تبلیغات
تبلیغات متنی
رسانه حرف تو - مقایسه و اشتراک تجربه خرید
آموزشگاه آرایشگری مردانه شفیع رسالت
تاثیر رنگ لباس بر تعاملات انسانی
محبوبترینها
بررسی دلایل قانع کننده برای خرید صنایع دستی اصفهان
راه های جلوگیری از جریمه های قبض برق
آشنایی با سایت قو ایران بهترین سایت آگهی و تبلیغات در کشور
بهترین شرکت‌های مهندسی در آلمان
صفر تا صد حق بیمه 1403! فرمول محاسبه حق بیمه
نقش هدایای سازمانی در افزایش انگیزه و تعهد کارکنان
کلینیک پروتز و ساخت اندام مصنوعی دکتر اجرائی
چگونه می‌توانیم با ترانسفر وایز پول جابجا کنیم؟
بهترین مدل‌های [صندلی گیمینگ] براساس نقد و بررسی کاربران
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1804897061
نجات و رستگارى در اديان
واضح آرشیو وب فارسی:عصر ایران: نجات و رستگارى در اديان در جست وجوى نقطه ساكن تى.اس.اليوت در قطعه اى از شعر «برنت نورتون» مى گويد: «در نقطه ساكن دنياى گردان، نه تنومند نه بى تن؛ نه از جايى نه به طرفى، در نقطه ساكن، آن رقص آنجاست؛ ولى نه سكته بخوانيدش، نه حركت، نه ثبوت، جايى را كه گذشته و آينده در آن اجتماع كرده است» (ترجمه به نقل از: اليوت تى اس، چهار كوارتت، ترجمه مهرداد صمدى، انتشارات فكر روز ۱۳۶۸) با خواندن اين شعر اشتياقى در من براى تفكر در باب «نقطه ساكن دنياى گردان»، كه از آن مى توان طرح هستى را ديد، بيدار شد. سال ها بعد، يعنى هنگامى كه آئين هندو و آئين بودا را مطالعه مى كردم، تفكر در باب «نقطه ساكن» در مباحثه راجع به ماهيتش، يعنى حركت يا ثبوت، در من جان گرفت. به نزديك هندوان «نقطه ساكن» آگاهى اى است عارى از حالات متغير نفسانى. نفس، على الادعا، آن هنگام كه ساكن مى شود به سان بركه كوهستانى آرامى است كه محيط پيرامونش را به طور كامل بازمى تاباند. با وجود اين، براى هر بودايى، «نقطه ساكن» هنگامى پشت سر گذاشته مى شود كه وقفه هاى انديشه به طور يكنواخت ازآگاهى به جريان مى افتند؛ به مانند يك رودخانه كوهستانى زلال هميشه روان، كه جهان را به طور كامل بازمى تاباند. مباحثه هندو ـ بودايى بر سر ماهيت «نقطه ساكن» را به عنوان تقابل آگاهى نامتغير با آگاهى متغير، در غرب امروز مى توان در تقابل لوگوس با برهان ساخت شكنى ملاحظه كرد. مباحثه شرقى از زمان بودا آغاز شد و برهان غربى معاصر ريشه در تقابل آتنى ها با اورشليمى ها دارد. در تجربه دينى بشر، پويه «نقطه ساكن» و طرح هستى اى كه نشان مى دهد را مى توان در جست وجوى رستگارى در سنت هاى دينى جهان مشاهده كرد. در معرفى نظر هر سنت دينى در باب «گناه و نجات» مى كوشم تا رويكردى عام و مشترك را دنبال كنم. هر بخشى را با ملاحظاتى در باب «حال و وضع انسانى» شروع مى كنيم؛ يعنى نقطه اى كه طلب نجات را از آنجا آغاز مى كنيم. اين ملاحظه با تحليل نگاه متن مقدس هر سنت دينى به گناه و نجات پى گرفته مى شود. در اين گزيده مى كوشم تا نيم نگاهى داشته باشم به برخى متفكران اصلى يا مكاتبى كه بعدها در بسط و تكامل عقايد مندرج در متن مقدسشان سهم داشتند. مناسب ديدم كه در آخر هر بخش به بررسى ديدگاه هر دين راجع به زندگى پس از مرگ و رابطه آن با موضوع گناه و رستگارى بپردازم. ذكر اين نكته ضرورى است كه در تاريخ جست وجوى نجات، نه تنها تفاوت هايى ميان اديان بلكه تنوع گسترده اى از برداشت ها به چشم مى خورد. با اين وصف، آنچه نزد همه سنت هاى دينى مشترك است، اين بينش مبنايى است كه: «جهان جايى نيست كه ما در آن نااميدانه تباه شده باشيم. بسا كه اين جهان شر يا موهوم باشد و بسا كه ما گناهكار يا جاهل باشيم، اما طريقى هست كه ما را از تاريكى به نور و از تباهى به نجات مى برد. مى توان موضع و رويكرد هر سنت دينى را به مسأله گناه و نجات به اين قرار خلاصه كرد: *رهايى در مسيحيت بر طبق انديشه مسيحى، تجسد و مرگ عيسى اوج و منتهاى طرح خداوند براى نجات انسان ها را شكل بخشيد. اين طرح پس از اين كه آدم ابوالبشر، از پس نافرمانى اش، مغضوب خداوند شد و در دام گناه و مرگ گرفتار آمد، الزامى و گريزناپذير شد. طرح خدا براى نجات نوع بشر از تقدير آدم به هنگام داورى واپسين كامل خواهد شد؛ يعنى به هنگام دومين رجعت مسيح كه پايان عالم را مشخص مى كند. بازتاب بسيارى از عقايد يهودى در باب «رهايى» را در انديشه مسيحى مى توان ديد. مفهوم ماشيح، آن طور كه توسط انبياى بنى اسرائيل از قبيل اشعيا تصوير شده در اختيار مسيحيان قرار گرفت. در دين يهود، فعل نجات بخش خداوند معطوف به كل هستى، اعم از انسان و طبيعت است و از اين رو، به نظر مى رسد فعل نجات بخش خداوند تاريخ نجات گيتى است. مسيحيت، برخلاف يهوديت، بيان مى كند كه انسان و طبيعت، مرگ و گناه نخستين را از پس سر تافتن آدم ابوالبشر از خدا در باغ عدن به ميراث برده اند. با وجود اين، موافقت قابل توجهى با تصورات و عقايد يهودى راجع به زندگى پس از مرگ، كه در آن ديگر اثرى از مرگ نيست، و روز داورى، كه همراه با ثواب و عقاب مناسب در فردوس يا دوزخ خواهد بود، به چشم مى خورد. تصورات و عقايد مسيحى راجع به گناه و نجات از تفكر عهد جديد نخستين پيروان عيسى و از طريق آباى مسيحيت به مانند اوريگن، آكوستين، آكويناس و اصلاح گرانى چون لوتر و كالون بسط و تكامل يافت. فرقه پروتستان، با طرح آموزه «روحانيت همه مؤمنان» ـ يعنى عقيده اى كه بر وفق آن مؤمنان جملگى مى توانند مستقيماً و بى واسطه روحانيان و آئين هاى مقدس كليسا با خداوند ارتباط برقرار كنند ـ عقيده يكى گرفتن نجات با كليسا را مورد نفى و انكار قرار داد. عقيده «روحانيت همه مؤمنان» بدين معناست كه همه مسيحيان مظاهر و تجسمات كلمه نجات بخش خداوندند و هيچ كليسايى، با نظر به اين كه در كليساها ـ اعم از كليساى كاتوليك رم، ارتدوكس و پروتستان ـ مؤمنان بسيارى هستند، نمى تواند وساطت لطف خداوند را در انحصار خويش داشته باشد. پروتستان ها در مقابل تأكيد مسيحيت قرون وسطى بر الهيات (براى مثال در الهيات آكوستين و آكويناس) يا آئين هاى مقدس كليسا به منظور نجات، كتاب مقدس و تعاليمش را همچون نخستين محرك ايمان نجات بخش از نو مورد توجه قرار دادند. مسيحيان معاصر با اين مسأله دست به گريبان اند كه چگونه ديدگاه هاى انجيلى و مسيحى نخستين راجع به گناه و نجات، مرگ و زندگى پس از مرگ را با جهان مدرن سازگار كنند. علم تجربى، در آويختن به تصورات بهشت و دوزخ در جهانى سه طبقه اى را ناپذيرفتنى كرده است. از اين رو، برخى از مسيحيان، بهشت و دوزخ را توصيفاتى از نحوه رفتار انسان درجهان زمينى مى دانند. برخى پژوهشگران مسيحى، به مانند سالى مك فاگ، استدلال مى كنند كه نجات بايد به زمين پائين بيايد و افزون بر انسان، متضمن سعادت و سلامت جمله موجودات، اعم از زمين، آب، گياهان و حيوانات شود. طبق اين ديدگاه، مسئوليت نجات جهان آفرينش برعهده ماست، نه خدا. ما با انتخاب و گزينش هاى هر روزه مان در تباهى يا نجات گيتى سهيم مى شويم. *رهايى در اسلام اما اصطلاح «نجات» در اسلام، كه آن را salvation ترجمه كرده ايم، به معنى خلاصى يافتن از مجازات آتش دوزخ است. قرآن مى آموزد كه اطاعت از خداوند و تسليم به او طريق نجات است؛ چرا كه خداوند رحيم است. نجات در اسلام، برخلاف مسيحيت كه رهايى از گناه است، خلاصى از آتش دوزخ به واسطه هدايت الهى (هدى) است. در قرآن آمده كه هدايت الهى آدمى را از ظلمت به نور، از شرك به پرستش يك خدا و از عصيان به اطاعت عاشقانه او رهنمون مى شود. هدايت قرآنى انسان را به «فلاح» مى برد؛ سعادت و بهروزى در اين جهان و جهان بعد و نجات هم به جهد بشرى و هم به رحمت ايزدى بسته است. بر وفق دين اسلام، انسان ها با آزادى انتخاب و نيز با تكليف به رعايت شريعت خدا، كه در قرآن وحى شده، آفريده شده اند و بدين سان مكلف اند كه به پديد آمدن نظام اخلاقى در تاريخ بشر يارى رسانند. انسان ها با عمل به حسنات (خيرات) و ترك سيئات (شرور)، آنچنان كه قرآن تعليم داده، به لحاظ اخلاقى و معنوى رشد مى يابند، تا اين كه به نجات برسند. در اينجا، وجود امت به منظور پرورش فرد براى نيل به نجات ضرورى است. به علاوه، در سنت اسلامى، ديدگاه هاى مختلفى مبنى بر اين كه آدمى چگونه به نجات مى رسد ـ اعم از نجات از طريق اراده و خواست الهى، نجات از رهگذر رحمت الهى، نجات به عنوان پاداش ايمان، نجات از طريق هم ايمان و هم عمل، نجات به دستاويز شفاعت انبيا و نجات از واسطه راه عرفانى به چشم مى خورد. اينجاست كه تفاوت هاى چشمگير و قابل ملاحظه اى در ميان رويكردهاى اهل تسنن، شيعه و صوفيه ديده مى شود. بر وفق آيات قرآن نيز، در روز قيامت (معاد)، همه مردمان براى پاسخ به اعمالشان كه بلند خوانده مى شود و در ميزان نهاده مى شود، در پيشگاه خداوند مى ايستند و زندگى دنيوى خود را به ياد مى آورند. آنهايى كه مى گذرند، در بهشت بهروز و سعادتمندند و آنهايى كه مى مانند، به آتش دوزخ درافكنده مى شوند. قرآن شفاعت برخى از انبيا، خاصه محمد(ص) را براى مؤمنان ممكن مى داند. *رهايى در آئين هندو حال، با يك تغيير جهت به اديان آسيايى، يعنى آئين هندو و آئين بودا، مى پردازيم. گناه يا نافرمانى از خداوند جاى خود را به جهل، به مثابه وضع و حال مبنايى انسان مى دهد، كه از آن مى خواهيم نجات يابيم. هدف معنوى، در عوض نجات يا رهايى از گناه به مدد لطف الهى، خلاصى از چرخه زادمرگ هاى مكرر است. هدف معنوى عبارت از روشن شدگى است كه جهل را، كه سبب ساز دو بار زاده شدن ماست، ازميان برمى دارد. آئين هندو و آئين بودا، هر دو در عقيده چهار مرحله زندگى (آشرمه ها) با هم اشتراك دارند؛ اين چهار آشرمه، بيانگر بنيان نيازهاى اجتماعى، روان شناختى و دينى هر فرد از كودكى تا پيرسالى است. نقطه قوت آئين هندو، اين عقيده است كه خداوند از طريق وداها يا متون مقدس هندو، راه هاى متعددى را براى رهايى نشان مى دهد. دست كم چهارراه عمده را براى رهايى برشمرده اند: راه معرفت، راه عمل، راه دلدادگى و مهار نفس. اين راه ها توسط متفكران بزرگى كه براساس عقايد بنيادين مندرج در اوپه نيشدها و بهگودگى تا به نگارش تفاسيرى چند دست يازيدند، تكاملى نظام مند يافت. اين تفاسير، اغلب، مكاتب فكرى و عمل معنوى را پى ريخته اند كه پيوسته سبب بسط و تكامل سنت هاى زنده آئين هندو بوده است. آئين هندو، برخلاف يهوديت، مسيحيت و اسلام، توجه اندكى به زندگى پس از مرگ دارد؛ چه، از منظر اين آئين، زندگى پس از مرگ چيزى بيش از تولدهاى مكرر بر روى زمين نيست؛ تا آن هنگام كه آدمى از طريق عمل به يكى از راه هاى مذكور، جهل را بسوزاند و رهايى را محقق كند. اين همان نجات است و در خلال يك زندگى رخ خواهد داد و پس از آن شخص زاده نخواهد، اما از اتحاد سرمدى با خداوند كام مى برد. * رهايى در آئين بودا آئين بودا تا حد زيادى با تحليل هندوان از حال و وضع انسانى، كه مى كوشيم از آن نجات يابيم، موافق و شريك است. در آئين بودا، همانند آئين هندو، مشكل مبنايى و اساسى عبارت از جهل است، اما بودا پاسخ آئين هندو را به اين سؤال كه چگونه مى توانيم از چرخه زادمرگ رها شويم، پذيرا نيست. بودا در تحليل خود از جهل، كه سد و مانعى در سر راه توفيق آدمى است، دريافت كه علت پيدايى جهل، باور ماست به اين كه در درون مان يك «من» يا «خود» پاينده و لايتغير وجود دارد. او در تجربه روشن شدگى اش دريافت كه تصور «من» يا «خود» در درون ما تصورى موهوم است. اين همان تصور خطاى يك «خود» يا «نفس» پاينده است كه موجب مى شود ما زندگى را همراه با رنج سپرى كنيم و دوباره زاده شويم. نجات يا رهايى دستاورد اين شناخت است كه هيچ «من»، «نفس» يا «خود»ى در درون آدمى نيست. بودا در مورد چگونگى نيل به اين حالت رهايى (نيروانه) بيان كرد كه ما بايد با جهد و كوشش خود، به رهايى برسيم. او راه رهايى را در چهار حقيقت، مشتمل بر راه هاى هشتگانه رهايى يا روشن شدگى، مدون كرد. وى براى كسانى كه مجدانه در راه رهايى (نيروانه) گام نهاده اند، دير (سنكه) ويا وينايه، يا همان قواعدى كه راهبان و راهبه ها بايد براساس آنها زندگى كنند، بنيان نهاد. پس از درگذشت بودا، در ميان پيروانش مباحثات فلسفى اى بر سر تفسير تعليمش درگرفت. مكتب تيره واده بر اقوال بودا راجع به نظريه «ان اتا» و امور و مؤلفه هايى كه آدمى را مى سازد و اين امر كه تمام واقعيت ناپايدار است و در حال تغيير مدام، عطف توجه كردند. آنها با به كار بستن اين عقايد، نوعى تحليل فلسفى از آنچه يك شخص را مى سازد، بسط دادند. براساس اين تحليل هيچ «خود» يا «من» پاينده اى در درون شخص نيست، و از اين رو، خودپرستى و هواهاى نفسانى، كه زندگى را آكنده از رنج مى كنند، هيچ اساس و بنيانى ندارند. آنها با اين تحليل، درها را به سوى نيروانه گشودند. در سنت تيره واده شخصى كه به اين مقام از تحقق نيروانه رسيده، به «ارهت» نامبردار است. ارهت با جهد و كوشش خود، از همه آلايش ها صافى شده و سرشار از فرزانگى و شفقت است و پس از مرگ نيز زاده نخواهد شد. مهايانه، شاخه عمده ديگر آئين بودا، بر قطعه هايى از متن مقدس همچون سكوت بودا برابر سؤالاتى با ماهيت مابعدالطبيعى (براى مثال، آيا جهان سرمدى است يا نه ) متمركز شده است. پيروان اين سنت، مقام و منزلت بودا را از انسانى معمولى تا كسى كه واجد اوصاف مافوق انسانى است، بركشيده اند؛ او را داناى كل و دامن برچيده از روابط جنسى مى پندارند و مرگش را يك نمود صرف مى دانند. در حقيقت، بر اين باورند كه او به خاطر شفقت به آنهايى كه هنوز رنج مى برند، همچنان در جهان حضور دارد. همگام با اين چهره جديد بودا، هدف نجات براى [دين] بودائيان نيل به مقام ارهتى (ارهت شدن) نيست، بلكه ره بردن به مقام «بوداسف» (بودى ستوه) است و بوداسف كسى است كه از سر غمخوارى با همه رنجوران، سوگند خورده كه به «نيروانه» داخل نشود، تا اين كه موجودات ديگر جملگى رهايى را محقق كنند. انديشمندان مهايانه به رهبرى ناگارجونه، نظريه درجه هاى تيره واده، به عنوان مؤلفه ها يا بخش هايى كه شخص را مى سازد، مورد نقد و تعريض قرار دادند. رويكرد ناگارجونه، كه بر سكوت بودا مبتنى است، در پى آن بود تا نشان دهد كه همه ديدگاه هاى فلسفى، خواه هندو و خواه تيره واده، مآلاً ميان تهى و غيرحقيقى اند و مانعى هستند در سر راه تحقق نيروانه.در سنت تيره واده سيلان و جودوشينشو مهايانه ژاپن، عقايد و اعمالى بسط يافته اند كه راه را براى رسيدن عوام به نيروانه گشوده اند. از اين رو، در آئين بودا، به مانند آئين هندو، راه هاى متعددى براى نيل به نجات (نيروانه) به چشم مى خورد كه راهبان، راهبه ها و عوام را به نجات و رستگارى مى برد. * جمع بندى آنچه تا به اينجا گفتيم را مى توان به شكل زير خلاصه كرد: در حالى كه مسيحيت واسلام پاسخشان تأكيد بر گناه و نافرمانى وعصيان انسان از خدا و به عنوان نقطه آغازين وضع و حال انسانى ماست، اديان شرقى هندو و بودا مشكل را برحسب جهل در نظر مى گيرند تا گناه؛ آن هم جهلى كه خودمان در اثر انتخاب و گزينش هاى آزادانه خود در اين زندگى يا زندگى پيشين به وجود آورده ايم. در مسيحيت و اسلام، نجات از گناهكارى مستلزم آميزه اى از لطف الهى و جهد بشرى است. در مقابل، آئين هندو و بودا، نجات را رهايى از چرخه ظاهراً هميشگى تولد، مرگ و تولد دوباره از رهگذر غلبه بر جهل مى دانند. به نزديك هندوان، لطف الهى راه هاى مختلفى را در يارى رساندن به دلدادگان و سرسپردگان تحقق رهايى ارائه مى كند؛ اما در آئين بودا، بيشتر تأكيد بر كوششى مشخص در عمل به شفقت و مراقبه است. كه اين دو براى تحقق «نيروانه» ضرورى اند. از واسطه اين مفاهيم و برداشت هاى مختلف از گناه و نجات است كه هر سنت دينى بينش و بصيرت خود را، مبنى بر اين كه ما به مثابه فرد چگونه مى توانيم در طرح هستى سهيم باشيم و بدين سان به زندگى مان معنا دهيم، ارائه مى كند. همان طور كه اليوت بيان كرد، در اين تصاوير «گذشته و آينده در حال اجتماع كرده است». منبع: ایران
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: عصر ایران]
[مشاهده در: www.asriran.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 774]
-
گوناگون
پربازدیدترینها