و كار خود را شروع كردند در تابستان 1903 م / 1321 ق گاز نفت در عمق 507 متري پديدار و متعاقب آن نفت مختصري بدست آمد.
چند ماه بعد چاه دوم در عمق مشابهي به نفت رسيد كه محصول روزانه آن در اول 30 تن و چندي بعد به 25 تن تقليل يافت. در اين زمان مشخص شد كه به واسطه بعد مسافت ميان چاه سرخ و خليج فارس – كه بالغ بر يكهزار كيلومتر بود – همچنين ناچيزي مقدار محصول ادامه عمليات در آن محل منافي با صرفه است. بنابراين دارسي تصميم گرفت كه چاه سرخ را رها كرده و در نقاط جنوبي به كاوش بپردازد.
دارسي تا اين زمان مبلغ زيادي از جيب خود خرج كرده بود و حاضر نبود بيشتر از اين كار صرف كند. در اين زمان عده اي سرمايه داران آلماني، فرانسوي و يك شركت امريكايي به دارسي پيشنهاد دادند كه تمام مخارجي را كه او تا آن وقت خرج كرده بود بپردازند و مبلغ مهمي هم به عنوان قيمت امتياز به او بدهند تا او كنار رفته و امتياز را به آنها واگذار كند. دارسي در آن زمان تمايل داشت معامله كرده و سرمايه از دست رفته خود را بازيابد اما در اين زمان نيروي دريايي انگليس سوخت كشتيهاي جنگي انگليس را به نفت تبديل كرد و كميتهاي تهيه كرد كه قضيه تحصيل منابع كافي نفت را براي نيروي دريايي، تحقيق و جستجو كنند.
كميته مذكور، دارسي را يافته و با قراردادن سرمايهاي عظيم به او شركتي به نام شركت نفت ايران و انگليس را تأسيس كردند.
شركت نفت ايران و انگليس همه اسباب و اثاثيه و لوازمات هيات دارسي را به مسجد سليمان انتقال داد و كار حفاري شروع گشت.
در تاريخ 26 ماه مه 1908 (پنجم خرداد 1287 شمسي) اولين چاه نفت ايران در مسجد سليمان كشف شد. عمق اين چاه 360 متر و عمق چاه دوم كه ده روز پس از چاه اول به نفت رسيد. [عكسهايي از اولين چاه نفت ايران]
مسجد سليمان شهري است تاريخي كه در ميان كوههاي زاگرس در استان خوزستان واقع شده است. اين شهر از شمال شرقي به شهرستان شوشتر، از شمال غربي تقريبأ به بخش لالي، از غرب به شهرستان ايذه، و از جنوب به شهر اهواز ارتباط دارد. اكثر جمعيت اين شهر از ايل بختياري هستند.
روستاهاي انديكا و لالي و دشت بزرگ از بخشهاي اطراف اين شهر هستند. يكي از تفريحگاههاي ديدني اين شهر منطقهاي بنام تمبي، مكان تاريخي و باستاني بنايي بنام سرمسجد است كه در كنار منطقه سركورهها واقع شده است.
تاريخ درج: 5 خرداد 1387 ساعت 13:49 تاريخ تاييد: 5 خرداد 1387 ساعت 17:13 تاريخ به روز رساني: 5 خرداد 1387 ساعت 17:10
يکشنبه 5 خرداد 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: همشهری]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 282]