واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
رژيم صهيونيستي و شرق آفريقا (3) نويسنده: صبري انوشه* منازعات منطقه اي و مناقشات دو جانبه بحران ها و منازعات منطقه اي و مناقشات دو جانبه ميان كشورهاي منطقه شرق آفريقا، يكي از شاخص هاي سياسي و امنيتي اين منطقه است. تداوم اين كشمكش ها كه عوامل و انگيزه هاي تاريخي، سياسي و اجتماعي دارد، فرصت هاي طلايي براي حضور رژيم صهيونيستي و گسترش و تداوم هژموني منطقه آن، به وجود آورده است. رژيم صهيونيستي در تشديد و تحريك عوامل و كانون هاي تنش هاي محلي و منطقه اي ميان كشورهاي اين منطقه، تأثير مستقيم و غيرمستقيمي داشته است. به طور خلاصه به اين منازعه ها و مناقشه ها در زير اشاره مي شود: 1.بحران هاي محلي سودان الف:مسأله جنوب سودان: بحران و جنگ داخلي جنوب سودان كه حدود 45 سال به طول انجاميد و هنوز برخي پيامدهاي آن ادامه دارد، براي خارطوم در ابعاد امنيتي ــ نظامي ــ سياسي ــ اقتصادي و اجتماعي ــ توسعه اي، مشكلات عديده اي به وجود آورده است.(29) اختلافات قومي، نژادي و مذهبي، مهم ترين عامل محلي و داخلي اين بحران بود (1) و در بُعد منطقه اي، دخالت همسايگان به ويژه اوگاندا، كنيا، اتيوپي و اريتره، در گسترش دامنه بحران نقش اساسي داشته و رژيم صهيونيستي با حمايت از گروه هاي شورشي جنوب سودان، بزرگ ترين نقش منطقه اي را در اين بحران ايفا مي كند.(30) تفكيك كشور سودان به مناطق محلي و قومي و نابودي يكپارچگي اين كشور، بخشي از سياست هاي راهبردي رژيم صهيونيستي است.(31) اليعازر ادلشتاين، استاد علوم سياسي دانشگاه بار ايلان اسرائيل در كتاب خود «سلاح هاي اسرائيل در جهان»(2)، اسنادي فاش نموده كه بر اساس آن موساد در مذاكرات با رهبران جنبش آزادي بخش سودان به رهبري كارانگ، به اين نتيجه رسيده است كه رژيم اسرائيل در قبال دريافت امتيازات و تسهيلات كشف و استخراج نفت در جنوب سودان، به اين گروه مسلح، تجهيزات و كمك هاي نظامي لجستيكي بدهد. ژنرال شاؤول دهان، دبير كل وزارت دفاع اسرائيل، در اكتبر 2001 در مذاكرات خود با رهبران شورشيان جنوب سودان موفق شد، امتيازات نفتي در منطقه جنوب سودان را براي شركت نفتي مشترك اسرائيل ــ چين «ميدير و نيفت»، در مقابل فروش اسلحه و تجهيزات به اين گروه ها به دست آورد.(32) ب:بحران دارفور: بحران دارفور در غرب سودان و در مرزهاي مشترك سودان با ليبي، چاد و آفريقاي مركزي، ريشه هاي تاريخي و اجتماعي پيچيده دارد. مقامات مسئوول سوداني، در اين زمينه دخالت گروه هاي شورشي در جنوب سودان به رهبري كارانگ و كشورهايي همچون اريتره و اسرائيل را به عنوان قدرت هاي محلي و منطقه اي و آمريكا به عنوان قدرت فرامنطقه اي، عامل مهمي در افزايش گستره بحران اين منطقه دانسته و بر دخالت صهيونيست ها در اين بحران بيشتر پافشاري مي كنند. ج:بحران مردم شرق سودان: ريشه هاي بحران اين منطقه تا حدودي زيادي شبيه بحران جنوب سودان و منطقه دارفور است. قبيله البجا كه بزرگ ترين قبيله منطقه است، خواهان اعطاي حقوق و امتيازات سياسي و اقتصادي براي مردم اين منطقه است. نقش اريتره به طور شفاف در تحريك و هدايت اين بحران آشكار است.(33) مردم شرق سودان در اعتراضات آشكار خود، خواهان اعطاي امتيازات همسان با مردم جنوب سودان و دارفور هستند. 2.بحران مرزي اريتره و اتيوپي در مي 1998، منطقه شرق آفريقا شاهد يك درگيري مرزي ميان ارتش اريتره و اتيوپي بوده است. بهانه ي اوليه جنگ، ادعاي ارضي يك منطقه مرزي به مساحت 400 كيلومتر مربع بود كه فاقد ارزش ا قتصادي و جايگاه راهبردي بوده است. خلاصه انگيزه ها و علل اين بحران به شرح زير است: علل راهبردي اتيوپي از كاهش هژموني منطقه اي خود، نگران بوده و از محصور بودن درخشكي بسيار رنج مي برد. علل سياسي الف: اريتره احساس مي كرد كه آمريكا توجه منطقه اي و جهاني به آن دارد. ب: اريتره به نوعي احساس انزواي منطقه اي مي كرد كه از سوي اتيوپي به آن تحميل شده است. ج: رقابت ميان اسمره و آديس آبابا بر سر گسترش نفوذ و قدرت منطقه اي. علل اقتصادي الف: انتشار يافتن پول ملي به نام «نفكه» توسط اريتره در سال 1997 و لغو استفاده از «بير» واحد پولي اتيوپي. ب: اتيوپي تجارت خود را به بندر جيبوتي منتقل كرده و از اين رهگذر، اقتصاد اريتره را دچار خسارات فراواني نموده است. ج: اتيوپي، ديون خود را با دلار از اريتره مطالبه مي كرد. اين درگيري مرزي در مي 1998 آغاز شد و دو طرف را متحمل تلفات جاني و مادي فراواني نموده است. در فوريه 2001، دو طرف در الجزيره موافقتنامه صلح و آتش بس را امضا نمودند، ولي به دليل عدم اجراي كامل اين موافقتنامه، اكنون روابط ميان دو طرف متشنج است.(34) 3.بحران سومالي از زمان فروپاشي نظام زياد باره در اوايل 1991، بحران اين كشور با دخالت عوامل داخلي و خارجي هنوز ادامه دارد. مهم ترين عوامل جنگ داخلي سومالي به شرح زير است: الف: نظام قبيله اي: قبايل مختلف سومالي براي تصاحب ثروت و قدرت در حال جنگ و رقابت هستند. ب: فروپاشي دولت: دولت ملي در اين سرزمين از زمان استقلال آن در دهه شصت، از اقتدار و پرستيژ مناسبي برخورد نبوده و عواملي همچون قبيله گرايي و محلي گرايي، موانع اساسي در تعامل و تشكل ساختار دولت ملي بوده است. ج: انگيزه هاي اقتصادي: سومالي، يكي از كشورهاي فقير جهان است و فقر، عامل مهم توسعه نيافتگي اين كشور مي باشد. د: ضعف وفاق ملي: قبيله گرايي، مانع اصلي وفاق ملي است. هـ: فروپاشي شوروي و پايان جنگ سرد: اين روند جهاني، تأثيرات و پيامدهاي فراواني روي دگرگوني هاي سومالي داشته است. ز: گروه ها و سازمان هاي سياسي و جنگ سالاران: گروه هاي سياسي مسلح كه هر كدام به يك قدرت محلي و يا قبيله منسوب هستند، عامل مهمي در بي ثباتي و عدم استقرار امنيت در اين كشور بوده و مانع اصلي تشكيل يك دولت ملي فراگير است.(35) 4.بحران درياچه هاي بزرگ جنگهاي داخلي كنگو دموكراتيك و آنگولا و دخالت عوامل مختلف و در سطوح متفاوت، محيط را براي تنش و ايجاد يك بحران منطقه اي و با دامنه وسيعي، فراهم مي سازد. اين بحران در شاخص هاي راهبردي و امنيتي كلان آن، در حقيقت رقابت ميان فرانسه و آمريكا بوده و در پايان اين بحران كه حدود 5 ميليون قرباني داشته، فرانسه از منطقه شكست خورده و خارج گرديده و واشنگتن با اولين حضور جدي خود در قاره آفريقا، پيروزي خود را جشن گرفت. با پايان اين بحران، اين منطقه شاهد دگرگوني وسيع ژئوپوليتيكي بوده است. فرانكفوني كه حضور تاريخ و سنتي در منطقه داشت، در پايان اين بحران رنگ باخت و گام به گام در حال عقب نشيني از منطقه است و لوران كابيلا كه در پي سقوط موبوتو به قدرت رسيد، تنها از سوي كشورهاي انگلوفوني به رسميت شناخته شد و كشورهاي فرانكفوني منطقه، در پذيرش كابيلا تعلل مي كردند و تحفظات پاريس را در تعامل با اين چهره جديد مورد توجه داشته اند.(36) از شاخص مهم ژئوپوليتيك پايان بحران اين منطقه، تأكيد مجدد بر اصطلاح سياسي «شاخ آفريقاي بزرگ» و در ادبيات راهبردي آمريكا، اين منطقه تداوم و استمرار منطقه شرق آفريقا يا «شاخ آفريقاي بزرگ» است. پي نوشت ها : 1.در منطقه جنوب سودان پيش از 579 قبيله با 400 زبان و لهجه، زندگي مي كنند و در چارچوب آيين اديان اسلامي، مسيحي و آفريقايي در حال همزيستي مشتركند. 2.اين كتاب در اواخر ژوئيه سال 2002 منتشر شده است. *محقق مسائل آفريقا و خاورميانه. منبع:پایگاه نور35 ادامه دارد... /ع
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 397]