واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: نفت؛ نعمت سفيد يا بلاي سياه - سرمقاله اعتماد ملي 5 خرداد 1387
امروز يكصد سال از كشف و استخراج نفت در ايران ميگذرد. ميتوان امروز، يكصدمين سالروز استخراج اين كالا را جشن گرفت و به ياد آورد كه قرني گذشته است از آمدن نفت اما هنوز اقتصاد ايراني همان هوا را در ريه ميدهد كه روزگار قبل از نفت گلو به آن آغشته كرده است. زماني نهچندان دور اقتصاد ايراني را نگهباناني بود؛ دولتي كه آنها فرزندان غيردولتي خويش را در حوزه اقتصاد هدايت ميكردند، به نحوي كه ميگويند اقتصاديها هيچ آرزويي نداشتند جز اينكه اربابمنشي در حوزه اقتصاد رخت هجرت بپوشد و ديگر از فرماندهان خشن دولتي در چهارراه اقتصاد خبري نباشد.
وقتي نفت به ميدان آمد، بودند كساني كه ميگفتند اين ماده سياه ميتواند شيرازه اقتصاد را دگرگون كند. اميدواري در سفره اقتصاد سبز شد و دولتيها نيز در اين گمان فرو رفتند كه حالا ديگر ميتوانند با بازواني بزرگتر گرههاي اقتصاد را باز كنند. اما حالا صد سال گذشته است از آن روزگار؛ صدسالي كه پيكر اقتصاد ايراني را به نفت آلوده كرده است. در دوران حاضر آدمهايي بر جاي ماندهاند كه نگاه آنان اما به نفت آلوده شده است. بزرگان ميگويند دوره كردن تاريخ اقتصاد ايران تلخي را دوچندان ميكند، چون طلاي سياه با حركتي لاكپشتگونه صعود كرده است و تا امروز حجم زيادي از زيربناي اجتماعي را به بايگاني فرستاده است. ؛ اين را نيز بزرگان اقتصادي و اجتماعي ميگويند و دليل آن را نه به حساب نفت بلكه به پاي رسمي مينويسند كه نفت را به جرگه داراييهاي دولت اضافه كرده است. در سالروز صدمين سال استخراج نفت، بايد اين جمله را از ياد نبريم كه امروز در جايي ايستادهايم كه اقتصاد را دو بخش ميخواهد؛ بخشي در اختيار دولتيها كه صاحبان نفت هستند و بخشي در اختيار غيردولتيها كه بايد با توزيع رانت نفت روزگار سپري كنند. آيا ميتوان واقعيتي غير از اين براي اقتصاد ايراني ترسيم كرد؟جواب اين پرسش را اكنون همه مخاطبان اقتصادي ميدانند. مخصوصا در روزگاري كه بهاي نفت تا 130 دلار بالا آمده است و صاحبان امتياز اين كالا با قدرتي بيشتر و درآمدهايي بزرگتر در صدر زورمداري اقتصادي ايستادهاند. بازي نفت يا بازي با كساني كه نفت را در اختيار دارند يك بازي ازپيشباخته است، هم براي دولتيها و هم براي غيردولتيها. صاحبان درآمد نفت باختهاند چون به واسطه دسترسي به درآمدهاي نفتي نيازي به شهروندان ندارند و شهروندان اقتصادي نيز باختهاند چون در حكمراني نفتي و بينيازي دولتي، هيچگاه طعم آزاديهاي اقتصادي را درك نميكنند. در نمايي بيروني اما اين باخت را بايد به پاي تمام يك اجتماع نفتي گذاشت. چون در اوج درآمدهاي دلاري، به دليل وجود مديريتهاي نفتي بايد با فقر، بيعدالتي و نابرابري دست و پنجه نرم كرد، مگر اينكه آزادي وديعهاي پذيرفتهشده قبل از اتكا به درآمدهاي نفتي باشد. نكته بديع و تلخ ماجرا اينجاست كه گراني يا افزايش درآمدهاي نفتي اين شكست را تقويت ميكند.در سالهاي پس از انقلاب بيش از 800 ميليارد دلار نفت از ايران به فروش رسيده است اما آيا داشتههاي ما با اين حجم دلاري مطابقت ميكند؟ پاسخ اين پرسش بدون شك بهترين نما براي اثبات وجود اخوت ميان شكست با داشتن ذائقه نفتي است. در دو سال گذشته اما كه نفت بالاترين قيمتها را مزمزه كرده، اتفاقي بر اقتصاد ايران هموار شده است كه دوره كردن آن بهتنهايي ميتواند نقش تاريخي تخريب را در اقتصاد ايراني آشكار سازد. حتما شما هم از تورم 20 درصدي، نقدينگي 157 هزار ميليارد توماني، سقوط صنعت به دليل رشد بيرويه واردات، افزايش بدهيهاي دولت به بانك مركزي و...خبر داريد؛ مولفههايي كه با گراني بيسابقه نفت به طور بيسابقه روي دست اقتصاد ايران بار شدهاند. ايكاش در صدمين سال نفت ميشد به اين پرسش پاسخ داد كه چرا بايد نعمت سفيد به بلاي سياه تبديل شود؟
انتهاي خبر // روزنا - وب سايت اطلاع رساني اعتماد ملي//www.roozna.com
------------
------------
يکشنبه 5 خرداد 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: همشهری]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 459]