واضح آرشیو وب فارسی:عصر ایران: خرداد، ماهي كه ايران به نفت رسيد وابستگي بخش مهمي از اقتصاد ايران به نفت و گاز خام گرچه مقبول نيست آما يك واقعيت است. اما در صورت توجه به اهميت نفت و نقش آن در توسعه بخش صنعت و خدمات، اين ثروت خدادادي مي تواند از يك منبع تمام شدني به منبعي مولد و لامتناهي تبديل شود كه خود رشد صادرات محصولات صنعتي و خدمات پيمانكاري را در پي خواهد داشت. ساعت چهار صبح پنجم خرداد سال 1287 چاه شماره يك مسجد سليمان به عنوان اولين چاه نفتي ايران به مخزن رسيد و نفت با فشار زياد از آن فوران كرد تا سرآغاز تحولي بزرگ در ايران باشد. با فوران اين چاه جرج رينولدز كه مسئوليت عمليات حفاري را به عهده داشت با شادماني خبر رسيدن چاه به نفت را به ويليام دارسي دارنده امتياز استخراج نفت از مناطق جنوبي ايران داد.مردم منطقه قبل از استخراج نفت از اولين چاه نفت نيز اين ماده ارزشمند را مي شناختند و با حفر گودال دركنار چشمه هاي خود جوش نفت اقدام به جمع آوري آن مي كردند.شركت انگليسي بعد از موفقيت در رسيدن به مخزن نفتي عظيم مسجد سليمان بر سرعت كار خود افزود و در فاصله اي كمتر از سه ماه چاه هاي شماره 2 و 3 مسجد سليمان نيز به نفت رسيدند.چاه شماره يك مسجد سليمان بعد از 20 سال فعاليت در سال 1307 به پايان عمر خود رسيد اما اين تازه اول داستان نفت و حاكميت بي قيد و شرط آن بر جهان سياست و اقتصاد ايران بود.به عقيده برخي مورخان آغاز تاريخ معاصر نفت ايران به بازديد يك زمين شناس به نام و.ك.لوفتوس از مناطق جنوبي ايران برمي گردد.اين فرد بعد از بازديد از منطقه طي مقاله اي بر وجود چشمه هاي خود جوش نفت در جنوب ايران اشاره كرد كه اين مقاله مورد توجه غربي ها قرار گرفت.شركت هاي غربي كه در پي يافتن منابع جديد انرژي به جاي زغال سنگ بودند براي حضور در ايران اعلام تمايل كردند و شاهان قاچار با سوداي كسب درآمد آماده واگذاري امتياز به شركت هاي خارجي شدند.قبل از ويليام دارسي يك انگليسي به نام بارون جوليوس رويتر و يك هلندي به نام هوتسن امتياز بهره برداري از منابع نفتي ايران را دريافت كرده بودند، اما اين قراردادها بي نتيجه بود.شاه قاجار به منظور استفاده از منابع نفتي در تامين مخارج دربار، انتوان كتابچي رئيس كل گمركات ايران را مامور كرد تا با سفر به اروپا زمينه جذب سرمايه گذار در حوزه نفت ايران را فراهم كند.ماموريت كتابچي در سفر به اروپا افتتاح نمايشگاهي در پاريس بود و ضمن آن رايزني هايي نيز براي اعطاي امتياز بهره برداري از نفت در ايران انجام داد كه در اين نمايشگاه با وساطت سفير انگليس در فرانسه وي با ويليام دارسي آشنا شد و در سال 1901 ميلادي امتياز استخراج نفت به دارسي داده شد.طبق اين امتياز نامه صاحب امتياز به مدت شصت سال مجاز به كشف، استخراج، بهره برداري و صدور نفت بود و منطقه مجاز براي انجام عمليات نيز چهارصد و هشتاد مايل از نواحي جنوبي ايران مشخص شد.اولين چاه نفتي ايران توسط اين شركت در منطقه به نام چاه سرخ حفاري شد كه نتيجه اي در بر نداشت. در نتيجه تلاش دارسي براي جذب منابع بيشتر براي ادامه حفاري در ايران حساسيت دولت بريتانيا نسبت به منابع نفتي ايران افزايش يافت و همين موضوع درگيري سنديكاي دولتي انگليس با ماجراي نفت ايران را در پي داشت.تلاش شركت هاي آمريكايي و شوروي سابق در شمال و جنوب ايران از يك سو و تحولات جهاني، موضوع نفت را در كانون توجه افراد جامعه و روشنفكران قرار داد و با مصوبه 29 اسفند سال 1329 نفت در كليه مناطق ايران ملي شد.كارشناسان سياسي تصويب قانون ملي شدن صنعت نفت ايران را حاصل مجاهدت هاي آيت الله كاشاني و تلاش دكتر مصدق مي دانند و از آن به عنوان دست رد بر سينه استعمار پير ياد مي كنند كه خود تحريم هاي وسيع عليه مردم ايران را در پي داشت اما شيريني اين اقدام حاكميت مردم ايران بر منابع نفتي بود، كه اكنون ثمرات آن كاملا مشهود است.پيروزي انقلاب اسلامي نقطه عطفي در تغيير ديدگاه مسوولان و مردم به صنعت نفت بود. استكبار جهاني با اين اعتقاد كه حاكميت كامل بر فناوري هاي مرتبط با نفت را در دست دارد، با تحميل جنگ بر ايران به صورت مستقيم و غير مستقيم بر صنعت نفت ايران تاخت و سكوهاي نفتي در خليج فارس و تاسيسات پالايشگاهي در سراسر ايران مورد هجوم قرار گرفت، اما رادمردان صنعت نفت كه سال گذشته صدمين سالگرد حضور افتخار آفرين ايران در اين صنعت را جشن گرفتند، با پايمردي تا پاي جان در حمايت از صنعت نفت به پا خواستند و در مدت كوتاهي جاي خالي مهندسان و تكنسين هاي خارجي با حضور جهادگونه متخصصان ايراني پر شد.بسياري از كارشناسان تلاش هاي آمريكا و كشورهاي غربي در تحريم شركت هاي بزرگ فعال در حوزه نفت و گاز ايران را ناشي از وحشت آنها از توانمندي متخصصان ايراني مي دانند كه اكنون در دريا و خشكي و در تمامي زمينه هاي مرتبط با صنعت نفت تلاش دارند و دايره فعاليت برخي از آنها از حد مرزهاي ايران و حتي منطقه گذشته و به قاره هاي ديگر نيز كشيده شده است.اكنون با همت متخصصان ايراني منابع نفت و گاز ايران همچنان در كانون توجه جهانيان است و خبر اكتشاف منابع جديد نفت و گاز ايران نويد بخش آينده درخشان ايران در صنعت نفت است كه اكنون به موتور محرك اقتصاد تبديل شده و زمينه ساز رشد صنعت پيمانكاران و سازندگان تجهيزات نفت را فراهم كرده است.وابستگي بخش مهمي از اقتصاد ايران به نفت و گاز خام گرچه مقبول نيست آما يك واقعيت است. اما در صورت توجه به اهميت نفت و نقش آن در توسعه بخش صنعت و خدمات، اين ثروت خدادادي مي تواند از يك منبع تمام شدني به منبعي مولد و لامتناهي تبديل شود كه خود رشد صادرات محصولات صنعتي و خدمات پيمانكاري را در پي خواهد داشت.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: عصر ایران]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 298]