محبوبترینها
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
سه برند برتر کلید و پریز خارجی، لگراند، ویکو و اشنایدر
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1826106578
مرور فیلمسازی حاتمی کیا از «هویت » تا «بنام پدر»
واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: ابراهیم حاتمی كیا از منظر جامعه و سیاست
ابراهیم حاتمی کیا : من حرف دارمحالا می توان آن منتقد قدیمی را تحسین كرد وقتی از پس تصاویر مغشوش و فیلمنامه شعارزده «هویت» پی برد كسی كه پشت دوربین ایستاده یكی از مهمترین استعدادهای سینمای نوین ایران است. او هم آن روز ولی فقط فهمید حاتمی كیا سینما را خوب می شناسد. از «هویت» و بعدتر حتی با «دیده بان» و «مهاجر» هم كه فیلم هایی تاثیرگذار در سینمای سال های پایانی دهه شصت به حساب می آیند این نكته كه ابراهیم حاتمی كیا متاثرترین فیلمساز از اجتماعش خواهد شد چندان قابل تشخیص نیست.حاتمی كیا دهه شصت را پشت سر گذاشت، در نیمه اول دهه هفتاد جاه طلبی اش را به نمایش گذاشت، درست در اوج بزرگترین تحول سیاسی ایران این بیست و پنج سال، ساز مخالفی مثل «آژانس شیشه ای» را كوك كرد تا مرز میان سینما، سیاست و اجتماع را بردارد و در پایان دهه با «موج مرده» به بیانیه صادركردن و فریادزدن ایده آل هایش رسید. در این بین سینما هم برایش مهم بود. تسلط بر ابزار اگر ابتدا فقط یك دغدغه برای بیان بهتر حرف هایش به حساب می آمد در ادامه او را به یكی از تكنیكی ترین سینماگران ایرانی تبدیل كرد، چیزی كه گاهی حاتمی كیا را از آن مسیر اولیه هم دور می كرد و محصولاتی چون «برج مینو» یا «روبان قرمز» را در كارنامه اش به جا گذاشت. حالا كه «به نام پدر» روی پرده است، می شود دوباره نگاهی به این مسیر بیست ساله انداخت. مسیری كه حاتمی كیا را از «هویت» به «به نام پدر» رسانده است...آغاز: پروازهای شخصیقصه از «مهاجر» شروع می شود، نه حتی از «دیده بان» كه فیلم تاثیرگذار كارنامه سینمایی ابراهیم حاتمی كیا است. «مهاجر» زمانی ساخته می شود كه جامعه ایران یك جنگ هشت ساله را پشت سر گذاشته و حالا درست در نقطه آغاز بازسازی است. اتفاق عجیبی است این كه فیلمساز شهره به روایت جنگ، با همین «مهاجر» دومین و آخرین فیلمش را از درون جنگ روایت می كند و بعد به شهر می زند و به آدم هایی كه از این جنگ باقی مانده اند. آدم هایی كه سال ها بعد حاج كاظم «آژانس شیشه ای» روایت زندگی شان را مجبور است مثل یك قصه، افسانه ای شخصی، برای دیگران نقل كند.« مهاجر» همه آنچه را كه بعدها دیگر فیلمسازان جنگ سعی در روایتش داشتند و هنوز هم دارند، در خود جای داده. فیلم از نخستین محصولات سینمای جنگ ایران است كه خارج جریان پروپاگاندا سعی می كند به حقیقت نزدیك شود و آدم هایی را به مخاطب عرضه می كند كه قبلا دیده نشده اند. اینجا هم البته هنوز همه داوطلب حضور در جنگند و فیلمساز كاری به سربازهای وظیفه ندارد، هنوز هم آرمان شهادت است و نمی شود فكر كرد كسی خارج این نگاه به جبهه آمده اما به هرحال مهاجر پر از پروازهای شخصی است. فیلمساز به نوعی می كوشد با مخاطبی كه از «دیده بان» او را جدی گرفته حرف بزند و اتمام حجتش را نسبت به آنچه در درون جنگ اتفاق افتاده با این مخاطب انجام دهد. این چنین است كه فیلم سوم در سال 1368 درست یك سال پس از پایان جنگ و در سالی كه انقلاب بنیانگذارش را از دست می دهد، به نمایش درمی آید و بعد حاتمی كیا می فهمد كه جای دوربینش را باید عوض كند. دوربین می چرخد و به جای خاكریزهایی كه هنوز از مین و تركش و خون پاك نشده، جامعه ای به دنبال تغییر را به نظاره می نشیند. جنگ اصلی تازه از اینجا آغاز می شود.پایان جنگ: حرف دل« وصل نیكان» جوابیه تند و تیز ابراهیم حاتمی كیا به «عروسی خوبان» محسن مخملباف همانقدر صریح و خارج محافظه كاری است كه نامش در قیاس با فیلم مخملباف نشان می دهد. تدوینگر دومین فیلم حاتمی كیا و چهره تاثیرگذار حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی نخستین روزهای دگردیسی اش را تجربه می كند و حاتمی كیا خودش را موظف می داند جواب كسی را كه دارد خارج می خواند بدهد، كه بسیاری از كارهای بعدی كارنامه اش هم همین قدر از روی خواسته دل ساخته می شوند. چیزی كه چند سال بعد آوینی در نقد «از كرخه تا راین» به صراحت از آن یاد می كند و به كسی كه در گروه خودش رشد كرده یادآوری می كند اگر روزی مصلحت نباشد حرف دلش را بزند، باید رو به ریاكاری بیاورد.« وصل نیكان» از معدود سندهای تصویری سینمای ما از روزهای بمباران پایتخت است. فیلمساز به دل شهر می زند و آدم هایی در نقطه مقابل حاجی فیلم مخملباف را تصویرسازی می كند، آدم هایی كه هنوز دلیلی برای برآشفتن نیافته اند. هنوز كسی چندان هم آنها را چپ نگاه نكرده است و هنوز باورشان نشده نگاه نسل تازه و نسل همراهی كه جنگ را ندیده اند به آنها تا چه حد بی اعتماد است. اگر آدم مخملباف آنجا فریاد «حروم خوری خوشمزه است» سر می دهد اینجا آدم های حاتمی كیا سر حوصله موشكی را كه وسط یك مجلس عقد فرود آمده اما عمل نكرده خنثی می كنند و بعد با لبخند از آنها كه در شهر مانده اند می خواهند بزم شان را ادامه دهند. هنوز هیچ اتفاقی نیفتاده است.آغاز دهه هفتاد: خارج از مرزهادوربین بی قرار حاتمی كیا، آدمی كه فكر می كند حرف دارد و باید این ها را در مدیوم سینما طرح كند، چیز چشمگیری برای روایت در شهر در حال توسعه نمی یابد. پایتخت بزرگتر می شود و آدم ها زندگی روزمره شان را پی می گیرند و دوران سازندگی است. جنگ قربانیانش را داده است و حالا حاتمی كیا با عده ای چون خودش روبه رو است كه نمی توانند یا شاید فراموش كرده اند روزمرگی كنند. آنها هنوز از حال و هوای جنگ و فكر اصلاح بیرون نیامده اند و هنوز هم آثار گذشته نه چندان دور را با خود این طرف و آن طرف می برند.ابتدای دهه هفتاد حاتمی كیا با این آدم ها می گذرد. برخی برای درمان به خارج از كشور اعزام می شوند و آنها كه از برخورد جامعه سرخورده اند سعی می كنند همانجا بمانند. در اروپا درست كنار گوش شان جنگی شبیه آنچه چند سال قبل اینجا بوده آغاز می شود و عروس اروپا را قتلگاه مسلمانان می كند. برخی از آن آدم ها همراه می شوند و برخی می مانند و این تعارض می شود پایه دو فیلمی كه حاتمی كیا آنها را به فاصله كمتر از یك سال در آن سوی آب روایت می كند. «از كرخه تا راین» و «خاكستر سبز» آدم هایی را نشانه می رود كه سردرگمند، میان عشق، وظیفه و فردیت شان سرگردانند و می توانند توی گوش هم سنگری بزنند كه باورش ندارند. در واقع حاتمی كیای آرمان گرا این حق را به خودش می دهد كه سعید «از كرخه تا راین» اش انتخاب گر باشد و انتخابش را به دیگران هم تحمیل كند. او اگر زنده بماند حاج كاظم «آژانس شیشه ای» می شود ولی در این مقطع حاتمی كیا فكر می كند سعید رنجورتر از تحمل كردن است. با مرادش از پشت شیشه تلویزیون وداع می كند، گلایه ها از خدایش را پای رود راین فریاد می زند و نوزادش را حتی نمی تواند در آغوش بگیرد. به همین شكل قهرمان خاكستر سبز هم اجازه ادامه زندگی ندارد. او هم زخم می خورد وقتی فكر می كند می تواند به یك عشق زمینی، به فاطیما، وفادار بماند و به راحتی كنار گذاشته می شود. حاتمی كیا همین قدر با آدم های خودش هم بی رحم است و نمی تواند تخطی شان از اصولی را كه زمانی پذیرفته اند تحمل كند.پایان سازندگی: واكنش به تغییر مناسباتدوربین حاتمی كیا به ایران برمی گردد. سال های پایان سازندگی است و حالا مناسبات فرق كرده. آنقدر كه فیلمساز حتی نمی تواند آدم به جا مانده از جنگ را بدون تمهیدات سوررئالیستی به دوران جنگ بازگرداند.آدم بریده «برج مینو» كه زنش خواهر همرزم سابق است، سعی كرده مثل او امروزی باشد اما جنگ قرار نیست كسی را رها كند. حاتمی كیا او را به وسط میدان نبرد برمی گرداند و خیلی صریح محاكمه اش می كند و محكومیتش ماندن در گذشته است. حبس شدن در جایی كه كارگردان، خیلی قبل تر آرمان را در آنجا یافته. خواهر همرزم دیگری، شیرین «بوی پیراهن یوسف» است و اینجا هم كسی حق ندارد آن گذشته را از یاد ببرد. هرچند دو فیلمی كه حاتمی كیا در 1374 مقابل دوربین می برد در فرم و ساختار تفاوت هایی بنیادین و كلیدی با هم دارند اما در واقع یك حرف می زنند و خب همین میزان تفاوت را هم اطرافیانش برنمی تابند. در واقعیت اجتماع آن سال، نامه ای كه بازتاب می یابد به حاتمی كیا اخطار می كند كه «خواهر رزمنده شلوار جین نمی پوشد و اصلا اگر بسیجی از حجاب خواهرش مطمئن نباشد به جنگ با باطل نخواهد رفت».ترس از چرخشی هم جنس با مخملباف، آنها را كه نگاه به حاتمی كیای آرمان گرا دارند، به چنین واكنش های تندی وامی دارد و خب، حاتمی كیا در جواب چنین نگاهی است كه «آژانس شیشه ای» را می سازد. این مهمترین اتفاق كارنامه سینمایی اش را...دوم خرداد: صراحت در حضور دیگران2 خرداد 1376 سیدمحمد خاتمی در شرایطی از سوی مردم به عنوان رئیس جمهور انتخاب می شود كه جامعه در یك فضای بسته سیاسی، اجتماعی و فرهنگی روزگار می گذراند. سینمای بسته سال های 74 و 75 با ممیزی بی حد همه را به سمت ملودرام سازی سوق داده و وضع در حوزه های دیگر فرهنگی و اجتماعی هم چندان بهتر نیست.فضای آزاد حاصل از شعارهای «جامعه مدنی» و «ایران برای همه ایرانیان» سینما را هم مثل دیگر حوزه ها دربرمی گیرد و حاتمی كیا كه نسل تازه ارزش هایش را هم پای محافظه كاری دوره قبل دانسته و پس می زند، سعی می كند توضیح دهد چه اتفاقی افتاده است. حالا سعید «از كرخه تا راین» كه خودش را محق می دانست توی گوش هم سنگرش بزند و او را از مسیری كه پیش گرفته بازدارد، اینجا جماعتی را به اجبار شاهد خودش می كند تا برایشان از چیزهایی بگوید كه حاتمی كیا فكر می كند آنقدر شبیه افسانه شده كه نیاز به تعریف در قالب قصه دارد. سعید كه حاج كاظم نامیده می شود، آدم هایی هم ارز خودش هم دارد كه كنار نكشیده اند، در دایره حفاظتی و امنیتی باقی مانده اند و می خواهند آرامش را حفظ كنند. با این حال فیلمساز چنان دلبسته آرمان هایش است كه حتی سلحشور «آژانس شیشه ای» را در مقام یك مامور امنیتی محق نمی داند تا حرف بزند. با تكیه بر همان ابزار سینما همدلی مخاطبی را كه در سالن، حكم یكی از همان شاهدان را دارد، می گیرد و حرفش را به آنها دیكته می كند. درست در دل آوای جامعه مدنی و چندصدایی، حاتمی كیا با استفاده از همین فضا حرف گذشته را صریح تر می زند و یادآوری می كند كه آدم هایش فضای تنفس می خواهند و خسته اند.پایان دهه: پرخاشگر، عصبیبیانیه ای مثل آژانس شیشه ای، اینچنین رو و صریح، نیاز به یك فضا برای تنفس دارد. روبان قرمز از دل همین شرایط می آید. تبعات فیلم قبل، فیلمساز را به دنیای استعاره و مثال می برد و در شرایطی كه سینما در تسخیر امتداد سینمای سیاسی حاصل از فیلم حاتمی كیا است و «متولد ماه مهر»، «اعتراض» و «مومیایی 3» می سازد، كارگردان قصه ما را به مسیر «روبان قرمز» می رساند. فیلمی با سه كاراكتر، كادراسكوپ و پر از نماهای غریب و آنقدر سرشار از تمهید سینمایی كه رابطه كارگردان را با اجتماع به كلی انكار می كند. اینجا نمی توان از جامعه و سیاست و تاثیرش بر حاتمی كیا حرف زد چون اصلا ناكجاآباد «روبان قرمز» فرصتی برای نگاهی اینگونه نمی دهد و بعدتر هم، می شود محل گریز حاتمی كیا از جریان رایج زندگی، چنان كه وقتی در «ارتفاع پست» آدم هایش بریده و خسته هیچ جایی برای فرود ندارند حاتمی كیا فقط آدرس این ناكجاآباد را به آنها می دهد.تنفس حاصل از این فیلم، حاتمی كیا را دوباره به بازخوردهای فیلم ماقبل آخرش برمی گرداند و او مصمم سعی می كند ادامه ای بر «آژانس شیشه ای» در خارج از كشور بسازد. در واقع سعید حاج كاظم یك بار دیگر احیا می شود تا یك دهه پس از آن فریادها كنار راین، ایرانیان امروز آن طرف مرز را ببیند. اتفاق بزرگ یك بار دیگر اینجا رخ می دهد. خود حاتمی كیا هم حتی تاب دیدن این دنیای تازه را نمی آورد چه برسد به قهرمانش و اینگونه می شود كه او به سرعت بازمی گردد. بعدتر در یادداشت های شخصی اش از نسل جوانی صحبت می كند كه نمی تواند بشناسدشان. نسلی كه ایرانی اند اما به ایرانی بودنشان افتخار نمی كنند و این را به نسلی مربوط می دانند كه او نماینده شان است. عصبیت حاصل از این شرایط، پرخاشگرانه ترین فیلم كارنامه فیلمسازی حاتمی كیا را حاصل دارد. حاج كاظم بدل به «راشد» می شود كه از نسل تازه هیچ نمی داند و در اعتراض به اطرافیانش می گوید «ما به جنگ رفتیم و بچه هایمان را به شما سپردیم...» و خب، كسی این نسل را چنان كه قرار بوده تربیت نكرده. حاتمی كیا در موج مرده است كه با سئوال های بی پایان این نسل روبه رو می شود و چنان با آنها ناآشناست كه حتی منطق بحث اش هم با آنها نمی خواند. نسلی كه گفتمان را آموخته، اندازه «موج مرده» تا «به نام پدر» سئوال دارد و اصلا می گوید با حضور آدم هایی مثل راشد یا ناصر شفیعی «به نام پدر» جنگی تمام نشده كه بخواهد درباره دلیل پایانش سئوالی طرح شود: «این جنگ كی تموم می شه بابا »دهه هشتاد: گریز از جنگg>
حاتمی كیایی كه اصلا دلیل ورودش به این سینما حرف داشتن بود و طرح این حرف ها، پس از موج مرده و تحمل نشدنش برمی آشوبد، می گوید حالا دیگر سینما و تصویر برایش اصل است و به كل رابطه اش با جنگ را كنار می گذارد.دوران خل? از اینجا آغاز می شود و حدود چهار سالی طول می كشد. حاتمی كیا آدم هایش را كنار می گذارد و حتی وقتی به طور صریح در مجموعه «خاك سرخ» روزهای جنگ را تصویر می كند هیچ نشانی از آدم خسته اش به چشم نمی خورد. برای همین هم «ارتفاع پست» و «خاك سرخ» اگرچه كارهای تصویری استانداردی هستند اما هیچ نشانی از دنیای حاتمی كیا ندارند. قرار می شود «به رنگ ارغوان»، ابراهیم حاتمی كیای تازه را نشان دهد. فیلمسازی كه حالا روی مقولات حساس اجتماعی و سیاسی دست می گذارد و دغدغه اش دیگر صرفا جنگ نیست ولی توقیف «به رنگ ارغوان» و برتابیده نشدن آن از سوی همان جریانی كه «موج مرده» را تاب نیاورد پیام آشكاری است برای برگشتن فیلمساز به دنیای شخصی خودش، مهاجری كه قرار بوده پروازهای شخصی خودش را داشته باشد.در تغییر شرایط سیاسی و اجتماعی و قرار گرفتن در فضای اعتدال میان آن میزان محافظه كاری و این میزان از آزادی بیان، حاتمی كیا «به نام پدر» را به عنوان فیلم الگویی دوران تازه می سازد. نوعی ادامه مسیر «موج مرده» و سعی در پاسخ دادن به پرسش هایی كه آنجا صرفا یك پاسخ داشتند: پرخاش. دیالوگ هایی كه در رفت و برگشت میان ناصر شفیعی و دخترش حبیبه برقرار می شود و لحن محاكمه گونه آن، نشان از تغییر در بخشی از جهان بینی ابراهیم حاتمی كیا دارد، هرچند هنوز هم او به شدت از نداشتن شناخت نسبت به نسل جوان رنج می برد ولی با این حال می شود تلاش های فیلمساز را برای رسیدن به این دنیا احساس كرد.امروز: غرامت مضاعفحاتمی كیا روزگاری وارد این سینما شد تا از جنگ بگوید و از آدم هایی كه دنیایی دیگر را تجربه كرده بودند دنیایی كه حاج كاظم حاتمی كیا معتقد بود زلال شان كرده.حالا پس از بیست سال ابراهیم حاتمی كیا به فیلمی مثل «به نام پدر» می رسد كه اگرچه به لحاظ سینمایی یكی از پایین ترین رتبه های كارنامه اش را دارد ولی به شدت فیلم مهمی است. نخستین فیلم فیلمساز كه آشكارا ضدجنگ است و انگار در پاسخ به این سئوال كه «چرا حاتمی كیا دوباره فیلمی مرتبط با جنگ ساخته» این خود اوست كه در قامت ناصر شفیعی از خدایش می پرسد «پس این جنگ كی تموم می شه» و باز به اصرار از همان خدا می خواهد كه غرامت جنگی را كه رفته از خود او بگیرد نه از دخترش. مین كاشته شده توسط خود ناصر وقتی زیرپای دخترش منفجر می شود گوشزد این نكته است كه حاتمی كیا باوری به پایان جنگ ندارد و می گوید حتی اگر نسل تازه از جنگ گریزان هم باشند چاره ای جز باورش ندارند، كه این سایه ای است همان قدر نزدیك كه آن سه هواپیمای پلان پایانی «به نام پدر» كه از روی آسمان مرزی عراق و ایران می گذرند.
ابراهیم حاتمی كیا: من حرف دارمبیش از بیست و پنج سال از اولین باری كه ابراهیم جوان دوربین فیلمبرداری گروه تحت هدایت سیدمرتضی آوینی را برداشت و به دل جنگ زد تا مستند ثبت كند، می گذرد. فیلمساز چهل و پنج ساله امروز كمی بی حوصله تر از زمان های دیگر، در «به نام پدر» دیگر تنها دغدغه حرف زدن ندارد، هرچند معتقد است هنوز حرف هایی مانده كه نزده و برای گفتنش باید فیلم بسازد.برای حاتمی كیای امروز مهم است كه فیلم بسازد و این ساختن به هر قیمت، می تواند یك ملودرام را حاصل داشته باشد، هر چقدر هم نماینده نسل جوان فیلمش شبیه ابراهیم همان بیست سال پیش اصرار كند كه «من حرف دارم...»كارنامههویت 1364دیده بان 1367مهاجر 1368وصل نیكان 1370از كرخه تا راین 1371خاكستر سبز 1372بوی پیراهن یوسف 1374برج مینو 1374آژانس شیشه ای 1376روبان قرمز 1377موج مرده 1379ارتفاع پست 1380به رنگ ارغوان 1383به نام پدر 1384خسرو نقیبیروزنامه شرقلینک: حاتمیکیا ,دن کیشوت وقتی آرام شد که مرد نشست خبری "به نام پدر" برگزار شد نمایش «ارتفاع پست» در نیویورك تكذیب خبر نمایش فیلم به رنگ ارغوان حاتمیكیا و ساخت مستند «شهید چمران» قدر دانی از بزرگان سینما استقبال از به نام پدر و دعای حاتمیكیا ابراهیم حاتمی كیا فرزند زمان خویشتن گفت و گو با ابراهیم حاتمى كیا،كارگردان نسل انقلاب اجازه ندهید "به نام پدر" اكران شود
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 653]
-
گوناگون
پربازدیدترینها