محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1828866292
معرفت با بال تهجّد
واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: معرفت با بال تهجّد
شب ظرف پرواز روح است، توصیه قرآن و عرفان ناب اسلامی این است که بندگان خداجویی که طالب کمال و حقیقت محض هستند بر مرکب شب سوار شوند و از آرامش شب، پله پله تا ملاقات خدا ره بپویند. در نوشتار با تکیه به متون اصیل دینی، آداب و راههای شرعی تهجد و شب زنده داری ترسیم شده است.یکی از دغدغههای دایمی بشر، داشتن و دریافت معرفت و رسیدن به عرفان است. روشهای بسیاری برای رسیدن به معرفت و عرفان بیان شده که بخش اعظم آن را معرفت حصولی تشکیل می‌دهد که مبتنی بر مفاهیم به عنوان واسطه شناخت و فهم می‌باشد؛ اما تنها بخشی از روش‌هاست که آدمی را به معرفت شهودی و حضوری می‌رساند و علم مبتنی بر علم الحق، عین الحق و حق الحق را در سه مرتبه تحقق می‌بخشد، به گونه‌ای که هیچ گونه خطا و اشتباهی در آن معرفت نیست.یکی از روش‌هایی که قرآن بر آن تاکید دارد، روش ریاضت شرعی است که یکی از مهمترین اعمال آن تهجد و بیداری شبانه همراه با تفکر و تدبر در آیات تکوینی و غیرتکوینی و آیات آفاقی و انفسی است. نویسنده در این مطلب به این روش براساس آموزه‌های قرآنی پرداخته و تاثیرات آن را در حوزه معرفت و عرفان و دیگر حوزه‌های کمالی تبیین نموده است. با هم این مطلب را از نظر می‌گذرانیم. معرفت شهودی، در ریاضت شرعیدر هر دوره‌ای گفتمانی بر جامعه به ویژه در میان جوانان حاکم می‌شود که با گفتمان پیشین تفاوت‌های بسیاری دارد. جوانان به سبب تنوع طلبی و نوخواهی همواره درصدد تغییر گفتمان‌های جامعه هستند. همین فطرت جوانان عموما مورد سوءاستفاده دشمنان ملت و بشریت از انسان و جنیان قرار گرفته است.در هر دوره‌ای جوانان به امری گرایش می‌یابند که با گفتمان غالب بر جامعه تفاوت دارد و درحقیقت در جست وجوی بهترین‌ها خواهان تغییر و دگرگونی هستند و به نوعی هنجارشکنی دامن می‌زنند. البته جوانان به سبب عدم بلوغ عقلانی و کمال عقلی، تا خود تجربه نکنند در نمی‌یابند که هر تغییر و نوآوری به معنای رسیدن به وضعیت بهتر نیست و بسیاری از هنجارهای اجتماعی به جز برخی از آن‌ها که مبتنی بر خرافات و مانند آن است، هنجارهای پسندیده‌ای هستند که شاید بهتر و برتر از آن به دست نیامده و این هنجارها تلاش جمعی بشریت در طول تاریخ بوده است که به عنوان برترین‌ها و بهترین‌ها انتخاب و تایید و تاکید شده است؛ اما جوانان تا خود تجربه نکنند، به این مهم نخواهند رسید. این گونه است که دامنه تغییر و نوآوری‌های آنان گاه به هنجارهای عقلانی نیز کشیده می‌شود و فراتر از هنجارهای عقلایی و عرفی این حوزه، هنجارهای عقلانی محض را نیز مورد تهدید قرار می‌دهند.در زمانه‌ای که جامعه جهانی به سوی مادی گرایی گرایش یافته و معنویت از حوزه زندگی و سبک آن بیرون رانده شده بود، واکنش منفی جوانان موجب شد تا گفتمان جدیدی در جامعه جهانی از سوی جوانان مطرح شود و پدیده‌ای به نام معنویت سرتاسر جهان را دربرگیرد. در این میان مادی گرایان و دشمنان انسانیت نیز بر آن شدند تا با عرضه کالاهای دروغین، جوانان را به سوی معنویتی سوق دهند که نهایت آن سرخوردگی و بازگشت به مادیگری به عنوان تنها مقصد و هدف واقعی شود. لذا کالاهایی چون عرفان دروغین از نوع بودایی، هندویی، یهودی، مسیحی، سرخ پوستی و اسلامی آن به یک به اره از سوی تمامی رسانه‌های استکباری عرضه شد و فیلم‌ها و رمان‌ها و کتاب‌های بسیاری در این زمینه تولید و عرضه و حلقات عرفانی با ویژگی‌های جوان پسند و ظاهری فریبنده ایجاد شد و فرقه‌های گوناگونی چون قارچ سر از هر گوشه شهر و خانه و روستا برآورد.خداوند در آیه 27سوره حدید می‌فرماید: «آن گاه به دنبال آنان پیامبران خود را، پی درپی آوردیم، و عیسی پسر مریم را درپی آنان آوردیم و به او انجیل عطا کردیم و در دل‌های کسانی که از او پیروی کردند رافت و رحمت نهادیم و اما ترک دنیایی که از پیش خود درآوردند ما آن را بر ایشان مقرر نکردیم مگر برای آن که کسب خشنودی خدا کنند، با این حال آن را چنان که حق رعایت آن بود منظور نداشتند. پس پاداش کسانی از ایشان را که ایمان آورده بودند بدان‌ها دادیم ولی بسیاری از آنان دستخوش انحرافاند»بسیاری از این عرفان‌های کاذب و دروغین، چیزی جز سراب نشان نمی‌دهند و هنگامی که جوان پس از سال‌ها حرکت در این مسیر، سرخورده می‌شود چنان خود را می‌بازد که در بست خود را در اختیار مادیگران و اهداف ایشان قرار می‌دهد و برده وار به همان دشمنان پیشین خویش خدمت بی مزد و مواجب می‌کند.
این درحالی است که عرفان حقیقی نه به این سادگی به دست میآید و نه ارتباطی با روشهای خشک و بی روح یا ظاهر پسند دارد. تجربیات بشر در طول تاریخ به این نتیجه رسیده که معرفت حقیقی را باید در رفتارهای صحیحی جست که مبتنی بر اصول عقلانی، عقلایی و شرعی باشد. تحلیل قرآن در این به اره آن است که رفتارهایی که حتی به ظاهر در چارچوب برخی از اصول صحیح می‌باشد، هر چند که گامی به سوی کمال است، ولی از آن جایی که مبتنی بر همه موازین صحیح نیست، می‌تواند موجبات سرخوردگی شود. از جمله قرآن به مساله رهبانیت اشاره می‌کند که در میان گروهی از مسیحیان رواج یافت. در این روش، ازدواج به عنوان مانع معرفتی مورد تاکید قرار گرفته و شرایطی سخت بر خلاف فطرت و غرایز طبیعی بشر برای سالک درنظر گرفته شده. از این رو بسیاری از آنان نه تنها به معرفت و مقامات عرفانی نرسیدند، بلکه در وادی همجنس گرایی افتاده و در تباهی غوطه‌ور شدند.خداوند در آیه 27سوره حدید می‌فرماید: «آن گاه به دنبال آنان پیامبران خود را، پی درپی آوردیم، و عیسی پسر مریم را درپی آنان آوردیم و به او انجیل عطا کردیم و در دل‌های کسانی که از او پیروی کردند رافت و رحمت نهادیم و اما ترک دنیایی که از پیش خود درآوردند ما آن را بر ایشان مقرر نکردیم مگر برای آن که کسب خشنودی خدا کنند، با این حال آن را چنان که حق رعایت آن بود منظور نداشتند. پس پاداش کسانی از ایشان را که ایمان آورده بودند بدان‌ها دادیم ولی بسیاری از آنان دستخوش انحرافاند.»در این آیه بیان شده که آنان به قصد نیک و هدف پسندیده‌ای چون رضوان و خشنودی خدا به بدعت دست زدند و برخلاف آموزه‌های وحیانی روشی جدید برای رسیدن به خدا در پیش گرفتند، ولی همان رهبانیت بدعتی خود را به درستی انجام ندادند و گمراه و فاسق شدند. فسق ایشان به سبب این بود که نمی‌توانستند برخلاف فطرت و غریزه ازدواج نکنند، از این رو زنان و مردانشان به لواط و مساحقه گرایش یافتند و هم جنس گرایی یکی از ابتلائات آنان بود. الان در میان کشیشان مسیحی به ویژه کاتولیک‌ها به سبب عدم امکان ازدواج، تباهی هم جنس گرایی و فسق آن گسترش داشته و تجاوز به کودکان از سوی آنان بارها در دادگاه مطرح شده است.از دیگر نمونه‌های ریاضت باطل و بدعتی می‌توان به ریاضت‌های هندوها و بودایی‌ها اشاره کرد که شباهتی با رهبانیت مسیحی دارد. آنان هرچند که با این ریاضت‌های خویش بر نفس خود تسلط می‌یابند و توانایی‌های روحی‌شان افزایش می‌یابد و می‌توانند کارهای خارق عادتی را انجام دهند، ولی این معرفت و توانایی که بدان می‌رسند، توانایی و معرفت محدود است؛ چراکه هرگز کمال مطلق یعنی خدا در آن دیده نمی‌شود و مسیری که خداوند برای رسیدن به خود بیان کرده را در پیش نمی‌گیرند و نتیجه نیز کمال مطلق یعنی خدا نیست.از آموزه‌های قرآنی و روایات و بیانات عارفان واصل می‌توان دریافت که تنها عرفان توحید محور مبتنی بر آموزه‌های عقلانی، عقلایی و شرعی می‌تواند معرفت شهودی کامل را ایجاد کند و برای انسان کشف الغطایی به وجود آورد که نه تنها ملکوت دنیا را ببیند، بلکه ملکوت هستی از جمله بهشت و آخرت را مشاهده کند و آن چه دیگران هنگام مرگ و در قیامت می‌بینند (ق، آیه 22) و یا آتش دوزخ به آنان پس از مرگ یا هنگام آن نموده می‌شود، (تکاثر، آیات 6 و 7) ایشان در همین دنیا رویت نمایند، چرا که با ریاضت شرعی همراه با حفظ همه نیازهای عقلانی و عقلایی و فطری خود، مرگ اختیاری را تجربه کرده و کشف الغطا می‌شود و همه هستی مشهود به علم شهودی آنان می‌شود، به گونه‌ای که «لو کشف الغطاء ما ازددت یقینا»، اگر پرده‌ها فرو افتد چیزی به یقین ایشان افزوده نمی‌شود، چون در مقام حق الیقین نشسته‌اند و همه هستی مشهود ایشان است، پس چیزی نهان نیست تا دیده شود.تهجد و شب زنده داری باید همواره با استغفار به درگاه ربوبی باشد (مزمل، آیه 20) و شخص برای این که معراج و اسرایی داشته باشد، باید بر بال تسبیح و تنزیه خداوند سوار شود و از دنیایی که با تشبیه، خود او را به خود مشغول داشته و از ملکوت و حقیقت بازداشته با تسبیح و تنزیه بیرون آید و با خداوند بی مثال و بی مثل به یک معنا ارتباط برقرار کندتهجد و شب زنده داری، ریاضت برای شهودخداوند در آیات قرآنی، ریاضت شرعی را که انسان به وسیله آن متاله و خدایی می‌شود و همانند خداوند به علم حضوری و شهودی دست می‌یابد و همه هستی برای او مشهود می‌گردد، تبیین کرده است. از جمله این اعمال شرعی که به نام ریاضت شرعی از آن یاد می‌شود، تهجد و شب زنده داری همراه با اعمال و مناسک خاص است.
خداوند در آیه 20 سوره مزمل به پیامبرش می‌فرماید که تهجد و شب زنده داری از چیزهایی است که توجه خداوندی را به خود جلب می‌کند و خداوند، متهجدین را زیر عنایت خویش می‌گیرد و نه تنها گوشه چشمی به ایشان داشته بلکه توجه و اهتمام خاص خود را مبذول آنان می‌دارد.البته در جهان امروز، به سبب نعمت روشنایی برق و امکانات رفاهی و تفریحی چون تلویزیون و سینما، اینترنت و ماهواره و مانند آن، بسیاری از مردم از پیرو جوان و بچه، عادت به شب زنده داری پیدا کرده و تا پاسی از شب و حتی برخی اوقات تا سحرگاهان بیدارند و به جای آن پس از طلوع فجر و هنگامه آمد و شد فرشت‌گان و بهترین زمان مناجات، به خواب می‌روند تا چاشتگاه و برخی تا شامگاه دیگر می‌خوابند. این شب زنده داری از نظر قرآن نه تنها مفید نیست، بلکه زیان بار است، چرا که آدمی را از وظیفه و واجب روزانه که سبح طویل (مشغله‌های فراوان) برای ارتزاق حلال است باز می‌دارد.افزون بر این، این گونه شب بیداری، مهمترین عامل تغافل بشر از خدا و اهداف آفرینش و فلسفه آن است. از این رو خداوند تهجد و شب زنده داری را زمانی ارزشی و مفید می‌شمارد که برای قرائت با تامل و تدبر قرآن یعنی ترتیل قرآن باشد. (مزمل، آیات 1 تا 4)دیگر این که در تهجد شبانه انسان باید به تفکر و تدبر در آیات آفاق و انفس بپردازد و از طریق اندیشه و تدبر در آیات لفظی قرآن و آیات تکوینی جهان خود و پیرامون، حقیقت زندگی و جایگاه و موقعیت خود در هستی را دریابد و هدف روشنی را بیابد و با تعیین اهداف ابتدایی و متوسط و غایی و شناخت ابزارها و وسایل مناسب، حرکت کمالی خویش را آغاز کند و سبح طویل روز، او را دچار غفلت نسازد. آداب شب زنده داریخداوند در آداب تهجد به این مسائل توجه می‌دهد که شب زنده داری زمانی تاثیرگذار است که بر آداب خاصی استوار باشد. از آیات قرآنی برمی آید که دست کم پنج چیز باید به عنوان آداب شب زنده داری و تهجد مورد لحاظ قرار گیرد تا تاثیر درست و مناسبی داشته باشد. 1- استغفار: تهجد و شب زنده داری باید همواره با استغفار به درگاه ربوبی باشد (مزمل، آیه 20) و شخص برای این که معراج و اسرایی داشته باشد، باید بر بال تسبیح و تنزیه خداوند سوار شود و از دنیایی که با تشبیه، خود او را به خود مشغول داشته و از ملکوت و حقیقت بازداشته با تسبیح و تنزیه بیرون آید و با خداوند بی مثال و بی مثل به یک معنا ارتباط برقرار کند. از این رو در آداب تهجد بر تسبیح و ذکر تنزیه تاکید شده و بارها به این نکته در آیاتی چون 130 سوره طه و 15 و 16 سوره اسراء و 39 و 40 سوره ق و هم چنین 48 و 49 سوره طور و 26 سوره انسان توجه داده شده است؛ چرا که دست یابی به معرفت خالص و شهود کامل و ربوبیت مبتنی بر عبودیت، تسبیح الهی و درک این مقام است. (المیزان، ج18، ص 360 و نیز ج19، ص 24 و هم چنین ج20، ص 141) 2- تلاوت قرآن: از دیگر آداب شب زنده داری و تهجد تلاوت ترتیلی قرآن است. قرآن را می‌توان به سه سبک قرائت و تلاوت و ترتیل خواند. ترتیل قرائت قرآن همراه با تدبر و تفکر است. بنابراین، اگر کسی می‌خواهد معرفت حقیقی را درک کند و شهود حق الیقینی داشته باشد، باید در تهجد شبانه‌اش به ترتیل قرآن توجه و اهتمام ورزد. (مزمل، آیات 2 و 4 و 20) 3- دعا: نیایش و دعا از دیگر آداب تهجد و شب زنده داری است که از آیات 79 و 80 سوره اسراء این معنا به دست میآید. خداوند به صراحت به پیامبرش فرمان می‌دهد که هرگاه به تهجد برخاست به نیایش بپردازد و به ویژه بر این ذکر و نیایش اهتمام ورزد و بگوید: و قل رب ادخلنی مدخل صدق و اخرجنی مخرج صدق و اجعل لی من لدنک سلطانا نصیرا؛ و بگو: «پروردگارا، مرا در هر کاری به طرز درست داخل کن و به طرز درست خارج ساز و از جانب خود برای من حجت، برهان و تسلطی یاری بخش قرار ده.»انسان برای دریافت معارف بلند و دست یابی به مقامات عالی عرفانی نیازمند حضور قلب است. قلب انسان در روز ، گرفتار خواهش‌های مختلف است و ظواهر دنیا او را به خود گرفته و از مقام حضور خارج می‌کند. اگر کسی در اندیشه حضور قلب است باید به تهجد و شب زنده داری به عنوان یکی از عوامل ایجادی آن اهتمام ورزد4- ذکر خدا: از دیگر آداب تهجد می‌توان به یاد و ذکر خدا اشاره کرد که خداوند در آیات 2 و 8 سوره مزمل به آن توجه می‌دهد. البته ذکر در آیات قرآنی دارای مصادیق چندی است؛ چرا که مراد هر آن چیزی است که یاد خدا را در دل زنده نگه می‌دارد. از مصادیق ذکر می‌توان به قرآن و نماز اشاره کرد. با این همه مطلق ذکر یعنی یاد کرد خداوند و این که هرگز خدا را فراموش نکنیم و از وی غفلت نورزیم، از مهمترین آموزه‌های قرآنی است که در ریاضت شرعی باید به آن توجه کرد.خداوند در آیات 2 و 3 سوره مزمل زمان تهجد و شب زنده داری را در شب می‌داند که تا فجر ادامه می‌یابد. در این مدت اگر کسی بتواند همه یا بیشتر یا نصف یا دست کم یک سوم آن را بیدار باشد و به تهجد و عبادت بپردازد، این مهم را انجام داده است. بهترین زمان تهجد، سحرگاهان و حدود یک ساعت پیش از طلوع فجر است که در آن زمان اقامه نماز شب بسیار مورد تاکید قرار گرفته است. آثار و برکات تهجد
مهمترین تاثیر شب زنده داری و تهجد بر پایه آیات 2 و 5 سوره مزمل، رسیدن به معرفت است. انسان اگر بخواهد معارف بلند و سنگین هستی را دریابد و به چشم دل شهود کند، می‌بایست به ریسمان تهجد آویزد و آن را وسیله خود قرار دهد. خداوند به پیامبرش(ص) فرمان می‌دهد که برای دریافت وحی و ارتباط کلامی با خداوند به تهجد رو آورد. در این زمان است که قول ثقیل و معارف سنگین و بلند بر جان آدمی نازل می‌شود و خداوند او را سزاوار معرفت شهودی می‌سازد.اگر پیامبر(ص) برای دریافت وحی و قرآن نیازمند تهجد بود (مجمع البیان، ج9 و 10، ص 570) دیگران هم به طریق اولی برای دریافت معارف، نیازمند شب زنده داری هستند.خداوند از شب زنده داران تمجید می‌کند و آنان را به این عمل می‌ستاید. ستایش خداوند به این معناست که این عمل بسیار موجب رضایت خداوند است. بنابراین، اگر کسی خشنودی خداوند و رضایت او را می‌جوید و می‌خواهد محبوب خداوند شود و از آثار محبوبیت بهره برد، می‌بایست به تهجد به عنوان یکی از ابزارهای تحقق محبوبیت توجه کند. (شعراء، آیات 218 و 219 و نیز مجمع البیان، ج7 و 8، ص 323)انسان برای دریافت معارف بلند و دست یابی به مقامات عالی عرفانی نیازمند حضور قلب است. قلب انسان در روز ، گرفتار خواهش‌های مختلف است و ظواهر دنیا او را به خود گرفته و از مقام حضور خارج می‌کند. اگر کسی در اندیشه حضور قلب است باید به تهجد و شب زنده داری به عنوان یکی از عوامل ایجادی آن اهتمام ورزد. خداوند در آیه 6 سوره مزمل، تهجد و شب زنده داری همراه با آداب و شرایط را مایه زدودن اشتغالات دنیایی از دل و ازدیاد صفای قلب می‌شمارد. (مجمع البیان، ج9 و 10، ص 570)بسیاری از مقامات عالی عرفانی و هم چنین مقامات ربوبی و مظهریت یافتن آن در انسان مبتنی بر تهجد و شب زنده داری با شرایط و آداب است. از جمله رسیدن به مقام محمود که از آن به مقام شفاعت نیز یاد می‌شود، بهره مندی از شب زنده داری است که در آیه 79 سوره اسراء به آن اشاره شده است. (مجمع البیان، ج5 و 6، ص 671) از آیه 130 سوره طه نیز این اثر برای شب زنده داری قابل استنباط است.(همان، ج7 و 8، ص58)بنابراین، کسی که طالب مظهریت ربوبیت و عرفان و قدرت خدایی است باید خدایی و متاله شود که یکی از مهمترین راه‌ها و ابزارها، بهره‌مندی از ریاضت شرعی چون تهجد و شب زنده داری با آداب و شرایط آن است. باشد با پیروی از این راه و روش به حقایق شهودی دست یافته و اهل معرفت شهودی شویم.فرآوری: شکوریگروه دین تبیانمنبع: روزنامه كیهان، شماره 19865 به تاریخ 26/11/89، صفحه 6، با تلخیص و تصرف
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 702]
-
گوناگون
پربازدیدترینها