تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
معرفی و فروش بوته گرافیتی ریخته گری
بهترین بروکر برای معاملات فارکس در سال 2024
تجربه رانندگی با لندکروز در جزیره قشم؛ لوکس‌ترین انتخاب
اکسپرتاپ: 10 شغل پردرآمد برای مهاجران کاری در کانادا
بهترین سایتهای خرید تیک آبی رسمی اینستاگرام در ایران
کدام رنگ کاغذ دیواری مناسب فضای شماست؟
چه چیزهایی دیگر در دکوراسیون مد نیست؟!
بررسی قیمت تیرچه + قیمت تیرچه کرومیت + قیمت یونولیت
خرید و قیمت ورق در مشاوران آهن + [مشاوره رایگان]
تی‌وی وال: ایده‌ای نوین برای دکوراسیون داخلی
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1812844938
بررسي دلائل و عوامل توسعه نيافتن روابط ايران و فرانسه در دوره صفويه (4)
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
بررسي دلائل و عوامل توسعه نيافتن روابط ايران و فرانسه در دوره صفويه (4) نويسنده: دکتر علي اکبر کجباف* نويسنده:محسن مرسلپور** اهداف استعماري فرانسه و سفارت محمدرضا بيگ درقرارداد 1708 م به آزادي و اختيار کشيشان کار مليت،ژزوئيت، دومنيکن و آگوستينين ساکن قفقاز، اصفهان، تبريز و ديگر شهرها اشاره شده بود (نوائي، 1377، ص 270). کاتوليک ها بي درنگ پس از امضاي قرارداد، در تبليغات مذهبي خودافراط کردند که سبب شکايت ارامنه شد شاه سلطان حسين در 1710م/ 1120ق به دليل شکايت ارامنه و تحت تأثير دسيسه هاي انگليسي ها و هلندي ها فرماني صادر و در آن کاتوليک ها را از بردن کودکان ارمني به کليسا و مدرسه هاي خود منع کرد صدر، ص101). فرانسه به اين فرمان اعتراض کرد؛چون در واقع صدور اين فرمان به معني لغو امتيازهايي بود که در قرارداد به کاتوليک ها تعلق گرفته بود، اما فرانسه در اين زمان هنوز قرارداد را تصويب نکرده بود و لوئي چهاردهم در سال 1711 م به دليل شکايت هاي مکرر مبلغان قرارداد را امضا کرد. قرارداد 1807 م نتيجه شوم ديگري داشت که ممکن بود به تجزيه بخشي از خاک ايران بينجامد. ارامنه کاتوليک و گرجيان به دليل شهرت لوئي چهاردهم و هم مذهبي با وي، خواهان حمايت او شدند. واتکان، نايب السلطنه گرجستان، در 1709 م نامه اي به لوئي چهاردهم نوشت و او را پدر و ارباب خود خواند و از وي خواست تا حمايتش کند (همانجا). يکي از مبلغان کاتوليک به نام پيرد ايسودن (Pierrred Issodun) واسطه ميان واتکان و لوئي بود. ايسودن در نامه اي به سفير فرانسه در عثماني نوشت که اگر لوئي نامه اي همراه لطف و محبت به واتکان بنويسد، واتکان شجاع تر مي شود و خودش هم وعده داد که بر حرارت او بيفزايد تا از اطاعت ايران سرپيچي کند. پس از اين نامه چندين نامه ميان واتکان و سفير فرانسه درعثماني رد و بدل شد (همان، ص102). سلطان صبا،عموي واتکان، نيز وارد فرقه سن بازيل شد و براي ملاقات با لوئي چهاردهم به فرانسه رفت.درگزارشي که در 1714 م به دربار فرانسه رسيده، اشاره شده است که سلطان صبا براي گرجستان و ملت هاي همسايه، شخصي مفيد است و آرزويي جز پيشرفت مذهب کاتوليک ندارد و اگر واتکان از اطاعت ايران سرپيچي کند، فرانسه متعهد مي شود که کالاهاي فرانسوي را از قسطنطنيه ترانزيت کند. گزارش بالا نشان مي دهد که قرارداد 1708 م سودي براي ايران نداشت و مي توانست به ضرر کشور باشد. لوئي چهاردهم، نخست سلطان صبا را نپذيرفت اما وي نا اميد نشد و به ديدار پاپ رفت، پاپ از فرانسه خواست که از گرجستان حمايت کند، سپس لوئي دوبار صبا را به حضور پذيرفت و وعده داد که براي نجات واتکان کمک کند (همان جا). فرانسويان در اين انديشه بودند که گرجستان را مستقل و تجارت باآن کشور را انحصاري کنند،اما در اين زمان درگير جنگ هاي جانشيني اسپانيا بودند و ورود محمدرضا بيگ معادله هاي آنها را به هم ريخت. با ورود سفيرايران،سلطان صبا از ترس مخفي شد و پس از مدتي مخفيانه به گرجستان رفت. لوئي چهاردهم نيز به اين امر اکتفا کرد که نامه مختصري به شاه سلطان حسين بنويسد و درباره واتکان سفارش کند. دولت صفوي که از بي سر و ساماني روابط خود با فرانسه و حمله اعراب مسقط به تنگ آمده بود، تصميم گرفت سفيري به فرانسه بفرستد. محمدخان، حاکم ايروان، ميرزا صادق، رئيس ديوانخانه و فرمانده قواي سوار خود را مأمور اين سفارت کرد اما وي در برابر تهديد انگليسي ها و هلندي ها از اين کار سرباز زد. محمدرضا بيگ، کلانتر و رئيس ماليه شهر، اين مأموريت را پذيرفت. با اينکه دربار ايران کوشيد تا اين سفارت را محرمانه نگه دارد، انگليسي ها به مأموريت سفير پي بردند. محمدرضا بيگ در عثماني خود را سيّدي معرفي کرد که قصد سفر حج دارد اما ترک ها که به او شک کرده بودند براي مدتي زنداني اش کردند. عثماني يکي از موانع روابط ايران و فرانسه بود و به دليل مخالفت با اين روابط، مأموران ترک، سفيران هر دو طرف را مدتي به زندان مي انداختند. محمدرضا بيگ توانست خود را از چنگ ترک ها نجات دهد و در 23 اکتبر 1714 به مارسي وارد شود. حضور سفير ايران در فرانسه و باريابي با شکوه او نزد لوئي چهاردهم، بحث هاي بسياري به دنبال داشت. شماري از درباريان فرانسه به سفارت محمدرضا بيگ شک کردند؛ چون هديه هاي با ارزشي همراه نداشت. همه رفتار محمد رضا بيگ را عجيب و شگفت انگيز مي دانستند و قضاوت هاي بسياري درباره وي صورت مي گرفت که اغلب جنبه منفي داشت و حتي مردي انديشمند چون منتسکيو، سفير ايران را فردي شياد مي دانست. هبر به تفصيل سفارت محمدرضا بيگ و اين قضاوتها را شرح داده است. البته بايد پذيرفت که رفتار محمدرضا بيگ با عصبانيت، مزاج، غرور و جاه طلبي همراه بود، برخي خرده گيريهاي فرانسويان درباره رفتار او از تفاوت روحيه ايراني و فرانسوي و آشنا نبودن فرانسويان با ويژگي هاي رفتاري خاص سفير سرچشمه مي گرفت. همچنين فرانسويان از ياد برده بودند که ميشل را بدون هديه اي در خور توجه راهي ايران کرده بودند. محمدرضا بيگ مأمور بود که اجراي قرارداد 1708 م را از فرانسويان بخواهد اما براي بستن قراردادي جديد مذاکره کرد. لاندويزيو، وزير بازرگاني فرانسه، براساس قرارداد قبلي، معاهده اي آماده کرد که به سود فرانسه بود. در اين معاهده از حقوق وارداتي و صادراتي ايران چشم پوشي و همه محدوديت هاي تجارت فرانسه با ايران برداشته شد و سفير فرانسه مقام مقدم السفرايي يافت (سيوري، ص119). محمدرضا بيگ با قرارداد جديد موافقت کرد (1715م/1127 ق) لاندويزيو که از مسئله بسيار خوشحال بود از سفير خواست که در مقابل، خواسته اش را بيان کند و محمدرضا بيگ موضوع اعراب مسقط را پيش کشيد. گويا محمدرضا بيگ که به ابتکار خود پاي ميز مذاکره نشسته بود، مي کوشيد با دادن امتيازهاي تجاري، فرانسويان را به جنگ عليه اعراب مسقط بکشاند،وي موضوع را در بهترين زمان عنوان کرد.فرانسويان که نيروي دريايي خود را پس از جنگ هاي جانشيني اسپانيا ضعيف مي ديدند، حاضر نبودند با اعراب مسقط بجنگند. از سويي نمي خواستند منافع اين قرارداد را از دست بدهند؛ بنابراين جواب صريحي ندادند و گفتند که چون لوئي از وضعيت مسقط آگاه نيست بايد منتظر بازگشت سفيري شد که در دربار ايران فرستاده مي شود و بدين گونه مسئله را به تعويق انداختند و با تجديد وتملق محمدرضا بيگ جاه طلب را راضي نگه داشتند،البته فرانسه در اين قرارداد امتياز برقراري کنسولي ايران در فرانسه و حق قضاوت کنسولي را به ايران داد. محمدرضا بيگ راهي ايران شد اما چون زيادتر از حد اختيار خود عمل کرده و هديه هايي لوئي به شاه ايران را نيز تلف کرده بود و از مجازات مي ترسيد در راه خودکشي کرد. آنژو دوگاردان از طرف فرانسه به سمت کنسولي در ايران تعيين شد. پس از مرگ لوئي چهاردهم، شوراي سلطنت اعتبار نامه گاردان را امضا و او را روانه ايران کرد. گاردان در ايروان متوجه شد که محمدرضا بيگ اجازه نداشته است که قراردادي ببندد. حاکم ايروان به او گفت که دربار از بستن قرارداد بي خبر است و اين سفير چنين اختياري نداشته و فقط مأمور بوده است که اجراي قرارداد 1708م را بخواهد واگر نمرده بود به سختي مجازات مي شد. از سوي ديگر اتين پادري Etienne Padry در فرانسه به سمت کنسول فرانسه در شيراز برگزيده شد اما همين که به مرز ايران رسيد خود را سفير فرانسه خواند و به دربار نوشت که مأمور است محرمانه مذاکره کند (صدر، ص115). پادري به اعتماد الدوله گفت که فرانسه حاضر است با اعراب مسقط بجنگد، به شرط آنکه شاه سلطان حسين قرارداد را تصويب کند. اعتماد الدوله شرط پادري را پذيرفت، اما از سوي ديگر گاردان با امام مسقط نامه هاي دوستانه رد و بدل مي کرد و به او اطمينان مي داد که فرانسه عليه مسقط اقدامي نخواهد کرد. درگيري پادري و گاردان سبب شد که شوراي درياداري فرانسه در 1722 م در نامه اي به گاردان عمليات او را تأييد و پادري را از مقام خود عزل کند. پادري توانست قرارداد را در ماه مه 1722/ رجب 1134 به تصويب شاه صفوي برساند اما در اين هنگام اصفهان در محاصره محمود افغان بود و تصويب قرارداد سودي نداشت. نتيجه برپايه آنچه گفته شد آشوب هاي داخلي فرانسه و جنگ هاي مداوم اين کشور در اروپا مانع آن شد که خليج فارس سياست موفقي داشته باشد. فرانسويان نخست، به نفوذ در درياي مديترانه خوشدل بودند و زماني به فکر تجارت با ايران افتادند که انگليس و هلند جاي پاي محکمي در تجارت خارجي ايران داشتند و مخالف ورود رقيبي ديگر بودند. نيروي دريايي ضعيف فرانسه نيز به اين کشور اجازه نمي داد در خليج فارس به مقابله با انگليسي ها و هلندي ها برخيزد. از طرف خشکي نيز روابط دو کشور با مخالفت عثماني روبه رو شد. بي لياقتي سفيران دو کشور مانند فابر و محمدرضا بيگ يکي از دلائل شکست و توسعه نيافتن روابط ايران و فرانسه بود. بي کفايتي سفيران سبب مي شد که اندک قراردادهاي بسته شد، منافع دو طرف را بر نداشته باشد و همواره يکي از طرفين ناراضي باشد و از تصويب قرارداد طفره برود. گره خوردن هدف هاي مذهبي با هدف هاي تجاري و سياسي در روابط فرانسه با ايران از عوامل مهم ناکامي روابط ميان دو کشور بود. فرانسويان که روابط شان را با فرستادن هيئت هاي مذهبي آغاز کردند، همواره هدف هاي مذهبي را مقدم بر ديگر خواسته قرار مي دادند. در اواخر عصر صفوي که ايران به دلائل سياسي قصد داشت روابط با فرانسه راگسترش دهد. فرانسويان با هدف هاي مذهبي و تجاري با ايران قرارداد بستند؛ اين مسئله نشان مي دهد که دو کشور درباره هدفها و منافع مشترک تفاهم نداشتند. پی نوشت ها : * استاديار گروه تاريخ دانشگاه اصفهان ** دانشجوي دکتري تاريخ ايران اسلامي دانشگاه اصفهان کتابنامه - تاج بخش، احمد، تاريخ صفويه، شيراز: نويد شيراز، 1372. - دورانت، ولي و آريل، تاريخ تمدن، ج8، برگردان: مرزبان و ديگران، چ دوم، تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامي، 1369. - دولاندلن، شارل، تاريخ جهاني، ج2، برگردان: احمد بهمنش، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1347. - سانسون، سفرنامه، با اهتمام و برگردان: تقي فضيلي، تهران، ابن سينا، 1346. - سايکس، سرپرسي، تاريخ ايران، ج 2، برگردان سيد محمدفخرداعي گيلاني، چ سوم، تهران: بي نا، 1343. - سيوري و ديگران، تاريخ ايران در دوره صفويان (کيمبرج)، برگردان: يعقوب آژند، تهران: جامي، 1380. - سيوري، راجر، ايران عصر صفوي، برگردان: کامبيزعزيزي، چ چهارم، تهران: نشر مرکز، 1374. - شاردن، سفرنامه، ج2، برگردان: اقبال يغماييي، چهارجلد، تهران: توس، 1372. - صدر، کاظم، تاريخ روابط خارجي ايران، برگردان: جواد صدر، تهران: اداره مطبوعاتي پروين، 1322. - قائم مقامي، سيف الدين، تاريخ روابط معنوي و سياسي ايران و فرانسه، ج 1، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، بي تا. - کمپفر، انگلبرت،سفرنامه، برگردان: کيکاووس جهانداري، چ دوم، تهران: خوارزمي، 1360. - لکهارت، لارنس، انقراض سلسله صفويه، ج1، برگردان: مصطفي قلي عماد، چ سوم، تهران: مرواريد، 1360. - مانفرد، آ، تاريخ فرانسه، ج 1، برگردان: فريدون شايان، تهران: پيشرو، 1366. - ميراحمدي، مريم، دين و دولت در عصر صفوي، چ دوم، تهران: اميرکبير، 1369. - نچکينا و ديگران، تاريخ مختصر جهان، ج2، برگردان، فرامرزي، تهران، دنيا، 1357. - نوائي،عبدالحسين، روابط سياسي و اقتصادي ايران در دوره صفويه، تهران: سمت، 1377. - ـــــ،اسناد و مکاتبات سياسي ايران، تهران: موسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگي، 1363. - ولتر، تاريخ لوئي چهاردهم، برگردان: عليقلي کاشاني، تهران: نشر نقره، 1366. - هبر، موريس، سفارت ايران در دربار لوئي چهاردهم، برگردان: عبدالحسين وجداني، تهران: بنگاه مطبوعاتي پروين، تهران: بي تا. منبع:نشريه پايگاه نور ،شماره 23. ادامه دارد... /ج
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 417]
-
گوناگون
پربازدیدترینها