نزديك به زندگي واقعي نگاهي به مجموعه تلويزيوني «مسافرخانه سعادت»

واضح آرشیو وب فارسی:کيهان: نزديك به زندگي واقعي نگاهي به مجموعه تلويزيوني «مسافرخانه سعادت»
احمد عراقي
مسافرخانه سعادت عنوان مجموعه اي است كه اين روزها از شبكه اول درحال پخش است. اثري كه به فراخور شرايط قصد بيان موضوعات اجتماعي و فرهنگي را دارد. در واقع از يك نگاه اين مجموعه ادامه مجموعه «پاتوق» است كه پيش از اين از شبكه اول پخش مي شد. اثر داستاني و تئاتري و بيشتر تله تئاتري، كه در گروه خانواده تهيه شده. سريال و مجموعه هايي كه در ژانر داعيه خانوادگي بودن را دارند، از تعريف و مولفه هاي شناخته شده اي برخوردارند و بدون اين شاخص ها نمي توان آنها را در زمره ژانر خاموش قرار دارد. به همين جهت به سوژه و ساختارهاي روايي اي دست مي زنند كه براي همه آشكار و آشنا به نظر مي آيند. به عنوان نمونه در چنين توليداتي زنان به گونه محوري ترين مورد پردازش قرار مي گيرند كه در آن زن جنبه مستقل تري دارد. و هرگز آلت دست مردان بدل نمي شود. در چنين آثاري با درنظرگرفتن فضاي فرهنگي، با اين كه زن هرگز نمي تواند قدرتش را براي تاثير بر مرد به طور كامل اعمال كند، اما اين امكان و مجال هميشه براي او وجود دارد. چنين توليداتي از جهت شيوه هاي روايي نيز معمولاً از فرمول هاي واحدي پيروي مي كنند. گره افكني، ايجاد بحران يا نقاط اوج قابل پيش بيني، دراين ساختار به فراواني به چشم مي آيند. مشابهت موضوع، مضمون و پرداخت نمايشي، اگرچه در همه ژانرها قابل مشاهده است، اما اين وضعيت در ژانر خانوادگي نمود پرفروغ تري دارد. در چنين وضعيتي واضح است كه سريال و مجموعه هاي خانوادگي بايد به عناصر محتوايي و دراماتيك توجه داشته باشند كه مي توانند به آنها جذابيت عميق و گيراتري دهند. با نگرش تطبيقي بين پاتوق و مسافرخانه سعادت، همرنگي هاي بسياري را بين اين دو خواهيم ديد. در مسافرخانه سعادت نظير پاتوق مكاني عمومي براي بيان موضوع و مضامين آنها مورد توجه است. از نظر موضوعي، سوژه هايي از آن كه بر آيند واقعيت هاي جامعه باشند، سليقه و برداشت ذهني و شخصي نويسندگان متن هستند نه برگرفته از تحقيق و پژوهش هايي كه توسط صاحب نظران انجام مي گيرند. طرح اين ديدگاه، از آن رو اهميت دارد كه چنين توليداتي با درنظرگرفتن مجال و وسعتي كه دارند، مي توانند به مشكلات و مضامين بپردازند كه بيشتر مورد نياز جامعه و خانواده ها هستند. به عنوان نمونه بر مبناي آمارهايي كه ارايه شده است، ميزان طلاق گاه به اندازه تعداد ازدواج ها و حتي در مواردي جلوتر از آن بوده است يا عامل بسياري از طلاق ها، بيكاري و اعتياد به شمار مي رود. همچنين كمتر روزي است كه در صفحه حوادث و جرايد و ديگر رسانه ها واقعه اي درباره خيانت همسران، همسركشي يا كودك آزاري منعكس نشود. افزون براين، بالارفتن ميانگين سني ازدواج، گسترش جمعيت سالمندان در آينده اي نه چندان دور و واقعيت هاي ديگري از اين قبيل، طراحان ساخت چنين مجموعه هايي را ناگزير مي كند درسامان دادن و گزينش موضوع به چنين اولويت هايي توجه داشته باشند. مجموعه «مسافرخانه سعادت» از جهت موضوع و محتوا، به بيان نكات مطلوب و راهگشايي مي پردازد، بايد اذعان داشت سوژه و مضمون ارائه شده از منظر دراماتيكي، برداشت جذاب، پركشش و خلاقه اي ندارد. مي توان نمونه هاي بي شماري از اين رويكرد را به عنوان مصداق اين مطلب عنوان داشت و از منظري مي تواند يكي از نقاط ضعف عمده اين مجموعه به شمار آيد. در واقع ريشه اين ضعف را مي توان در ورود و خروج هر قسمت درباره موضوع، به گونه اي سريع و كلي دانست. اين خصوصيت موجب شده است مخاطب احساس كند به جاي مواجه شدن با اثر نمايشي، با مجموعه اي روبه روست كه به علت مستقيم گويي و ديگر مولفه هايي كه برشمرديم، تناسبي با اين ساختار روايي ندارد. وقوع چنين چالشي به سبب عدم همراهي و همگامي ظرفيت زماني هر بخش از يك سو و قابليت هاي دراماتيكي آن از طرف ديگر است. به سخني ديگر، كوتاه بودن مدت هر قسمت، مجال خلاقه و هنرمندانه اي را براي خودنمايي دراماتيكي موضوع ايجاد نمي كند.
مجموعه و سريال هاي خانوادگي به موازات هواخواهان انبوهي كه در ميان مخاطبين دارند، با مخالفاني كه در حيطه نخبگان و صاحب نظران يا مخاطبان خاص و متوسط قرار مي گيرند، مواجهند. آنها براين پندار هستند كه واقعيت و مشكلات پيچيده جامعه و خانواده امروزي، به كليشه و فيلم نامه هاي شعاري و سطحي تنزل يافته است. با وجود اين آثاري مانند «مسافرخانه سعادت» اين بخت را دارند كه با پشتوانه زمان، به پرداخت سوژه هايي اقدام كنند كه به زندگي واقعي نزديكتر هستند و با پرداختن جزيي تر به آنها جلوه كاربردي و راهگشاتري را از خود به نمايش بگذارند. در واقع اين رويكرد مي تواند فصل نويني در ساخت مجموعه هاي اين چنيني باشد، چه بسا غير از اين اگر رخ دهد اين گونه آثار هر روز به سطح نازل تري از معرفت و بينش برسد.
چهارشنبه 22 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: کيهان]

[مشاهده در: www.kayhannews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 144]