واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: نامه اينشتين درباره خدا
------------
آلبرت اينشتين اين هفته از درون گور روي جنگهاي فرهنگي ميان علم و دين بنزين ريخت. اين فيزيكدان در نامهاي به اريك گوتكيند (E.Gutkind) فيلسوف كه در سال 1954 نوشته شده، كتاب مقدس را «تا حدي بچگانه» توصيف كرده و اين تصور كه يهوديان ميتوانند «قوم برگزيده» باشند را به تمسخر گرفته است. اين نامه به قيمت 404 هزار دلار در يك حراجي فروخته شد كه 25 برابر تخمين پيش از فروش بود. آسوشيتد پرس در توصيف خريدار ناشناس، از قول روپرت پاول، مديركل حراجيهاي بلومزبري، مينويسد كه «علاقه شديدي به فيزيك نظري و تمام چيزهايي كه دربرميگيرد» داشت.
به استناد روزنامه گاردين، ريچارد داوكينز (R.Dawkins)، زيستشناس تكاملي دانشگاه آكسفورد، نيز از جمله پيشنهاددهندههاي ناكام بود. اين قيمت نامه گوتكيند را يكي از گرانبهاترين دستنوشتههاي اينشتين ميسازد.
404 هزار دلار تنها اندكي كمتر از 442500 دلاري است كه در سال 1996 در يكي از حراجيهاي كريستي در نيويورك براي مجموعه كامل 53 نامه عاشقانه ميان اينشتين و همسر اولش، ميلوا ماريچ، پرداخت شد. در همان حراجي كاغذي كه اينشتين و بهترين دوستاش، ميشل بسو (M.Besso)، در آن تلاش ميكنند محاسبهاي انجام دهند كه بعدها تبديل به مهمترين دستاورد او، نظريه عام نسبيت، شد تا مبلغ 398500 دلار بالا رفت. دايانا كورموس- بوخوالد، تاريخدان كلتك (انستيتو تكنولوژي كاليفرنيا) و سرپرست پروژه مقالات اينشتين، ميگويد تعجبي نميكند كه نامه گوتكيند كه متخصصان اينشتين با آن آشنايي داشتند با چنين قيمت بالايي به فروش رفته است. او در پيامي از طريق ايميل مينويسد «اين سند مهمي است كه در آن اينشتين انديشهها و ديدگاههايش درباره دين، درباره يهوديت و درباره خدا و متون مذهبي را بيان ميكند.» او ميگويد اين نامه كه براي انتشار نوشته نشده، «فشرده و بدون شاخ و برگ» است و روشنتر و سرراستتر از استعارههايي كه در ملاءعام معمولا سراغشان ميرفت.
جرالد هالتن (G.Holton)، تاريخدان علم دانشگاه هاروارد و از كارشناسان باسابقه درمورد اينشتين نيز تعجب نكرده است. او ميگويد بازار اينشتين با المشنگه چند سال گذشته بر سر صدمين سالگرد نسبيت، ازجمله انتخاب او به عنوان «مرد قرن» در سال 2000 از سوي مجله تايم و چند زندگينامه جديد، خيلي داغ شده است. دكتر هالتن اين نامه را «شاهكار شهادتنامهاي ايماني به ايجاز» توصيف كرد.
اينشتين همانطور كه در يادداشتهاي زندگينامهاياش ميگويد، ايمانش را در 12سالگي از دست داد. اما هرگز احساس مذهبي خويش به نظم آشكار جهان يا اتصال شهودي خود با راز آن را كه چشيده بود از دست نداد.
يك بار در جايي گفته بود «غيرقابل دركترين چيز درباره جهان قابل درك بودن آن است.» در نامهاي ديگر در سال 1954 نوشت «اگر چيزي در من باشد كه بتوان مذهبياش ناميد، آن چيزي نيست جز ستايش بيكران ساختار جهان تا آنجا كه علم ميتواند آشكارش سازد.»
اينشتين پيوسته ايده خداي شخصوار كه به دعاها پاسخ ميدهد را سادهلوحانه خواند. اما اشارات هميشگياش به خدا ــ به عنوان استعارهاي به جاي قانون فيزيكي؛ در ايراد مشهورش به مكانيك كوآنتوم كه «خدا تاس بازي نميكند»؛ و در سطور بارها تكرارشدهاي نظير اين جمله كه «علم بدون دين لنگ و دين بدون علم كور است.» ــ بعضي انديشمندان مشتاق را واداشته است تلاش كنند او را در اردوگاه نوعي از مومنان بگنجانند يا حتي همين چندي پيش تصوير يك طرفدار «طرح هوشمندانه» از او ارائه دهند. اينشتين در تلاش براي تمايز ميان خداي شخصوار و يك نيروي كيهانيتر، خويش را «نميدانمكيش» (agnostic) توصيف كرد و «نه يك خداناباور»(atheist) ، كه از نظر او به اندازه متعصبان مذهبي ناشكيبا هستند. «آنها كساني هستند كه به علت بيزاريشان از افيون سنتي تودهها قادر به شنيدن آهنگ كرات آسماني نيستند.» او ميگفت مسئله خدا «براي ذهنهاي محدود ما بيش از حد بزرگ است.» آخرين كلمات اينشتين چندان باب ميل باورداران سنتي نيست.
در مورد همكيشان يهودي خويش نيز گفته است كه يهوديت مانند برخي اديان ديگر «تجسمي از كودكانهترين خرافات است.» او مدعي بستگي و علاقهاي عميق نسبت به يهوديان شد، اما در عين حال گفت «تا جايي كه به تجربيات من مربوط ميشود آنها از ساير گروههاي انساني بهتر نيستند، هرچند در نتيجه نوعي ناتواني از ابتلا به برخي از بدترين انواع سرطان محفوظاند. غير از اين من كه چيز برگزيدهاي در آنها نميبينم.»
كارگزاران*
جمعه 3 خرداد 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ايرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 8977]