موبايل دارم، پس هستم

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: موبايل دارم، پس هستم

رفتارها- مهديه پاليزبان:
روزي كه فرهنگستان زبان و ادب فارسي معادل «تلفن همراه» را براي «موبايل» انتخاب كرد، تصور نمي‌كرد اين واژه تعبير عيني پيدا كند و اين فناوري جديد عضو جدانشدني زندگي ايراني شود.

43 ميليون دقيقه مكالمه و 40 ميليون پيام كوتاه، آماري ا‌ست كه ايراني‌ها در يك روز عادي ثبت مي‌كنند. آماري كه در مناسبت‌هاي خاص به 400 ميليون هم مي‌رسد.

كارشناسان نبود وسايل تفريحي و سرگرمي را دليل استفاده زياد جوانان از تلفن همراه مي‌دانند؛ به‌نظر اين افراد، استفاده زياد از تلفن همراه باعث وابستگي جوانان به آن مي‌شود و جاي ارتباطات واقعي را مي‌گيرد. مصطفي اقليما، رئيس انجمن مددكاري اجتماعي در اين رابطه مي‌گويد:«باور بيشتر مردم ما اين است كه تلفن همراه، وسيله‌اي است براي تفريح، براي همين است كه درجامعه ما افراد به نوعي به تلفن همراه خود اعتياد پيدا كرده‌اند.» دركنار اين عامل كه در صحبت‌هاي همه كارشناسان تكرار مي‌شود، نداشتن مديريت رفتاري و فقدان برنامه‌ريزي صحيح توسط افراد را هم مي‌توان جزء علل اين استفاده زياد نام برد.

دردسر‌هاي همراهي دوست‌داشتني

دكتر «محمد سعيد ذكايي»، جامعه‌شناس و مدير گروه مطالعات جوانان دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه علامه‌طباطبايي در گفت‌وگو با همشهري عصر، فراگيري استفاده از تلفن همراه را نتيجه طبيعي ورود يك فناوري جديد مي‌داند. به گفته دكتر ذكايي تلفن همراه فناوري‌اي سريع، راحت و چند منظوره است. بنابراين با اقبال جوانان مواجه مي‌شود. اما اين استقبال را نبايد جدا از فناوري‌هاي ديگر دانست.

با اين وجود هستند كساني كه استفاده جوانان از تلفن همراه را به «اعتياد» تعبير مي‌كنند. محمد رضوي، پژوهشگر آسيب‌هاي اجتماعي در زمينه مسائل جوانان در اين‌باره مي‌‌گويد:«امروزه استفاده از تلفن همراه تا اندازه‌اي ميان جوانان رواج يافته است كه در بسياري موارد حتي مي‌توان اصطلاح اعتياد اينترنتي را نيز در مورد آن به كار برد.»
رضوي، تلفن همراه را يكي از مظاهر هويت جوانان امروز مي‌داند: جوانان تا اندازه‌اي به برقراري ارتباط همزمان با تلفن‌هاي همراه خود عادت كرده‌اند كه حتي يك لحظه سكوت و قطع ارتباط هم آزارشان مي‌دهد.

اين پژوهشگر اضطراب، بي‌قراري و كناره‌گيري از خانواده را مهم‌ترين مشكلات اعتياد به تلفن همراه مي‌داند. اعتيادي كه به‌نظر يك آسيب‌شناس اجتماعي بسيار خطرناك‌تر از اعتياد به مواد‌مخدر است و ترك آن هم دشوارتر!

اما فهرست آسيب‌هاي اجتماعي اين وسيله به همين‌جا ختم نمي‌شود. به گفته مصطفي اقليما، استفاده نامناسب از تلفن همراه در خانواده‌هاي ايراني آسيب‌هاي خانوادگي را 10 برابر افزايش داده است! چون افراد يك خانواده درصورت دسترسي پيدا نكردن به يكديگر از طريق تلفن همراه دچار سوء تفاهم شده و در چنين شرايطي با يكديگر درگير مي‌شوند.

الهام اسدي، پژوهشگر و آسيب‌شناس اجتماعي تلفن همراه را به ليست عوامل طلاق اضافه كرده است. وي معتقد است استفاده دائم از تلفن همراه باعث شده تا همسران وقت زيادي براي هم نداشته باشند و روز به روز نسبت به هم بي‌تفاوت شوند. اين امر در طولاني مدت بين همسران جدايي مي‌اندازد و آنها را وادار به طلاق مي‌كند.

به عقيده محمدباقر تاج الدين، عضو هيات علمي دانشگاه آزاد اسلامي تلفن همراه توانسته جوانان و اعضاي خانواده‌ها را به گونه‌اي سرگرم كند كه افراد به‌ويژه در اين گروه سني گمان برند تنها وسيله‌اي كه مي‌تواند نياز‌شان را برطرف كند، تلفن همراه است.

ماجراجويي‌هاي يك همراه

از طرف ديگر، دكتر ذكايي استفاده زياد از اين همراه كوچك را فرايندي گذرا مي‌داند كه در مورد هر پديده جديدي اتفاق مي‌افتد و بعد از مدتي شكل عادي خود را پيدا مي‌كند. در عين حال كه هر پديده‌اي را داراي اثرات مثبت و منفي مي‌داند. ذكايي مشكلات ناشي از تلفن همراه را به‌علت ويژگي‌هاي خاص اين وسيله مي‌داند كه به فرد امكان مي‌دهد دور از كنترل و نظارت خانواده روابطي برقرار و ماجراجويي كند. ماجراجويي‌هايي كه اگر درمورد فيلم‌هاي غيراخلاقي باشد، باعث بلوغ زودرس و مجازي فرد مي‌شود.

استاد دانشگاه علامه هم صرف وقت زياد و كم شدن روابط خانوادگي را از اثرات منفي تلفن‌هاي همراه مي‌داند كه موجب تغيير الگوهاي ارتباطي شده است. امروز با يك تلفن همراه مي‌توان در هر زمان و مكاني در دنياي شخصي خود غرق باشيم و جدا از محيط اطراف. اين آن چيزي است كه باعث سرد شدن روابط انساني مي‌شود و فرد را در چارچوب محدودي كه براي خودش ساخته و از چند دوست تلفني نزديك فراتر نمي‌رود، محدود مي‌كند.

به اين مضرات رواني مي‌توان فهرست بلند بالايي از آسيب‌هاي جسمي را نيز افزود. اما استفاده از يك وسيله نمي‌تواند كاملا بد باشد و امتيازاتي نيز دارد.

دكتر ذكايي در دسترس بودن، امكان مراقبت، احساس امنيت و... از جمله امتيازات آن مي‌داند. در واقع مشكل از زماني شروع مي‌شود كه اين وسيله جزء جدانشدني زندگي شود و باعث وابستگي.

تلفن همراه و تأخر فرهنگي

همه كارشناسان در علت ايجاد چنين مشكلاتي بعد از ورود اين فناوري هم‌عقيده هستند و آن را نبود فرهنگ مناسب استفاده از تلفن همراه مي‌دانند.

به عقيده رئيس انجمن مددكاري اجتماعي در جامعه‌اي كه تكنولوژي وارد مي‌شود بايد فرهنگ استفاده از آن نيز وارد شود در غيراين صورت استفاده نامناسب باعث مي‌شود تا كاركرد‌هاي نامناسب و منفي به مرور جايگزين ويژگي‌هاي مثبت ابزار جديد شوند. تلفن همراه هم، مانند هزار و يك پديده جديد و ناشناخته‌اي كه بدون پيش زمينه‌ قبلي از جوامع ديگر به كشور ما راه پيدا كرده‌اند، براي حضورش زمينه فرهنگي مناسبي نداشته است.
ذكايي از آموزش ديجيتال نام مي‌برد و مي‌گويد: « آموزش ديجيتال و سواد رسانه‌اي مي‌تواند تلفن همراه را هم شامل شود و افراط در استفاده را حل كند. به‌نظر مي‌رسد با پوشش كامل و دسترسي همگان به اين وسيله اين اشتياق هم متعادل شود.»

كارشناسان خانواده را عامل مؤثري در شكل دهي رفتار مصرفي مناسب درباره اين وسيله مي‌دانند. اما نظرسنجي پايگاه اينترنتي تلفن همراه از والدين درباره استفاده فرزندانشان از تلفن همراه نشان مي‌دهد بيشتر والدين نمي‌توانند مقابل اصرار كودكان براي داشتن تلفن شخصي مقاومت كنند و نمي‌دانند چه واكنشي برابر فرزندانشان داشته باشند. آن هم مقابل فرزنداني كه به‌دليل جو مصرفي جامعه و رواج تلفن همراه، داشتن آن را جزو نيازهاي حياتي خود قرار مي‌دهند تا از خيل همسالان خود عقب نمانند. مهم‌تر آنكه سن بيان اين تقاضا مدام در حال كاهش است.

دكتر ذكايي در اين باره مي‌گويد: «لزومي به برخورد قهرآميز با اين موضوع نيست. به‌نظر من اگر والدين بتوانند قواعدي براي استفاده از موبايل داشته باشند و در اين مورد به توافقي با فرزندان براي تماس و استفاده از آن برسند، مي‌شود جلوي سوءاستفاده‌ها را گرفت.

به‌عنوان مثال مي‌شود استفاده از تلفن همراه را هنگام صرف غذا يا صحبت خانوادگي ممنوع كرد، يا اينكه افراد تماس گيرنده با فرزندان به والدين معرفي شوند و يا سقفي را براي استفاده از آن تعيين كرد كه درصورت بيشتر شدن، فرد خودش مجبور به پرداخت صورتحساب باشد يا براي مدتي از داشتن تلفن همراه محروم شود. چرا كه جوانان هم بايد ياد بگيرند كه در قبال رفتار خود و استفاده نادرست مسئوليت دارند.»

مشكلات كار با تلفن همراه حتي گريبان‌گير تهيه همين گزارش و صحبت با كارشناسان هم شد و آن را بي‌نصيب نگذاشت و ما هر چه كرديم با بعضي‌ از كارشناسان نتوانستيم تماس بگيريم! مي‌گويند اسم هرچيزي روي ويژگي‌هاي آن اثر مي‌گذارد. شايد علت همه اين بحث‌ها، واژه انتخابي فرهنگستان باشد: همراه!

تاريخ درج: 11 خرداد 1387 ساعت 14:18 تاريخ تاييد: 11 خرداد 1387 ساعت 15:22 تاريخ به روز رساني: 11 خرداد 1387 ساعت 15:10
شنبه 11 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 564]