نگاهي به تاريخچه فوتبال در ايران

واضح آرشیو وب فارسی:باشگاه خبرنگاران جوان: نگاهي به تاريخچه فوتبال در ايران
ورزش و بازي هاي نوين مانند فوتبال كه بازي هاي اروپايي خوانده مي شوند، در بيست سال پاياني قرن سيزدهم هجري شمسي توسط اروپايي ها به ويژه انگليسي ها در ايران اوج يافتند. اصطلاح فوتبال را دانشجويان اعزامي به اروپا پس از بازگشت به وطن وارد زبان فارسي نمودند.

به گزارش سرويس ورزشي باشگاه خبرنگاران؛ فوتبال در ايران به تاريخچه ورزش فوتبال در كشور ايران مي‌پردازد. اين ورزش پرطرفدار در جهان، پس از كشتي كه در ايران از آن با عنوان‌هاي «ورزش ملي» و «ورزش اول ايران» نام برده مي‌شود،ورزش دوم است. با اين حال بسياري از فوتبال به عنوان «ورزش اول» و «پرطرفدارترين ورزش ايران» نام مي‌برند. فوتبال در زندگي بسياري از ايرانيان نفوذ كرده‌است. بيش از ۱۲ روزنامه مربوط به فوتبال، روزانه در ايران منتشر مي‌شوند و ديدارهاي ليگ‌هاي معتبر اروپايي نيز به صورت زنده از شبكه‌هاي تلويزيون به صورت رايگان پخش مي‌شود.

اما فوتبال را براي اولين بار انگليسي هاي مقيم ايران در تهران و برخي شهرهاي بزرگ و همچنين ملوانان كشتي هاي خارجي در بنادر خرمشهر، بوشهر، بندرعباس و.. .به راه انداختند. در پايتخت، اعضاي سفارت انگليس، بانك شاهي و تلگراف خانه، اوقات فراغت خود را با فوتبال مي گذراندند و وقتي به تدريج بر تعداد اعضاي آن ها افزوده شد، سه تيم فوتبال مستقل تشكيل دادند و در هر فرصتي كه به دست مي آوردند در زمين هاي گوشه و كنار شهر با هم مسابقه دادند.
در سال ۱۲۸۶ شمسي اسپيرينگ رايس وزير مختار انگلستان در ايران به منظور ايجاد حس رقابت در بازيكنان و جنبه رسمي دادن به بازي ها دو جام (كاپ) يكي فوتبال و ديگري براي هاكي تهيه كرد و اولين دوره رسمي مسابقه فوتبال بين سه تيم موسسه هاي ياد شده در همان سال انجام شد. اين جام ها تا مدت ها در انجمن ملي تربيت بدني ايران قرار داشتند و روي آن اين جمله نوشته شده بود: تهران فوتبال آسوسياشن كلا ب (كلوب اجتماعيون) ۱۹۰۷، بازي هاي تيم هاي انگليسي بيشتر در ميدان مشق انجام مي شد و تا چند سال هيچ ايراني در اين بازي ها شركت نداشت. اين تيم ها گاهي اوقات كه بازيكن كم داشتند، از بين ايرانياني كه در كنار زمين تماشاچي بازي آن ها بودند، براي تكميل شدن تعداد بازيكنان تيم خود استفاده مي كردند.
اولين ايراني كه به تيم هاي انگليسي پيوست، كريم زندي بود كه در سال هاي ۱۲۸۷ تا ۱۲۹۵ در آن تيم ها بازي كرد. هياهوي بازيكنان انگليسي درزمين فوتبال به تدريج نوجوانان و جوانان ايراني به ويژه تهراني ها را به كنار زمين هاي فوتبال كشاند. به هر حال نوجوانان و جوانان ايراني د رشهرهايي كه انگليسي ها حضور داشتند آنقدر در حاشيه زمين هاي فوتبال، بازي هاي انگليسي ها را تماشا كردند تا به فوت و فن اين بازي آشنا شدند. سپس درصدد برآمدند به تقليد از آن ها تيم فوتبال تشكيل دهند و به بازي بپردازند.
اما بر سر راه عملي كردن اين خواست يك مشكل بزرگ وجود داشت و آن هم نداشتن توپ بود. به دست آوردن يك توپ فوتبال بزرگ ترين آرزوي جوانان و نوجوانان علا قمند به فوتبال در آن زمان بود، ليكن هر چند توپ واقعي در دست نبود ولي شوق فوتبال سبب شد تا بچه هاي هر كوي برزن به ابتكار خود با وسايل موجود توپي ساخته و در زمين هاي باير كه در گوشه و كنار شهر به فراواني يافت مي شد، بازي كنند، يكي از ابتكارها در ساختن توپ فوتبال استفاده از مثانه گاو بود. آن ها مثانه گاو را باد كرده و با پارچه روپوشي براي آن مي دوختند و با آن بازي مي كردند.
البته يكي ديگر از راه هاي دستيابي به توپ (كش رفتن) توپ فوتبال ا نگليسي ها بود. براي رسيدن به اين مقصود بچه هاي علا قمند به فوتبال دركنار زمين هاي فوتبال انگليسي ها به كمين مي نشستند و به محض اينكه توپ از زمين بازي دور مي شد در يك چشم به هم زدن دست به دست مي گشت و در كوچه و پس كوچه ها ناپديد مي شد.
هم زمان با حركت خودجوش جوانان محلا ت در رواج فوتبال در تهران و ايران در حدود سال هاي ۱۲۸۸ و ۱۲۸۹ (ميلا دي) مدرسه آمريكايي ها (البرز فعلي) واقع در چهار راه كالج آموزش فوتبال به دانش آموزان ايراني را در سال ۱۹۱۰ براي اولين بار آغاز كرد. در اين مدرسه، دانش آموزان با توپ تنيس يا توپ هاي دست ساز بازي مي كردند.
چندي بعد دكتر جردن رئيس مدرسه توپي را از انگليسي هاي مقيم تهران گرفت و به برنامه ريزي، آموزشي و تمرين فوتبال در مدرسه پرداخت و مسابقه هايي را بين محصلين ترتيب داد.
اين بازي ها در كنار مسابقه هاي فصلي تيم هاي شركت هاي انگليسي به طور مرتب تا سال ۱۲۹۳ شمسي ادامه داشت و با آغاز جنگ جهاني اول به طور كامل قطع شد. پس از جنگ بار ديگر فوتبال در تهران و برخي شهرهاي ايران جان دوباره گرفت و حضور سربازان انگليسي باقي مانده از جنگ مزيد علت گرديد و جهشي قابل توجه در كيفيت و كميت فوتبال ايران پديد آمد.
موسسات انگليسي همچون سال هاي گذشته تيم هايي تشكيل دادند و زير نظر شخصي به نام هوارد كه در كنسولگري انگليس در تهران مشغول به كار بود، به فعاليت پرداختند و چون تعداد انگليسي هاي مقيم تهران براي تشكيل يك تيم كامل براي هر موسسه تلگرافخانه، كنسولگري و بانك شاهي كافي نبود بار ديگر از بازيكنان ايراني در تيم هاي خود استفاده كردند.
با افزايش تعداد بازيكنان ايراني در اين موسسه ها، عده اي از اين بازيكنان به فكر ايجاد تيمي متشكل از بازيكنان ايراني افتادند. اوايل سال ۱۲۹۹ اين تيم با عنوان كلوپ ايران تشكيل شد.
اعضاي اين تيم عبارت بودند از: برادران خان سردار، برادران امير اصلا ني، كريم زندي، محمدعلي شكوه، عزيزالله افخمي، رضا كلا نتر، شيباني، حسن مفتاح، هراند، گالوستيان، خواجه نوري، رضا ربيع زاده، هامبارسون، اشرفي و... كلوپ ايران در مسابقات سال ۱۲۹۹ ميدان مشق كه انگليسي هاي مقيم تهران در آن شركت داشتند، حضور يافت. بچه هاي اين تيم با بازي هاي درخشان خود به فينال رسيدند و با اين كه در مقابل انگليسي هاي مقيم مركز شكست خوردند اما اميدواري فراواني به آينده به وجود آوردند.
بچه هاي كلوپ ايران سرانجام در سال ۱۳۰۲ موفق به كسب مقام قهرماني شدند و پس از آن دسته جمعي به تيم تازه تاسيس كلوپ تهران رفتند. از ديگر تيم هاي آن زمان بايد به تيم اسپرت ارامنه و تيم طوفان اشاره كرد كه در آن ايام تشكيل شدند و رقابت هاي اين سه تيم فوق العاده ديدني بود.
در سال ۱۳۰۴ در مسابقات سالا نه كه توسط موسسات انگليسي برگزار مي شد، تيم كلوپ تهران موفق شد با نتيجه ۲ بر يك بر انگليسي هاي مقيم مركز غلبه كند و بر آرزويي ديرينه جامه عمل بپوشاند.
پس از اين موفقيت سفير ورزشي شهر بادكوبه شوروي يك تيم را از ايران به اين شهر دعوت كرد و بازيكنان گلچين شده از ۳ باشگاه كلوپ تهران، ارامنه و طوفان به عنوان منتخب تهران به سوي بادكوبه روانه شدند. اينها اولين سفيران فوتبال ايران در خارج از كشور بودند، به همين دليل وقتي وارد بادكوبه شدند، چند هزار نفر به استقبال آنها آمدند. در اولين مسابقه تيم ايران در برابر منتخب بادكوبه ۲ ۰ شكست خورد.
دومين حريف، تيم دانشكده نفت بادكوبه بود كه آن بازي با تساوي بدون گل خاتمه يافت. در آخرين بازي هم تيم منتخب تهران با نتيجه ۴ ۱ در برابر كلني بادكوبه شكست را پذيرا شد.
اولين سازمان و تشكيلا ت فوتبال در ايران، «انجمن ترقي و ترويج فوتبال» بود كه توسط افرادي چون ابوالفضل صدري، ميرباقر عظيمي و سيدمحمد تدين كه از نخستين معلمين ورزش كشور محسوب مي شدند در سال ۱۳۰۰ شمسي تشكيل شد.
از اين سال به بعد انجمن هر ساله در كنار ثبت نام باشگاه ها و تيم هاي جديد، برگزاري مسابقه هاي فوتبال را بر عهده گرفت و با تدوين و ترجمه «قوانين فوتبال» در جهت ايجاد نظم و قانونمند كردن فوتبال در ايران گام برداشت.
انجمن ترقي و ترويج فوتبال موفق شد اولين دوره مسابقه هاي فوتبال پايتخت را بين تيم هاي حاضر در تهران در سال ۱۳۰۲ برگزار كند، مسابقاتي كه تقريبا بدون وقفه هر سال انجام شد و با توسعه فوتبال در سراسر كشور و ظهور تيم هاي قدرتمند در شهرستانها به مسابقه هاي سراسري (ليگ) تبديل گرديد. اين انجمن تا سال ۱۳۱۳ كه با تشكيل «انجمن تربيت بدني و پيشاهنگي» از سوي دولت وقت، جاي خود را به آن داد، اعزام اولين تيم منتخب ايران به بادكوبه شوروي، برگزاري دوازده دوره مسابقات فوتبال باشگاه هاي تهران، انتشار اولين رساله قوانين فوتبال در ايران و ثبت نزديك به ۵۰ باشگاه فوتبال در سراسر كشور را در كارنامه خود داشت.
نخستين تشكيلا ت ورزش ايران در سال ۱۳۱۲ با تشكيل «انجمن تربيت بدني و پيشاهنگي» زير نظر وزارت معارف (فرهنگ) به وجود آمد و از اين تاريخ تمامي برنامه ها و مسابقه هاي ورزشي مدارس و آموزشگاه ها را زير نظر گرفت. انجمن ترقي و ترويج فوتبال نيز كم كم در انجمن تربيت بدني ادغام شد و فعاليت هاي آن به مدارس محدود گرديد. سازمان يافتن ورزش ايران به رشد آن در كشور كمك شاياني نمود.
در سال ۱۳۱۹ به منظور شركت ورزشكاران ايراني در بازي هاي المپيك، نخستين گام ها براي تشكيل فدراسيون هاي ورزشي از جمله فدراسيون فوتبال برداشته شد و از اين سال فوتبال كشور عملا زير نظر اين فدراسيون كه مجمع فوتبال خوانده مي شد، قرار گرفت.
اين مجمع در سال هاي اشغال ايران، اداره فوتبال را در سخت ترين شرايط به عهده داشت و توانست از حضور ارتش متفقين در ايران بهره گرفته و با برگزاري يك سري مسابقه هاي فوتبال بين تيم هاي اين ارتش و تيم هاي داخلي تنور فوتبال ايران را همچنان داغ نگه دارد.
همچنين مجمع فوتبال موفق شد در سال ۱۳۲۰ امكان اولين سفر رسمي تيم ملي ايران را به خارج از كشور فراهم آورد و اين تيم را به افغانستان گسيل دارد.
پس از پايان جنگ جهاني دوم، مجمع فوتبال ايران در سال ۱۳۲۵ به فدراسيون فوتبال ايران تغيير نام داد و در اوايل سال ۱۳۲۶ تقاضاي خود را جهت عضويت به فيفا ارائه داد. اين درخواست در جلسه ۲۰ ژانويه ۱۹۴۸ برابر با ۳۰ دي ۱۳۲۶ مورد پذيرش فيفا قرار گرفت.
تيم ملي ايران تا كنون در سه دوره جام جهاني به سال هاي ۱۹۷۸، ۱۹۹۸ و ۲۰۰۶ حضور داشته است.

فوتبال باشگاهي
استقلال و پرسپوليس دو باشگاه شهر تهران، قطب‌هاي اصلي فوتبال ايران هستند. سالهاست كه اين دو باشگاه، قدرت‌هاي ممتاز فوتبال ايران بوده‌اند و حتي اهالي شهرهاي ديگر ايران هم از هواداران اين دو تيم هستند. از زمان آغاز ليگ برتر و با قهرماني تيم‌هايي چون سپاهان اصفهان، سايپا كرج، فولاد خوزستان و پاس تهران در ليگ برتر اين رويكرد تا حدودي تغيير كرده‌است. تعداد تماشاگران ديدارهاي ليگ برتر اختلاف زيادي دارد. برخي بازي‌ها كمتر از ۵۰۰ نفر تماشاگر را به خود جذب مي‌كنند، در حالي كه شهرآورد تهران بيش از ۱۰۰ هزار نفر تماشاگر دارد.

باشگاه‌هاي ايراني در مسابقات بين‌المللي
باشگاه‌هاي ايراني تا كنون ۳ بار در جام باشگاه‌هاي آسيا به قهرماني رسيده‌اند. استقلال تهران دو بار در سال‌هاي 1349 و ۱۳۷۰، و پاس تهران يك بار در سال ۱۳۷۲ به قهرماني در اين بازي‌ها دست يافته‌اند. استقلال با دو قهرماني و در نايب‌قهرماني به همراه الهلال عربستان پرافتخارترين باشگاه اين رقابت‌ها است. پرسپوليس هم يك‌بار در سال ۱۳۷۱ در جام برندگان جام آسيا به قهرماني رسيده‌است. سپاهان اصفهان با نايب قهرماني در جام قهرمان باشگاه‌هاي آسيا سال ۱۳۸۶، به عنوان نخستين تيم ايراني به جام باشگاه‌هاي جهان ۲۰۰۷ راه پيدا كرد.

شهرآوردهاي مهم
• شهرآورد تهران
• شهرآورد اصفهان
• شهرآورد گيلان
• شهرآورد اهواز
• شهرآورد تبريز

ممنوعيت ورود زنان به ورزشگاه‌ها

زنان ايراني حق تماشاي بازي در ورزشگاه‌ها را ندارند. ممنوعيت تماشاي بازي در ورزشگاه‌ها براي زنان تبعيض جنسي شمرده مي‌شود. با اين حال تا كنون گزارش‌هايي مبني بر حضور غير مجاز دختران با لباس پسرانه در ورزشگاه‌ها منتشر شده‌است. و در سال‌هاي اخير فعالان حقوق زنان خواستار آزاد شدن حضور زنان براي تماشاي مسابقات ورزشي مردان شده‌اند. از آن جمله مي‌توان به كمپين «دفاع از حق ورود زنان به ورزشگاه‌ها» اشاره كرد. نخستين حضور زنان در ورزشگاه‌هاي ايران به بازي ايران و بحرين در مقدماتي جام جهاني۲۰۰۶ بازمي‌گردد. در اين بازي كه ايران به جام جهاني صعود كرد، علاوه بر زنان، سيدمحمد خاتمي رئيس جمهور وقت ايران نيز از تماشاگران ويژه بود. فيلم آفسايد، كه درباره دختراني است كه براي ورود به ورزشگاه آزادي تلاش مي‌كنند نيز در طول همين بازي فيلمبرداري شده‌است. بار ديگر با همبستگي زنان كره‌اي، چهار دختر ايراني توانستند در سال ۱۳۷۸ وارد ورزشگاه آزادي شوند
در آغاز سال ۱۳۸۵ محمود احمدي‌نژاد، رئيس جمهور ايران با ارسال نامه‌اي به رييس سازمان تربيت بدني خواستار فراهم كردن امكانات حضور زنان در ورزشگاه‌ها شد كه با مخالفت صريح گروهي از روحانيون در شهر قم نتوانست آن را به اجرا بگذارد و از تصميم خود صرف نظر كرد.

ورزشگاه‌ها

• استاديوم (تختي)شهيد بهنام محمدي مسجدسليمان
• ورزشگاه آزادي تهران
• ورزشگاه انقلاب كرج
• ورزشگاه ايران‌خودرو
• ورزشگاه تختي بندر انزلي
• ورزشگاه تختي آبادان
• ورزشگاه تختي اهواز
• ورزشگاه تختي (تبريز)
• ورزشگاه تختي تهران
• ورزشگاه تختي بندرعباس
• ورزشگاه ثامن‌الائمه
• ورزشگاه حافظيه
• ورزشگاه راه‌آهن
• ورزشگاه سردار جنگل
• ورزشگاه شهيد باهنر
• ورزشگاه شهيد بهشتي بوشهر
• ورزشگاه شهيد دستگردي
• ورزشگاه شهيد دكتر عضدي رشت
• ورزشگاه شهيد شيرودي
• ورزشگاه فولادشهر
• ورزشگاه مبانرود
• ورزشگاه تراكتورسازي
• ورزشگاه يادگار امام (تبريز)
• ورزشگاه يادگار امام قم
• ورزشگاه قدس
• ورزشگاه شهدا نوشهر
• ورزشگاه هرندي
• ورزشگاه آزادي كرمانشاه
• ورزشگاه امام خميني اراك
• ورزشگاه شهيد وطني قائمشهر
• ورزشگاه شهيد نصيري يزد
• ورزشگاه آيت الله كاشاني كاشان

چهارشنبه|ا|3|ا|اسفند|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: باشگاه خبرنگاران جوان]

[مشاهده در: www.yjc.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 102]