واضح آرشیو وب فارسی:سایت ریسک: View Full Version : صنایع دستی شیراز Elham14818th September 2007, 01:53 AMقالی بافی : قالی ايران در گذر قرن ها نه تنها جلوه ای بزرگ از هنر و صنعت اين سرزمين بلکه جزئی از زندگی مردم نيز بوده است در نقش هايي که در مجموع از سنتی ريشه دار مايه می گيرد برخی نگاره ها در پيوند با فرهنگ کهنسال اين کشور نمادين است که بهره گيری آذينی از آن در طول قرن ها، آن را از رمز و رازش جدا کرده است ولی ريشه می نماياند که اين گونه نيست در اين سنت اشاره نگاره ها، همان اندازه ارزشمند است که هماهنگی آرام و دلنشين آنها با هم. چه به صورت به هم پيوسته و چه گسسته، چه در نقشی که دارد و چه در رنگی که به خود می گيرد. در پهنه قالی جای خالی و بی نقش نمی توان ديدو يا کمتر می توان ديد. هر جا نگاره ای است چه کوچک و چه بزرگ، جهانی گسترده برای آفرينش، و چرا خالی ازآفريندگان که در پيوند با آنان چنين است دور نمای هر نقش پردازی سنتی ايران در نقش هايي که می آفريند ورنگ هايي که به چهره نقش ها می نهد. همه جا پيوند هستی و شور زيبايي آن، غم دور بودن از اين پيوستگی و شوق رسيدن به آن. برای همين است که آنچه که نقش می شود، گرچه در مجموعه به گونه ای، همان است که قرن ها پيش بوده است ولی بازهم در چشم خوش آميز است و در دل نشستنی, در بيرون نشانه ای از توانايي فراوان هنرمندان ايران, در نقش پردازی و در درون شوری که با زبان نگاره ها بيان می شود و اين قالی پر نقش و نگار ايران، همراه زندگی مردم اين آب و خاک، سرگذشتی دارد که همچنان که معمول زندگی است، در فراز و نشيب هايي بوده است و درخشش ها و خاموشی هايي داشته است. مؤلف حدودالعالم در پيش از 1000 سال پيش می نويسد که در فارس، در زمان های گذشته قاليچه می بافته اند. اينک در منطقه فارس به ندرت قالی و بيشتر قاليچه می بافند در فارس چهار گونه قاليچه می توان تشخيص داد که عبارتند از: روستايي ( غير عشايری )، قاليچه خمسه، قاليچه قشقايي و قاليچه ممسنی. قاليچه روستايي : قاليچه ای که به وسيله روستاييان فارسی زبان منطقه فارس بافته می شود. تشخيص اين قاليچه از فرشينه های بافندگان عشاير البته آسان نيست بخشی ازقاليچه های روستايي را، قاليچه های معروف به شيرازی تشکيل می دهد. طرح : نقش قاليچه های روستايي فارس گرچه شکسته است و دقيق است در متن قاليچه های روستايي فارسی به طور معمول يک يا دو سه ترنج درشت ديده می شود که نگاره های کوچکی نيز در هر سوی آن رديف شده است. رنگ : قاليچه های روستايي فارس در مجموع تيره و در مايه های روستايي نزديک نصب ميزان فرشينه های فارس را تشکيل می دهند. قشقايي نشين : قشقايي يکی از دو ايل مهم فارس(ديگری خمسه) است که بهترين بافندگان فارس، بافندگان ايل قشقايي و دربين آنها بافندگان تيره کشکولی هستند که بر خلاف ايل خمسه، کمتر به تجارت قالی می پردازند. طرح و رنگ : بافندگان قشقايي بيشتر شکسته است نگاره های آن يا شکل هاي هندسی است يا نقش های مانند لاک پشت و خرچنگ، يا دو سه ترنج مرکزی و يا درختانی که از گلدان ها سر به درآورده اند که درمجموع برديگر فرشينه های عشايری و روستايي ايران ترجيح دارند. رنگ قاليچه ها تيره نيست و بافندگان قشقايی در تهيه رنگ زرد طلايي, معروف هستند. گبه شيری و ترک شيرازی. نقش شيراز از جمله طرح هايي است که در فرش های قشقايي بافته می شود. به اين گونه فرش ها گبه شيری می گويند. قشقايي ها همچنين، گونه ای قاليچه می بافند که به نام ترک شيراز، يا ترکی شيرازی معروف است که در بازار های خارجی به نام مکه شيراز ناميده می شود. خمسه نشين : خمسه يکی از دو ايل مهم فارس است کانون های بافندگی تيره های عرب خمسه از کانون های ديگر تيره های خمسه فعال تر است و ايل خمسه، بيشتر از قشقايي ها به تجارت قالی می پردازند. رنگ : قاليچه های خمسه بر خلاف قاليچه های قشقايي تيره رنگ و بيشتر در مايه های آبی سير و متوسط و قرمز آجری است . طرح : طرح بافندگان خمسه نيز مانند بافندگی قشقايي می باشد. قالی بولوردی : گونه ای قاليچه محصول دهکده بولوردی يا ابولوردی فارس محل سکونت گروهی از بولوردی های تيره ابولوردی اينالو از ايلات خمسه نقش اين قاليچه ها نگاره های هندسی است مانند برگ زرد يا چنار، ترنج و درخت معروف به بولوردی گل مرغی و غيره .... نمونه هايي از قالی بولوردی به جا مانده است که کهن ترين آن مربوط به 120 سال پيش است اين قاليچه ها هم از پشم است . قاليچه شيرازی : بخشی از فرشينه های خمسه معروف به شيرازی است که از نظر جنس متوسط است و افزودن بر بافندگان خمسه، بافندگان روستاهای غير عشايری نيز آن را می بافند و به نام قاليچه شيرازی نيز به کشورهای ديگرصادر شده است. در بين 5 تيره ايل خمسه، تيره عرب 40 درصد قاليچه ها و سراندازهای فارس را می بافند. Elham14818th September 2007, 01:54 AMخاتم سازی : يکی از هنرهای با ارزشی که در شرق وجود دارد خاتم سازی است. از گذشته خاتم سازی اطلاع زيادی در دست نيست، زيرا مواد اوليه خاتم اکثراً چسب و چوب است و اين دو ماده بر اثر مرور زمان از بين می روند. با اين همه در اماکنی که از نظر مردم جنبه تقدس داشته و در نتيجه از آنها به خوبی نگهداری شده است، به خاتم هايی بر می خورديم که قدمت دويست تا سيصد ساله دارند. کهن ترين نمونه خاتم که در دست است متعلق به دوره صفويه است. اين اثرمربوط به بقعه شاه نعمت ا... ولی در ماهان کرمان است. خاتم سازی در شيراز از قدمت زيادی برخوردار است و تصور می رود هنر خاتم سازی برای اولين بار درشهر شيراز بوجود آمده باشد. شايد بهترين نمونه اين هنر در عصر حاضر، ميز خاتمی است که در نمايشگاه جهانی بروکسل(سال 1958) مدال طلا را نصيب خود کرد. درخاتم های گرانقيمت قسمت های فلزی خاتم از طلا يا نقره تشکيل می شود وبه جای استخوان در ساخت آنها عاج به کار می رود و مرغوب ترين خاتم، نوعی است که پره وارو ناميده می شود و قسم ديگری که به سيم دار مشهور است. مواد و مصالح خاتم سازی : چوب، فلز، استخوان و رنگ سبز وسايل و ابزار خاتم سازی : رنده که پشت خاتم را بسيار ظريف می تراشد، تنگ های گوناگون نظير تنگ مثلث سابی، سيم سابی، پره ساب، گل ساب و توگلو ساب، اره، اره سرقطع کن که سر چوب ها يا گل خاتم را قطع می کند، سوهان، که انواع مختلف دارد و وسايل ديگر عبارتند از: پرگار، گونيا، چکش، گاز انبر، مغاز، پرس. Elham14818th September 2007, 01:55 AMمعرق کاری : معرق در اصل بر تکه های ريزی از کاشی اطلاق می شود که در کنار هم چيده می شوند و فرم های مختلفی را تشکيل می دهند. اين نوع کاشی برای تزيين داخل و خارج گنبدها و سردر مساجد به کار می رفته است. معرق کاری در قرن ششم هجری يعنی در دوره سلجوقيان به سمت کمال رفت و متداول شد. معرق روی چوب پديده ای تازه در ايران است و عمری پنجاه ساله دارد. در اين شيوه تازه که از منبت کاری جدا شده، طرح مورد نظر را روی چوب و به وسيله مغار خالی می کردند و به جای آن تکه هايي به همان اندازه از چوب های مختلف يا عاج، جاگذاری می نمودند. پس از به وجود آمدن اره مويي های بسيار باريک، معرق روی چوب وارد مرحله جديدی گشت و هنری با ظرافت و اعجاب آور گرديد. در اين مرحله با قرار دادن قطعات مختلف از قبيل صدف، عاج، استخوان، فلز و چوب های مختلف رنگی در کنار يکديگر، معرق ايجاد می شود. ابزار کار معرق : کمان اره، که اره مويي به آن بسته می شود، اره مويي چوب بر که تيغه ای برنده وبسيار ظريف است. اره مويي فلز بر، که دانه هايش به رديف در کنار هم قرار گرفته اند و برای بريدن صدف استفاده می شود، ميزکار و تخته کوچکی به نام پيشکار به ابعاد 10 در 15 سانتيمتر. ميخ سايه، که يک نوع ميخ ظريف است و تيزک که نوکی تيز دارد و برای برداشتن قطعات قالب به کار می رود. مواد و مصالح معرق : تخته سه لايي به ضخامت 3 ميلی متر برای چسباندن طرح بر روی آن به وسيله چسب فوری، تخته سه لايي به ضخامت 18 ميلی متر که قطعات معرق شده روی آن قرار می گيرد. چسب فوری، چوب هايي به رنگ ها و جنس های مختلف ازقبيل، چوب گردوی تيره و فوفل که بيشتر برای زمينه به کار می روند و چوب شمشاد، نارنج، بقم، سنجد، اقاقيا، عناب، افرا، کی کم و گلابی ، همچنين از عاج، صدف، خاتم و شبه عاج که يک نوع فيبر مخصوص است نيز استفاده می شود. معرق از نظر زمينه به دو دسته تقسيم می شود. معرق زمينه رنگ و معرق زمينه چوب. Elham14818th September 2007, 01:56 AMمنبت کاری : واژه منبت به معنای کنده کاری روی چوب است که سابقه ای ديرينه دارد.شايد بتوان آغاز تاريخ منبت کاری را زمانی دانست که انسان نخستينبار با ابزاری برنده چوبی را تراشيده است. مهمترين ماده ای که روی آن منبت کاری می کنند چوب است. اين چوب بايد محکم و بدون گره باشد. برای اين منظور از چوب های آبنوس، فوفل، بقم، شمشاد،عناب وگردو استفاده می کنند. شناخت راه چوب يکی از مهمترين اصول کار است. ( راه چوب همان مسير رشد عمومی درخت است و به آن اصطلاحاً راه راستمی گويند ) از ديگر مصالح منبت کاری می توان از عاج، صدف، استخوان نام برد. وسايل و ابزار منبت کاری : مغار وسيله ای است که برای تراشيدن چوب و اندازه ها بر اساس پهنای آن تعيين می شود. انواع مغار عبارتند از : مغارکبريتی، مغار تخت يا صدف، مغار نيم باز، مغار گيلويي، مغار شفره، مغار صاف کج، مغارنيم باز کج، مغار گيلو کج، مغار شفره کج. از ديگر وسايل و ابزار منبت کاری می توان به انواع سوهان، چوب ساب، چکش يا تخماق، روغن دان، سنگ نفت، گيره اشاره کرد. روش کار منبت کاری : ايجاد فرم اوليه، طرح، نحوه منبت کاری فرم اوليه که توسط نجار صورت می گيرد. طرح : ممکن است طرح در ذهن هنرمند منبت کار وجود داشته باشد. انواع منبت ازنظر فرم ظاهری عبارتند از روليف نقش برجسته که از وسط زمينه کار بيرون نيامده است. باروليف : نقش برجسته ای که از سطح زمينه بالاتر کار بيرون نيامده است. باروليف: نقش برجسته ای که از سطح زمينه کار بالاتر آمده باشد. اوروليف: مرحله کامل تری از باروليف است ali shekspier18th September 2007, 03:07 AMممنون خيلي خوب بود اگه ممكنه بيشتر توضيح بديد امیر سورم22nd March 2009, 03:46 PMپدر من خاتم کار هست خاتم اولین هنر زیبای شیرازه که اصفهانیا با انبوه سازی و کار های قلابی و بد خودشون اسم شیرازو کم رنگ کردن شیراز خاتم ساز نیست کمه اما بهترین خاتم سازان ایران شیرازی هستند پدر من برای امام رضا شاه چراغ سید علاالدین حسین و حرمین کاظمین کار کرده . اما پول خوبی بابت این کار به پدرم ندادن یعنی پدر من عاشق این کاره برای پول این کار رو نمیکنه. سایت ما را در گوگل محبوب کنید با کلیک روی دکمه ای که در سمت چپ این منو با عنوان +1 قرار داده شده شما به این سایت مهر تأیید میزنید و به دوستانتان در صفحه جستجوی گوگل دیدن این سایت را پیشنهاد میکنید که این امر خود باعث افزایش رتبه سایت در گوگل میشود
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: سایت ریسک]
[مشاهده در: www.ri3k.eu]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 641]