واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: کمی آهسته تر
شما اول طلبگی تان است، اول جوانی شماست خیلی احتیاط کنید. مقداری آهسته تر حرکت کنید در مسائل و حوادث روز با شتاب تصمیم نگیرید بسم الله الرحمن الرحیمشاید برای خیلی از ما اتفاق افتاده که با شنیدن یک خبر درباره یک شخص یا خواندن مطالبی راجع به او، خیلی راحت دربارهاش قضاوتی کرده یا سخن علیه او به زبان برانیم؛ اما بعدها معلوم شود که اساسا آن خبر موثق نبوده و یا این که نوع بیان کردنش با جهتگیری خاصی بوده و یا کسانی خواستهاند ما را علیه یک شخص تحریک کنند.این نکته هم در مسائل شخصی و خانوادگی و اجتماعات کوچک و بزرگی که در آن زندگی میکنیم، هست و هم در مسائل سیاسی و...هر چند حرکت دادن زبان ساده است و به راحتی میتوانیم دهانمان را باز کنیم و هر سخنی خواستیم بگوییم؛ اما به عنوان یک مسلمان، مسأله به همین سادگی نیست که حالا ما یک چیزی گفتهایم و تمام شده و به قول مردم حرف هم که باد هواست!شاید دلمان بخواهد کم نیاوریم و خود را انسانی فهمیده نشان دهیم که بله من هم درباره این موضوع درک خوبی دارم و میتوانم نظر بدهم و قضاوت کنم، شاید دلمان بخواهیم آنچه در دل داریم بیرون بریزیم و راحت شویم و هزار شاید دیگر.اما از نظر تعالیم آسمانی که به ما رسیده، اثر اعمال فراتر از این حرفهاست که یک کاری کردیم و تمام شده. در میان عواقب نگران کنندهای که برای کارهای ناشایست بیان کردهاند، عواقب گناهان مربوط به زبان جایگاه فوقالعادهای دارد. در میان حجم عظیم کلماتی که از دهان ما بیرون میآید، وجود یک دروغ، یک غیبت، یک تهمت، یک آبرو بردن، آزار مؤمن و... برای بدبخت کردن و مدیون کردن ما کافی است.سخنانی هم که دیگران به ما میگویند -هر قدر هم که آدم خوبی باشند- مثل کلام خداوند تعالی و معصومین علیهم السلام نیست که ذاتا حجت باشد؛ لذا نمیتوان گفت چون فلانی گفته، من هم میگویم؛ این کافی نیست. در اینجا سخنی جالب را از زبان یکی از بزرگان عصر ما میخوانیم:یکی از ارادتمندان مرحوم آیت الله شیخ محمد کوهستانی (رحمه الله) می گوید: روزی جهت عرض ادب و دست بوسی خدمت آقا جان کوهستانی رسیدیم، اوایل طلبگی من بود، جمعی نزد ایشان نشسته بودند؛ هنگامی که جهت تجدید وضو برخاستند متوجه حقیر شد و دست مبارک خود را در گردن من انداخت، مثل پدری مهربان از من احوالپرسی کرد و این برخورد محبت آمیز سخت مرا مجذوب ایشان کرد، آن گاه فرمود:«تا به حال شتر دیده ای؟»عرض کردم: خودش را ندیدم، ولی عکسش را در کتاب دیدم.سپس گفتند:« در میان حیوانات اهلی، شتر بیشتر از حیوانات بار میشود، اگر اسب را پنجاه من گندم بار کنند شتر را یکصد من گندم بار میکنند. با توجه به این که بارش سنگین است، همیشه سالم است، چون جلوی پای خود را نگاه میکند. شما اول طلبگیتان است، اول جوانی شماست خیلی احتیاط کنید. مقداری آهسته تر حرکت کنید در مسائل و حوادث روز با شتاب تصمیم نگیرید.» بعد گفتند:« فهمیدی چه گفتم؟»من با کمال خوشحالی عرض کردم: بلی آقا جانکمی آهسته تر حرکت کنید. (1) باید توجه داشت که در زمان ما، کار بسیارحساستر و سختتر از گذشته است، خصوصا که شیوههای رنگارنگ تبلیغاتی و پخش شایعات و امثال اینها خیلی پیچیده گشته است. از پیامبر اسلام صلّى اللَّه علیه و آله روایت شده كه فرمودند:«یأتی على الناسِ زمانٌ، الصابرُ مِنهُم على دینِه كالقابِضِ على الجمرة»؛ زمانى بر مردم فرا رسد كه صبركننده بر دینش از آنان همچون گیرنده پاره آتش در دست است. (2)هر چند حرکت دادن زبان ساده است و به راحتی میتوانیم دهانمان را باز کنیم و هر سخنی خواستیم بگوییم؛ اما به عنوان یک مسلمان، مسأله به همین سادگی نیست که حالا ما یک چیزی گفتهایم و تمام شده و به قول مردم حرف هم که باد هواست! دو روایت زیباعَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ (علیه السلام) قَالَ: إِنَّ لِسَانَ ابْنِ آدَمَ یُشْرِفُ كُلَّ یَوْمٍ عَلَى جَوَارِحِهِ كُلَّ صَبَاحٍ فَیَقُولُ كَیْفَ أَصْبَحْتُمْ فَیَقُولُونَ بِخَیْرٍ إِنْ تَرَكْتَنَا وَ یَقُولُونَ اللَّهَ اللَّهَ فِینَا وَ یُنَاشِدُونَهُ وَ یَقُولُونَ إِنَّمَا نُثَابُ وَ نُعَاقَبُ بِكَ (3)امام سجّاد (علیه السلام) فرمود: هر روز صبح زبان آدمى تمام اعضاى بدنش را زیر نظر گرفته، و مىگوید: چگونه هستید؟ شب را چگونه به صبح رساندید؟ پاسخ مىدهند اگر تو ما را رها كنى خوب هستیم، و مىگویند، خدا را، خدا را نسبت به ما یاد بیاور، سوگندش دهند و گویند ما به وسیله تو پاداش و كیفر مىبینیم. (4) قال رسول اللّه صلّى اللّه علیه و آله: إذا أصبح ابن آدم فإنّ الأعضاء كلّها تكفّر اللسان تقول: اتّق اللّه فینا، فإنّما نحن بك: فإن استقمت، استقمنا، و إن إعوحجت إعوججناوقتى صبح فرا رسد همه اعضاى تن در مقابل زبان تعظیم كنند و گویند در باره ما از خدا بترس زیرا صلاح كار ما به تو وابسته است، اگر به استقامت گرائیدى ما نیز به استقامت گرائیم و اگر به كجى متمایل شدى ما نیز كج شویم. (5) آیه نبأبعد از اینکه « ولید بن عقبة» خبر آورد که طایفه «بنى المصطلق» مرتد شدهاند، جمعى از مسلمانان ساده دل و ظاهر بین به پیغمبر -صلی الله علیه و آله و سلم- فشار مىآورند كه بر ضد طایفه مزبور اقدام به جنگ كند(6)... این آیه نازل میشود که:یَأَیهَُّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ إِن جَاءَكمُْ فَاسِقُ بِنَبَإٍ فَتَبَیَّنُواْ أَن تُصِیبُواْ قَوْمَا بجَِهَالَةٍ فَتُصْبِحُواْ عَلىَ مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِین (7)؛ اى كسانى كه ایمان آوردهاید، اگر فاسقى برایتان خبرى آورد تحقیق كنید، مباد از روى نادانى به مردمى آسیب برسانید، آن گاه از كارى كه كردهاید پشیمان شوید. (8)كلمه «فاسق» به طورى كه گفتهاند به معناى كسى است كه از طاعت خارج و به معصیت گرایش كند (9) باید توجه داشت که اگر قرار باشد کسی واقعا «عادل» باشد، شرایط مختلفی در علم «رجال» و «حدیث شناسی» برایش ذکر شده و اگر به کسی بر نخورد باید بگوییم که خیلی از ماها از این عنوان خارج هستیم. تازه خبرهایی که آدمهای خوب هم میگویند، خیلی وقتها ممکن است بر اساس شایعات و قضاوتهای نادرست و... باشد.«أَنْ تُصِیبُوا قَوْماً بِجَهالَةٍ» یعنى این احتیاط را به خاطر آن انجام دهید كه مبادا با عدم آگاهى از حال مردى و مطیع بودن و اسلامشان به مال و جان آنان لطمه وارد شود... این آیه شریفه دلالت دارد بر این كه خبر واحد موجب علم و عمل به آن نمیشود، زیرا معنى آنست كه اگر كسى براى شما خبرى آورد كه در امان نیستید از اینكه خودش دروغ باشد، در مورد آن خبر توقف كنید، و این علت در خبر كسى كه احتمال دروغ دارد موجود است. (10)برخی از محققان و مفسران «جهالت» را به عمل سفیهانه و عمل نابخردانه تفسیر کردهاند. (11) به هر حال داستان درباره جایی است که بر اساس خبر یک شخص ناعادل، که اتفاقا از یک نکته دینی استفاده کرده بود و به آن طایفه نسبت «مرتد شدن» داده بود و این باعث میشد انگیزههای دینی مردم علیه آن طایفه تحریک شود، میخواستند به آنها حمله کنند. در تفسیر نمونه میخوانیم:...به همان اندازه كه حجیت خبر واحد ثقه به زندگى سامان مىبخشد، تكیه بر اخبار غیر موثق بسیار خطرناك، و موجب از هم پاشیدگى نظام جامعهها است، مصائب فراوانى به بار مىآورد، حیثیت و حقوق اشخاص را به خطر مىاندازد، و انسان را به بیراهه و انحراف مىكشاند، و به تعبیر جالب قرآن در آیه مورد بحث سرانجام مایه ندامت و پشیمانى خواهد بود.این نكته نیز قابل توجه است كه ساختن خبرهاى دروغین و تكیه بر اخبار غیر موثق یكى از حربههاى قدیمى نظامهاى جبار و استعمارى است كه به وسیله آن جو كاذبى ایجاد كرده، و با فریب و اغفال مردم ناآگاه آنها را گمراه مىسازند، و سرمایههاى آنها را به تاراج مىبرند.اگر مسلمانان دقیقا به همین دستور الهى كه در این آیه وارد شده عمل كنند و خبرهاى فاسقین را بدون تحقیق و تبین نپذیرند از این بلاهاى بزرگ مصون خواهند ماند. (12) إن شاء الله خداوند متعال همه ما را از شرّ آفات زبان حفظ کندفالله خیرٌ حافظا و هو أرحم الراحمین (13)پی نوشت ها:(1) کتاب بر قله پارسایی(2) درر الأخبار با ترجمه فارسى، ص197؛ بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، ج74، ص100؛ الحكم الزاهرة با ترجمه انصارى، ص131(3) الكافی، ج2، ص115، باب الصمت و حفظ اللسان، وسائلالشیعة، ج12، ص189، 119- باب وجوب حفظ اللسان عما لا یجوز...؛ ثوابالأعمال و عقاب الاعمال، ص237، عقاب اللسان(4) آداب معاشرت از دیدگاه معصومان علیهم السلام، ص141، 119- باب وجوب نگهدارى زبان از آنچه كه گفتنش روا نیست(5) نهج الفصاحة مجموعه كلمات قصار حضرت رسول، ص189؛ پیام پیامبر، ص592؛ نهج الفصاحة مجموعه كلمات قصار حضرت رسول با ترجمه فارسى،ص189(6) حجرات/ 6(7) تفسیر نمونه، ج22، ص158(8) ترجمه آیتی(9) ترجمه المیزان، ج18، ص463(10) ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج23، ص199(11) اصول الفقه مرحوم مظفر، ج2، ص86(12) تفسیر نمونه، ج22، ص157(13) یوسف/ 65رهنما، گروه حوزه علمیه تبیان
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 311]