واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: چگونگی برگزاری مراسم نوروز و آیین های مذهبی در آذربایجان شرقی
در قسمت قبل به مطلب دانستنی هایی درباره ی فرهنگ و آداب و رسوم مردم آذربایجان شرقی پرداختیم . اینک در ادامه می خوانیم...جشن های نوروزیبیشترین نوروز خوانی ها به «سایاچی ها» اختصاص داشت.آنها در گشت و گذار خود از روستایی به روستایی دیگر و از شهری به شهری ، مژده ی آمدن بهار را می دادند.تدارک رسیدن نوروز از اوایل اسفند با خانه تکانی آغاز می شود. تمیز کردن و شستن تمام وسایل و سفید کردن خانه ها ، نشان از تغییر اساسی دارد، تغییری که مردم بدان باور دارند.گذشته از خانه تکانی می توان به سمنو پزی، سفره هفت سین ، آب چهل یاسین، دید و بازدید و سیزده به در اشاره کرد. در تمام این الگوها دو نماد سبزه و آب حضور دارند که با نشانه های دیگر، به ویژه نشانه های مذهبی تکمیل می گردند.سمنو غذایی مقدس است و وقت پختن آن زنان بدون وضو حضور نمی یابند. پس از پختن، سمنو را یک شب می گذارند بماند تا حضرت فاطمه (س) نقش پنجه خود را بر آن اندازد و سمنو را متبرک کند.در بیشتر مناطق به ویژه در گذشته، در سفره ی نوروز خوراکی هایی چون ماست دست نزده، برنج سفید پخته ( و گاه خام)، گوشت و اساساً غذاهایی می گذارند که نشانی از برکت و محصول خوب باشد. در کنار این غذاها، نمادهایی مانند آینه، تخم مرغ، سمنو، سبزه، شیرینی، و آب چهل یاسین می گذارند، یعنی ترکیبی از برکت و باروری.در بعضی از مناطق آذربایجان شرقی، مردم کاسه یا کوزه ای آب را برداشته و نزد روحانی محل می برند. این روحانی بر آن آب، چهل بار سوره یاسین می خواند و بر آن فوت می کند. سپس این آب متبرک را بر گوشه و کنار خانه، به ویژه بر دام ها و محصولات می ریزند و به کودکان می دهند. این آب علاوه بر آن که برکت و باروری را زیاد می کند و شفابخش است، از ازدیاد جانوران اهریمنی مانند مار و عقرب نیز جلوگیری می کند. گاه در این آب زعفران می ریزند و در این صورت هر یک از افراد خانواده لیوانی از آن را می خورند.از بیست روز مانده به عید، غلاتی مانند گندم، جو یا بعضی از حبوبات را سبز می کنند و بر سفره ، غله سبز شده را قرار می دهند.بعد از تحویل سال، کوچک ترها به دیدن بزرگ ترها می روند، عید مبارکی می گویند و عیدی می گیرند. دید و بازدیدها تا روز سیزدهم به طول می انجامد. در این روز، همه به صحرا می روند و به جشن و شادی می پردازند. در این روز همه ی سبزه ها به آب انداخته می شود. دخترها نیز در کنار سبزه ها با آرزوی ازدواج ، سبزه ای گره می زنند.در آیین های نوروزی ، در گذشتگان نیز جای خود را دارند؛ مردم پس از تحویل سال، نخست به گورستان می روند و سپس به دیدن کسانی می روند که عزیزی را به تازگی از دست داده و عزادارند.چند روز پس از عید خوانچه های عیدیانه آماده می شود. در هر خوانچه پارچه، کفش و جوراب، شیرینی، برنج خام و ... قرار دارد. این خوانچه ها، برای دختر خانواده که به تازگی به خانه شوهر رفته و نیز برای عروس خانواده که هنوز به خانه شوهرش نیامده، فرستاده می شود. همچنین مرسوم است که کودکان صبح روز عید ، کیسه کوچکی در دست بگیرند و به بازدید خانه های اقوام و آشنایان بروند. صاحبخانه ها نیز چیزهایی از قبیل تخم مرغ رنگ کرده ، گردو، شیرینی و ... و گاه مقداری پول و جوراب به آنها می دهند. در روستاها معمولاً کودکان به در خانه ی تمام اهالی می روند و عیدی می گیرند.آیین های مذهبی
در طول یک سال قمری به مناسبت های مختلف ، مراسم سوگواری، جشن های مذهبی و آیین های گوناگون در نقاط مختلف آذربایجان شرقی برگزار می شود. در اینجا فقط به ذکر عناوین این مراسم اکتفا می کنیم: مراسم دهه محرم و سوگواری ها- تشکیل دسته جات شاخسِی واخسِی ( شاه حسین، وای حسین)- تشکیل دسته جات سینه زنی و زنجیرزنی و نوحه خوانی در مساجد و تکایا- قمه زنی صبح روز عاشورا ( امروزه ممنوع است)- شبیه خوانی یا تعزیه،- شمع سوزی در مساجد در بعد از ظهر روز تاسوعا- طشت گذاری جهت سیراب کردن عزاداران با انواع شربت ها و اطعام- گـِل مالی بر سر و روی خود در روز عاشورا- جوش زدن عَـلَم ؛ یعنی علم را می چرخانند ؛ لنگرهایی که علم موقع حرکت به سوی کسی پیدا می کند نشانه ی برآورده شدن حاجت آن شخص است- قفل زنی ؛ یعنی آویختن قفل از پوست بدن- ذغال مالی بر صورت به منظور نشان دادن پریشان حالی- تزیین اسبی به نشانه اسب امام حسین(ع)- ادای نذر، و سیاه پوشیدن در طول ماه محرم- مراسم روز سوم و چهلم ( اربعین حسینی) عاشورا- مراسم شب های قدر و احیاء شب نوزدهم ضربت خوردن حضرت علی (ع) و 21 رمضان هنگام شهادت آن حضرت - و نیز 28 صفر مراسم سالروز رحلت حضرت محمد (ص). جشن های مذهبی- جشن میلاد حضرت محمد (ص)، حضرت فاطمه (س) و حضرت علی (ع) و ادای سفره های نذری- جشن نیمه شعبان ، روز میلاد امام زمان (عج)- مراسم ماه مبارک رمضان و آدابِ گرفتن روزه - مراسم آخرین جمعه ماه مبارک رمضان و عید فطر- نماز جماعت عید فطر - مراسم عید قربان، و ترتیب تقسیم گوشت قربانی- مراسم عید غدیر خم ، روز تعیین حضرت علی (ع) به ولایت و جانشینی پیامبر (ص)- مراسم عید سعید مبعث کتاب سیمای میراث فرهنگی استان آذربایجان شرقی زهره پری نوش - سایت تبیان
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 2530]