تبلیغات
تبلیغات متنی
آموزشگاه آرایشگری مردانه شفیع رسالت
دکتر علی پرند فوق تخصص جراحی پلاستیک
بهترین دکتر پروتز سینه در تهران
محبوبترینها
راهنمای انتخاب شرکت‌های معتبر باربری برای حمل مایعات در ایران
چگونه اینورتر های صنعتی را عیب یابی و تعمیر کنیم؟
جاهای دیدنی قشم در شب که نباید از دست بدهید
سیگنال سهام چیست؟ مزایا و معایب استفاده از سیگنال خرید و فروش سهم
کاغذ دیواری از کجا بخرم؟ راهنمای جامع خرید کاغذ دیواری با کیفیت و قیمت مناسب
بهترین ماساژورهای برقی برای دیسک کمر در بازار ایران
بهترین ماساژورهای برقی برای دیسک کمر در بازار ایران
آفریقای جنوبی چگونه کشوری است؟
بهترین فروشگاه اینترنتی خرید کتاب زبان آلمانی: پیک زبان
با این روش ساده، فروش خود را چند برابر کنید (تست‌شده و 100٪ عملی)
خصوصیات نگین و سنگ های قیمتی از نگاه اسلام
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1866186364
سه روایت از عشق 2
واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: سه روایت از عشق (2)بخش دوم:«محبوب کاذب» در دو روایت فلسفی و عرفانی
تاکنون دو روایت فلسفی و عرفانی «محبت» بیان شد . این دو روایت گرچه در تعیین مصادیق محبتحقیقی و مجازی، توافق نداشتند و همهی آنچه را فیلسوفان «محبوب حقیقی و مجازی» میشمردند، در نگاه عرفانی، محبوب کاذب و سرابی دانسته میشد، ولی در این مقدار توافق بود که محبتبه امور دنیوی و از جمله محبتبه خط و خال و اعضای انسانی، محبتی کاذب و دروغین است; البته در هر دو نگاه، این مساله مورد توافق است که در عشق کاذب نیز اثر و شمیم محبوب حقیقی وجود دارد; یعنی اگر معشوق حقیقی نمیبود و جاذبهی او دل و جان آدمیان را شیفته و شیدای خود نمیکرد، کسی به دنبال معشوق مجازی یا حتی کاذب، خواب و قرار برخود حرام نمیکرد . کسی که به دنبال معشوق کاذب در حرکت است، بی آن که بداند نشاط و توان خود را از دلباختگی نسبتبه معشوق حقیقی به دست میآورد، همانند تشنهای که در پی سراب است و انرژی و قدرت خود را از میل به آب به دست میآورد . «محبوب کاذب» به این دلیل عاشق را به خود جذب میکند که نشان زیبایی را در خود مینمایاند و از این جهت نیز با محبوب مجازی، مشابه است . مشکل محبوب کاذب در ارایهی دروغین است . او با فریب و نیرنگ، شیفتهی حسن را به خود جذب میکند و چون ارایه کاذبانه میکند، معشوق که شیفتهی وصال استبا خیال و خاطر وصال، موانع و مشکلات راه را به جان خریده، تحمل میکند . او در طول مسیر از شمیم و بوی وصول طراوت و شادابی میگیرد، ولی چون محبوب، کاذب و دروغین است، معشوق که همهی راه را به امید وصال طی کرده در لحظهی وصل به کنارههای امید میرسد و از این هنگام است که کرانههای یاس رخ مینماید و شادی و شادابی به سوی خمود و افسردگی راه میپیماید و دیری نمیگذرد که آنچه از عشق و محبتبوده از کف میرود و به جای آن، دلزدگی و نفرت رخ میدهد و این تراژدی، داستان همیشگی عشق و محبت کاذب است . روایتسوم از عشق (تفسیر دنیوی) در روایتسومی که از عشق میشود، عشق دنیوی که مصداق تردیدناپذیر عشق کاذب بود، به عنوان «عشق حقیقی» و گاه نیز شرمسارانه به صورت «عشق مجازی» معرفی میشود . کسانی که عشق را به افق امور دنیوی تنزل میدهند، ناگزیر تزلزل و بی قراری عشق را به رسمیت میشناسند . این عشق بی قرار، حیات و دوام خود را در معشوقههای نوبتی و نوبتهای عاشقی میبیند و همان را نیز گرامی میدارد . برای چنین عشقی که چیزی جز مجموعهی نوبتهای هوس رانی نیست، هیچ جایگاه ثابتی نظیر معبد، مسجد یا خانه و خانواده نمیتوان یافت، بلکه همهی این امور که ساحل آرامش بخش عشق حقیقی است، مهمترین قربانیان عشق دروغین میباشد . پیامدهای فرهنگی سه روایت
هر یک از سه روایتی که در عشق و محبت ذکر شد، آثار اجتماعی و لوازم فرهنگی خاص خود را بدنبال میآورد و برخی از مهمترین آثار آنها در حوزهی روابط زن و مرد و نهاد خانواده آشکار میشود . در روایت فلسفی، پیوند زن و مرد اگر بر مدار خط و خال و امور دنیوی شکل گیرد، ارتباطی شهوانی و مصداق عشق کاذب است و چنین ارتباطی از آفتهای عشق کاذب، مصون نیست، ولی اگر زن و مرد به ویژگیهای انسانی یک دیگر توجه نموده، بر کمالات نفسانی هم نظر نمایند، خانواده کانون ظهور عشق میشود و محبتی که در آن شکل میگیرد، اگر عشقی حقیقی نباشد، دست کم مجازی است . در این دیدگاه، صورت دنیوی ارتباط، چیزی جز خدعه و فریب نیست و کشش و جاذبهای که انسانها نسبتبه هم نشینی با یک دیگر و زندگی اجتماعی و خانوادگی دارند، ریشه در انس و محبت آنها به کمالات انسانی دارد . و آن کمالات، حقایقی مجرد و عقلانی هستند و اگر انسان به رغم استفاده از این گرایش، نظر خود را معطوف به ابعاد دنیوی و مادی مسئله نماید، همانند تشنهای که در پی سراب میرود، از نعمت وصال محروم میماند . در روایت عرفانی گرچه هم چون روایت فلسفی، صورت دنیوی «ارتباط» مادام که در ذیل پوشش حقیقت معنوی آن قرار نگیرد، فریب و نیرنگ است، ولی سیرت معنوی عشق، تنها یک حقیقت عقلانی یا انسانی نیست . در این روایت، کشش انسانها و شوق آنان به یک دیگر ریشه در فطرت و آفرینش مشترک شان دارد . زن و مرد همان گونه که در داستان آفرینش آمده است از نفس واحد آفریده شدهاند: یا ایها الناس اتقوا ربکم الذی خلقکم من نفس واحدة و خلق منها زوجها و بث منهما رجالا کثیرا و نساء; ای آدمیان، پروردگار خود را پروا نمایید که شما را از نفسی واحد آفرید و از همان نفس، زوج او را خلق کرد و از آن دو، مردان و زنانی فراوان گسترانید . ابن عربی حکایت فوق را به این بیان باز میگوید: «فیض و امداد الاهی که نفس رحمانی نامیده میشود، در جوهری که انسانیت انسان به آن است تجلی کرد و با اظهار آن، خود پنهان شد و سپس از همان حقیقت، شخصی را به صورت آن آفرید و او را زن نامید . پس زن نیز به صورت انسان ظاهر شد . مرد به زن میل کرد، چون میل شیء به نفس و حقیقتخود و زن به مرد مشتاق شد چون اشتیاق فرد به وطن و اصل خویش .»(1) نکتهی مهم در حکایت عرفانی عشق، این است که محبت تنها در سایهی عشق الاهی، ارزش و اعتبار یافته، معنا مییابد . این محبت اگر به صوت مستقل نگریسته شود، هر چند ناظر به ابعاد دنیوی نباشد، هم چنان کاذب و دروغین است . محبت انسانی، هنگامی متعالی و مقبول است که دو طرف، یک دیگر را در آینهی حق بنگرند و البته این دیدار نباید به غفلت از حق منجر شود; زیرا در این صورت، هبوط و سقوط انسان آغاز میشود و عشق و محبت راه افول و زوال در پیش میگیرد . ابن عربی بر همین اساس بحث را بر سه محور ترسیم میکند و مینویسد: (2)
«پس سه امر ظاهر شد: حق تعالی، مرد و زن ... محبت و عشق از کسی واقع نمیشود، مگر به آن که محبت از او پدید آمده و ظاهر شده است و محبت مرد متعلق به کسی است که از او تکوین یافته; یعنی محبت او متعلق به حق تعالی است و جهت اشارت به این معنا، رسول اکرم (ص) آن گاه که از محبت زنان و بوی خوش و نماز، خبر میدادند، نگفتند من آنها را دوست دارم، بلکه فرمودند: نسبتبه آنها دوست گردانیده شدم; زیرا محبت او متعلق به پروردگارش بود، که او را بر صورت خود آفریده بود، و حتی محبتی که او به همسران خود داشت، ثمرهی محبتش به خداوند سبحان بود . او خود و همسران خود را که چون او بودند، از آن جهت دوست میداشت که به صورت رحمان آفریده شده و آیه و نشانهی او بودند . پیامبر، زنان خود را به همان محبت، دوست میداشت که خداوند، او را به آن دوست میداشت و او در این دوستی، تخلق به اخلاق الاهی میورزید .» در نگاه عرفانی همان گونه که معبد و مسجد، مقصد نیست، بلکه محل کرنش و عبادت خداوند است، خانه و خانواده نیز تا هنگامی که صورت الاهی و آسمانی خود را حفظ نماید، محل ظهور عشق و محبت الاهی است و از این جهت مسکن بوده و همان گونه که در عبارات ابن عربی آمده است، در حکم وطن او است . هویت مقدس و الاهی این وطن موجب شده تا حراست از مرزهای آن به منزلهی جهاد در راه خداوند و جان دادن برای آن، نیل به مقام رفیع شهادت باشد . مردی که برای خانوادهی خود تلاش میکند، مانند مجاهد در راه خداوند است: «الکاد لعیاله کالمجاهد فی سبیل الله» . هم چنین زنی که بر همسر خود میخندد، جهاد خود را در راه خداوند انجام میدهد: «جهاد المرئة حسن التبعل» . در روایتسوم از عشق، عشق چیزی جز هوسهای مکرر و ابتذال پیاپی نیست . در این روایت، برای محبت، خانه و آشیانهای نیست . انسانی که سیرت آسمانی و الاهی محبت را فراموش میکند، هیچ شهری کاشانهی او و هیچ منزلی خانهی او نیست . شهر و آشیان او گمشده است و به همین دلیل، اگر روایتسوم آن چنان که در دنیای مدرن رخ داده، به صورت اسطوره و افسانهی یک فرهنگ و تمدن درآید، پیش از هر چیز نهاد خانواده را هدف قرار داده و آن چنان که در پیشگویی همهی ادیان دربارهی ظلمت آخرالزمان آمده، این نهاد و قداست آن را منهدم و نابود میگرداند . انسانی که به تفسیر دنیوی عشق روی میآورد، در هیچ منزلی شاهد مقصود را نمییابد و به همین دلیل، گذر همیشگی و گریز از هر امری که نشان از ثبات و قرار داشته باشد، همهی وجود او را فرا میگیرد . در این حال، با آن که شهوت و رابطه بیش از همهی تاریخ به خنیاگری میپردازد، عشق و محبت نایابتر از همیشه میگردد و این گریز مستمر، بیش از آن که ناشی از جاذبهی سراب آینده باشد، حاصل دافعه نسبتبه حال و گذشته است . دنیای مدرن که تجدد و نوآوری آرمان آن است، محصول سیطرهی اسطورهی عشق دنیوی است; زیرا با تسلط این عشق کاذب هیچ اثری از قرار و آرامش یافت نمیشود و در این حال، با آن که شهوت و رابطه بیش از گذشتهی تاریخ بروز و ظهور مییابد، عشق، نایابتر میگردد، به گونهای که تراژدی نیز در حاشیهی آن شکل نمیگیرد . حضور روایتسوم (عشق مبتذل) در تاریخ معاصر ایران، حاصل بسط فرهنگ جدید غرب در جوامع غیر غربی و از جمله ایران است . این روایت در آغاز ورود، کوشید شهوت و هوس را که در تاریخ ادب این مرز و بوم، شرم سار و بی اعتبار بود به صورتهای مختلف رسمیتبخشد . ناقلان این حکایت، از نخستین گام باید سند و نسبی را برای بیان خود ارایه میکردند که آشنای عرف جامعه باشد و چون نمیتوانستند نقل خود را در این فرهنگ با نسب نامهی اصلی آن به راحتی عرضه نمایند، در 100 سالهی اخیر کوشش فراوانی به کار بردند تا شناسنامهای برای آن ترسیم کنند که موجب انکار جامعه قرار نگیرد و از رهگذر این تلاشها بود که همهی میراث فلسفی و عرفانی این جامعه - که روزگاری دراز، ادبیات و فرهنگ آن را به حضور خود آراسته بود - در حکم مادهای خام برای روایت وارداتی «عشق» شد .
برخی به بدل سازیهای کاذب عرفانی روی آوردند و با تاثیرپذیری از نمونههای مشابهی که غرب سرگردان را نیز به خود مشغول داشته است، تبار نامهای را جستوجو کردند و برخی دیگر رنجبدل سازی را نیز به خود نداده و اصطلاحات و تعابیر کنایی ادبیات دینی را بر مصادیق دنیوی حمل مینمایند و آنچه را چون شراب طهور از فرهنگ قرآنی به ادبیات عرفانی وارد شده استبا هرزگیهای خود آلوده میسازند . «نوبت عاشقی» را که در گلستان و بوستان سعدی پس از دورهی عاقلی به دولت عشق راه میبرد، چون گنجینهای ارزشمند به سرقتبرده و آن را هزینهی هوا و هوسی میکنند که خرد و عقل را تخریب و خانه و خانواده را که در حکم وطن آدمی و کانون عشق و محبت آسمانی و الاهی است، تیره و تباه میگرداند . این نوشتار بیش از آن که متوجه عشق دنیوی و سکولار باشد، ناظر به تحریفی است که در صحنهی ادبیات و در ابتذال نمایش و فیلم در منظر همگان قرار میگیرد . در این نوشتار بخشی از اصلیترین متون کلاسیک فلسفی و عرفانی و بعضی از عبارات مشایخ این دو فن از قبیل شیخ الرئیس بوعلی، شیخ اکبر محی الدین، مصلح الدین سعدی و لسان الغیب حافظ شیرازی نقل شد تا دانسته شود آنچه آنان در باب محبت و عشق گفتهاند، نسبتی با روایت مادی و شهوی از عشق نداشته و نمیتواند داشته باشد . ناقلان روایتسوم از عشق، شاید مجاز باشند حدیثخود را به هر زبان و بیان بازگویند، ولی بدون شک این خدعه و نیرنگ در هیچ منطقی جایز نیست که با تحریف عبارت مشایخ معرفت، هوا و هوس خود را به بزرگان نسبت داده، ادب و هنر این جامعه را به کذب و دروغ آلوده سازند . پینوشتها: 1) قیصری . شرح القیصری علی فصوص الحکم، افست از طبع سنگی . (قم: بیدار) ص 476: فبطن نفس الحق فیما کان به الانسان انسانا . ثم اسبق له شخصا علی صورة سماه امرته فظهرت بصورته فحن الیها، حنین الشی الی نفسه و حنت الیه حنین الشی الی وطنه . 2) همان، ص 476: فظهرتالثلاثة، حق و رجل و امراة ... فما وقع الحب آلا لمن تکون عنه و قد کان حبه لمن تکون منه و هو الحق فلهذا قال حبت و لم یقل احببت من نفسه لتعلق فیه بربه الذی هو علی صورته حتی فی محبته کامراته فانه احبها بحب الله ایاه تخلقا الاهیا . حمیدپارسانیابخش ادبیات تبیان
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 306]
-
گوناگون
پربازدیدترینها