محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1828769485
گفتگو با مليحه سعيدي تبديل يك ساز عربي به ايراني
واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: گفتگو با مليحه سعيدي تبديل يك ساز عربي به ايراني
جام جم آنلاين: در يك بعدازظهر بهاري وارد محل كار مليحه سعيدي شدم كه حتي پيش از ورود هم طنين گوشنواز نواي سحرآميز او تمام فضا را پر كرده بود. لوح‌هاي تقدير متعددي كه بر ديوار خودنمايي مي‌كرد و آثار گوناگوني كه امروزه هر كدام بخشي از تاريخ موسيقي اين مرز و بوم را تشكيل مي‌دهد، سند زنده‌اي از عشقي به درازناي تاريخ بودند.
قانون، ساليان سال ساز مهجور ، كم استقبال و فراموش شده بود، اما زحمت و عشق تحسين برانگيز مليحه سعيدي به اين ساز موجب خلق سبكي ايراني براي سازي شد كه همه آن را عربي مي‌دانستند.
بر مبناي تحقيقات او پيشينه اين ساز به دوران آشور برمي‌گردد بنابراين سازي ايراني است. وقتي در پايان گفتگو مليحه سعيدي به خواهش من قطعهاي را به صورت بداهه نواخت ياد آن حكايت معروف فارابي افتادم كه: در مجلسي، نواي موسيقي ابتدا همه را به گريه واداشت و سپس با نوايي ديگر به خنده انداخت و آن گاه لحن موسيقي را تغيير داد و همه را خواب كرد و پس از آن مجلس خارج شد.
چه شد كه ساز قانون را انتخاب كرديد؟
من از وقتي وارد هنرستان موسيقي كه شدم ساز اولم ويلون بود و قانون را به عنوان ساز دوم انتخاب كردم، چون آن موقع اين ساز رپرتوار درستي نداشت و سبكش هم ايراني نبود. به همين علت به عنوان ساز دوم استفاده مي‌شد. بعلاوه استاد دهلوي (رئيس هنرستان) نيز نپذيرفته بودند كه قانون ساز اول من باشد. از اين رو ديپلمم را در رشته ويلون كلاسيك و ايراني گرفتم، اما پس از اين كه وارد دانشكده هنرهاي زيبا دانشگاه تهران شدم و امتحان دادم دكتر داريوش صفوت وقتي تكنيك‌هايي را كه روي قانون پياده كرده بودم شنيدند، گفتند اين ساز را ادامه دهم. همين كار را نيز كردم و پايان‌نامه‌ام هم در زمينه تاريخچه و امكانات اجرايي ساز قانون بود.
چه ويژگي‌هايي در اين ساز بود كه براي شما جذابيت داشت؟
مهم‌ترين نكته براي من صداي زيباي اين ساز بود، چون آن موقع از امكانات اجرايي‌اش اطلاع چنداني نداشتم و بعلاوه تلفيق تكنيك عربي هم با نواهاي ايراني براي من جذاب نبود، بنابراين با توجه به اين كه ويلون ايراني را نزد استاد تجويدي آموخته بودم، سعي كردم اصول اين ساز و مطالبي را كه در اين زمينه مي‌دانستم روي آن پياده كنم و سبكي ايراني براي ساز قانون به وجود بياورم، چون سبك قانون كاملا عربي بود و استاد خودم (مهدي مفتاح) نيز به بغداد رفته بودند.
از اين‌رو سال‌ها اين ساز در مملكت ما رواج نداشت. من به سبك جلال قانوني و مهدي مفتاح كار كرده بودم، اما روش اجرايي ساز قانون را برگردان كردم و بالاخره پس از 22 سال تحقيق در سال 69 كتابي در 4 جلد در زمينه متد قانون با عنوان «آموزش ساز قانون» نوشتم كه جلد اول آن چاپ شد و جلد دوم و سوم آن نيز زير چاپ است و در نتيجه اين ساز با داشتن متد به عنوان ساز اول در هنرستان‌ها نيز انتخاب شد.
قانون جزو سازهايي است كه پس از ظهور اسلام در عربستان از ميان سازهاي ما رفت و تنها در دربار خلفا به دليل صداي زيبايش استفاده مي‌شد. فارابي در كتاب «موسيقي الكبير» در اين زمينه نوشته است كه قانون سازي مستطيل شكل بود كه بعدها شكل آن تغيير يافت و حالا ذوزنقه‌اي شكل شده است. قانون مستطيل شكل 2 قانون به هم چسبيده بود و به دلايل تاريخي بتدريج شكلش عوض شد.
من در كتاب اولم چكيده‌اي از تاريخچه اين ساز را همراه عكس‌هاي زيادي آورده‌ام، مثلا عكس قانون ده‌سيمي مستطيل شكل يا قانون مثلثي كه هر دو را به گردن آويزان مي‌كردند، همچنين نقاشي حضرت داوود در حال نواختن قانون كه در موزه شوروي وجود دارد و نيز عكسي از اين ساز مربوط به دوران آشور كه نشان‌دهنده ايراني بودن اين ساز است؛ اما كتاب ديگري هم در دست دارم به نام «تاريخچه، ساختار و ابداعات ساز قانون» كه حاصل مطالعات من درباره اين ساز است. البته ساختار قانون را در آن زمان همسرم، احمد ستوده نوشته بود كه در اين كتاب به تفصيل بيان شده است. در ادامه نيز راجع به ابزار و طرز ساخت و ابداعاتي كه روي اين ساز انجام شده، از سوي فرزندم مهندس عليرضا ستوده توضيحاتي داده شده است.
درباره همسرتان بيشتر توضيح دهيد؛ آيا تحقيق يا كار مشترك هم داريد؟
مرحوم استاد احمد ستوده، ليسانس ادبيات زبان‌هاي خارجي داشت و كارشناس وزارت بهداري بود. وي پيش از بازنشسته شدن هم دستي در كار چوب داشت؛ اما معضلاتي كه ساز قانون داشت، باعث شد تصميم بگيرم كه ايشان براي آموزش ساخت ساز نزد استاد قنبري‌مهر بروند و اين آموزش و شاگردي حدود 20 سال طول كشيد.
همسرم كه 8 سال پيش فوت شد، به حدي علاقه‌مند بود كه ساعت 5 صبح در منزل آقاي قنبري‌مهر (واقع در هشتگرد) حضور مي‌يافت و زحمت زيادي هم در اين زمينه كشيد. به همين دليل تمام سازهاي ايشان مورد تاييد استاد بود؛ طوري كه موزه موسيقي از ما خواسته آنها را جمع‌آوري كنيم.
تفاوت قانون با سنتور در چيست؟
تفاوت عمده در شكل ظاهري آنهاست، ضمن اين كه سيم‌هاي قانون از جنس روده يا زه بود، اما بعدها از نايلون كريستال فشرده استفاده شد. علاوه بر اين، در قسمت بم ساز از سيم‌هاي فلزي استفاده مي‌شود. ساز قانون در اندازه و ابعاد گوناگون وجود دارد؛ 25 - 24 صوتي كه متعلق به ارمني‌ها، 26 صوتي كه مربوط به ترك‌ها و 28 صوتي كه متعلق به مصري‌هاست. ولي همسر و پسرم سازهاي 29 تا 33 صوتي ساخته‌اند.
در قانون، هر سه سيم يك صدا توليد مي‌كند. يكي از امكانات اجرايي قانون (كه ابداع خودم است) استفاده از آكورد در دست چپ و راست است كه همديگر را همراهي مي‌كنند و در اجرا تقريبا مثل پيانو مي‌شود. در ضمن گاهي امكانات اجرايي سازهايي مثل هارپ، تار و كمانچه را نيز مي‌توان در اين ساز اجرا كرد.
اين سبك كه از سوي هنرجوهايم اجرا مي‌شود، گرايش جوانان را هم به اين ساز افزايش مي‌دهد. در همين زمينه، قطعاتي را هم در كتاب چهارم نوشته‌ام. اما تفاوت دوم قانون با سنتور، صدادهي و گستره صوتي و استفاده از پرده گردان‌هاست كه در آن ميتوانيم از 24 ربع پرده روي قانون مركب‌نوازي كنيم.
در صورتي كه اجرا با انگشت‌هاي مختلف در سنتور امكانپذير نيست؛ چون سيم‌هاي زير وبم سنتور كنار هم است، ولي در قانون يك اكتاو فاصله دارند. در قانون ميتوانيم انگشت روي سيم بگذاريم و صداهاي مختلف اجرا كنيم. در واقع پرده‌گيري كنيم، ولي در سنتور نمي‌توانيم و خيلي موارد ديگر. البته اينها قبلا در قانون وجود نداشته است و من آنها را روي اين ساز پياده كرده‌ام.
درباره علاقه جوانان به اين ساز بگوييد چه در آموزشگاه خودتان و چه در جامعه.
جوانان علاقه زيادي دارند، اما برخي عوامل باعث دوري آنها مي‌شود. مانند نبودن ساز و قيمت بالا. تمام كارهاي قانون با دست انجام مي‌شود، از اين رو قانون‌هاي مطلوب بسيار گران هستند. به عنوان نمونه خيلي‌ها حاضرند پيانوي 3 ميليون توماني بخرند، در حالي كه حاضر نيستند قانوني با همين قيمت بخرند كه تمام امكانات اجرايي را داشته باشد و ترجيح مي‌دهند به جاي آن سازي ارزان بخرند.
سنتور را حتي با هفتاد هشتاد هزار تومان هم مي‌توان خريد، ولي قانون را با اين قيمت نمي‌توان خريد. به نظر من، اگر كارگاهي براي آموزش ساخت اين ساز ايجاد شود و تعداد قانون‌هاي ساخته شده بالا برود، قيمت هم پايين مي‌آيد و مي‌توان استفاده بهتري از اين ساز كرد.
غير از عواملي كه ذكر كرديد، چرا اين ساز مثل سازهاي ديگر از جمله تار و سه‌تار خيلي همه‌گير نشده است؟
سال 1351 كه وارد دانشگاه شدم، تازه قانون به عنوان ساز اول داشت رايج مي‌شد؛ در نتيجه هيچ هنرجويي نبود كه بخواهد اين ساز را ياد بگيرد، چون نه هنوز متدي وجود داشت و نه استادان به دليل تكنيك عربي، اين ساز را قبول داشتند. مثلا يك چهارمضراب را نمي‌توانستيد روي ساز پياده كنيد و اين يكي از عوامل اصلي بود.
علاقه و استعداد جوان‌ها در زمينه فراگيري اين ساز چطور است؟
خيلي خوب است. من هنرجوهايي دارم كه به آينده‌شان اميدوارم.
آيا بين اين جوانان كساني هستند كه در آينده بتوانند جاي شما را پر كنند؟
هر كس با توجه به تجربه و ارزش كاري جايگاه خاص خود را دارد، بنابراين نمي‌توانيم دنبال تصنيف‌سازي باشيم كه مثل عارف يا شيدا باشد؛ البته شايد در آن حد يا حتي خيلي بهتر هم پيدا شود، ولي اين مساله بستگي به زمان، استعداد و تلاش افراد دارد. در كل به نظر من هيچ وقت نمي‌توانيم انسان‌ها را با هم مقايسه كنيم. جوانان در حال حاضر فوق‌العاده باهوش و با استعداد هستند و اين مي‌تواند اميد ما را به آينده چندين برابر كند.
نكته‌اي كه از نظر من خيلي مهم است، حس دروني انسان در زمينه هنر موسيقي است و هر كس مي‌تواند با اين حس روي سازش اثر بگذارد. شايد من شاگردي داشته باشم كه تكنيكش خيلي خوب باشد، اما احساس من را نداشته باشد. مي‌گويند استاد عبادي يك مضراب كه به سه‌تار مي‌زد، دل انسان مي‌لرزيد. پس حس هر كسي نمايانگر درونيات اوست كه در سازش هويدا مي‌شود.
وضعيت بانوان در زمينه‌هاي مختلف مثل نوازندگي،خوانندگي، آموزش و برگزاري كنسرت چطور است؟
مشكل خاصي وجود ندارد. خود من بتازگي ايتاليا بودم و به تنهايي كنسرت داشتم. مدير يونسكو هم آنجا حضور داشت و چون ساز من شبيه كوتو (نوعي ساز ژاپني) بود بسيار مورد استقبال قرار گرفت.
يعني اصلا در زمينه برگزاري كنسرت هيچ مشكلي وجود ندارد؟
چرا به هر حال دشواري‌هايي هست از جمله گرفتن مجوز و كارهاي خاص آن. مثلا مجوز شعر بايد گرفته شود و سرپرست گروه موظف است افراد را معرفي كند و قطعات را نشان دهد (كه البته اينها را از من نمي‌خواهند) پس از انجام اين كارها نوبت مجوز پوستر و بروشور و ديگر مجوزهاست تا اجازه برگزاري كنسرت را بدهند.
بنابراين كلا وضعيت بانوان را در عرصه موسيقي نسبت به سالهاي گذشته چطور ارزيابي مي‌كنيد؟
بانوان بسيار علاقه‌مندند و مي‌خواهند كار كنند؛ اما مسائل اجتماعي و شرايط خانوادگي مانع كار آنها مي‌شود. به عنوان مثال آقاياني كه نوازندگي را انتخاب مي‌كنند، تمام حرفه و هدفشان اين مي‌شود، اما خانم‌ها به خاطر مسووليت‌هايي كه داخل خانه دارند، نمي‌توانند به اندازه آقايان وقت بگذارند مگر اين كه همسر، خانواده و اجتماعشان آنها را ياري كند تا بتوانند پيشرفت كنند.
در حال حاضر موسيقي به ابتذال كشيده شده است؛ چون جوانان به موسيقي‌هاي بي‌محتوايي روي آورده‌اند كه اصول و قواعد در آن رعايت نمي‌شود. البته برخي از اين كارها هم خوب است، اما بيشتر آنها عامه‌پسندند و سطح پاييني دارند. در كل به نظر من خانم‌ها مي‌توانند در موسيقي موفق شوند و اين افت را از ميان ببرند، چون موسيقي ارتباط مستقيمي با احساس دارد و خانم‌ها اغلب احساسي‌تر هستند.
آيا خانم‌ها به طور مستقل مي‌توانند (با مجوز دولت) در خارج از كشور كنسرت بدهند؟
بله مي‌توانند. خود من بارها به تنهايي كنسرت داشتم و اصلا نيازي هم به مجوز نداشت. در خارج از كشور برنامه‌گذار برنامه‌ريزي مي‌كند و ما هم اجرا مي‌كنيم. البته برخي‌ها در آنجا برنامه‌هايي اجرا مي‌كنند كه ديگر امكان فعاليت در اينجا را از خودشان سلب مي‌كنند، اما من با توجه به شأن و شخصيتي كه براي خودم قائلم، هميشه سعي مي‌كنم كار فرهنگي انجام دهم، بنابراين هيچ‌وقت مشكلي نداشتم و تمام فيلم‌ها و سي‌دي‌هاي كارهايم نيز از آن طرف آمده است.
تاثير موسيقي بر روح و روان خانم‌ها چگونه است؟
وقتي موسيقي فاخر روي گياهان تاثير دارد، مشخص است كه چه اثري مي‌تواند بر انسان داشته باشد. در حال حاضر برخي بيماري‌ها را با موسيقي درمان مي‌كنند. ضمن اين كه به نظر من موسيقي جنسيت نمي‌شناسد.
انتظار شما به عنوان يك موسيقيدان پيشكسوت از دولت چيست؟
فقط و فقط حمايت. من بارها در جلسات و شوراهايي كه شركت داشتم گفته‌ام بايد به موسيقي بها بدهيم تا رشد كند.
فريبا كريمي
يکشنبه 5 خرداد 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 398]
-
گوناگون
پربازدیدترینها