واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین: بین الملل > آسیای میانه و قفقاز - هومن دولتی میگوید: سعی و خطاهای انتخاباتی است که بسترهای دمکراسی در افغانستان را مهیا میسازد. زهرا خدایی افغان ها ده سال است که حضور اشغالگران را در کشور خود حس می کنند. از سویی این حس ناخوشایند آنها را می آزارد و از سوی دیگر تحت فشار گروه های افراطی و از جمله شبه نظامیان طالبان هستند. در چنین شرایطی دولت مرکزی می کوشد مدل دموکراسی غربی را که برپایه مشارکت سیاسی مردم و انتخابات آزاد استوار شده به خوبی پیاده کند. اما آیا دموکراسی صرفا برگزاری انتخابات است؟ حتی اگر این را هم بپذیریم باز هم در افغانستان به موضوع امیدوار کننده ای برخورد نمی کنیم. این انتخابات نیز در این کشور در پایین ترین سطح مرغوبیت و مقبولیت برگزار می شود. برخی اساسا پیاده شدن الگوی دموکراسی در پایین ترین سطح آن که مبتنی بر انتخابات است را نیز در افغانستان غیر ممکن می دانند ولی برخی دیگر بر این باورند که افغان ها راه تازه ای را آغاز کرده اند که به مرور در پیمودن آن تبحر بیشتری پیدا خواهند کرد. خبر در گفتگو با هومان دولتی کارشناس مسائل افغانستان این موضوع را بررسی کرده است. انتخابات پارلمانی در افغانستان در میان موجی از خشونت برگزار شد. گفته می شود که درصد شرکت کنندگان در این دوره چندان چشمگیر نبوده است.آیا دلیل این امر عدم اطمینان به تأمین امنیت بود؟اصولا در کشور افغانستان،نظام پارلمانی در سیاست داخلی و خارجی کشور بدین شکل تأثیر گذار نیست. یعنی نظام سیاسی افغانستان نظام پارلمانی نیست .نگاهی به پیشینه افغانستان مشخص میسازد که افغانستان، پارلمان منحصر به خودش را داشته یعنی لوییجرگه ها و یا مجلس بزرگان. هسته اولیه شکل گیری کشور افغانستان نیز با لویی جرگهها شکل گرفت و اولین حکمرانان افغان از طریق آنها به سلطنت رسیدند.این مجالس مرکب از بزرگان و ریشسفیدان بود که دور هم جمع و در خصوص شخص اول حکومت تصمیم گیری میکردند. بعد از سال 2001 که حکومت افغانستان شکل کنونی خود را گرفت سعی شد تا نظامی مدرنتر و مثل دمکراسیهای نمونه برداری شده از غرب روی کار بیاید تا به وضعیت داخلی و خارجی و حکومت مرکزی افغانستان سر و سامان بدهد. آیا این مدل توانست موفق عمل کند؟خیر. افغانستان شرایط و ویژگیهای خاص خود را دارد و نظام پارلمانی به دلیل سبقهای که در افغانستان دارد خیلی تأثیر گذار نیست .به عبارتی نباید این انتخابات را خیلی جدی فرض کرد.رقابتها برای کسب کرسیهای پارلمانی نیز نه سیاسی بلکه محلی بوده است. به طوری که ریش سفیدان و بزرگان مناطق و محلات رقابتهایی را شکل دادند که با زورآزمایی، قدرت و توانایی خود را در داخل محل به دیگران نشان دهند. بر همین اساس تنها نزدیک به 35 درصد از واجدین 12 میلیونی در این انتخابات شرکت کردند، این در حالی است که در دوره قبل این رقم بالای 50 درصد بود. البته این امر طبیعی است چرا که انتظارات مردم از پارلمان برآورده نشده و اشتباهات دولت مرکزی و همچنین فضای نا امن افغانستان نیز مزید بر علت شده است. ظاهرا حضور زنان در این انتخابات از اهمیت قابل توجهی برخوردار بود.....بله، حضور زنان در این دوره بسیار پررنگ بوده است. من انتخابات در افغانستان را دمکراسی اجباری میدانم. پارلمان درصدی از کرسی ها را به زنان اختصاص داده است یعنی مثلا در شهر هرات که قرار است 17 نفر در پارلمان حضور داشته باشند،5 نفر را زنان قرار داده است. این ابزار سبب مشارکت بیشتر زنان شده است که خود نوید خوبی است. این انتخابات در حالی برگزار شد که کرزی چند روز قبل از طالبان را فرزندان افغانستان خوانده و از آنان خواست تا پای میز مذاکره بنشینند.آینده مذاکره کرزی با طالبان را چگونه ارزیابی میکنید؟دولت کرزی چند صباحی از عمرش باقی است.میراث و بزرگترین دستاوردی که کرزی می تواند از حکومت خود بر جای نهد،گفتگو با طالبان است. کرزی و یا هر مجموعه دیگری که در افغانستان روی کار بیاید به زور اسلحه نمی تواند این تفکر را از بین ببرد. تفکری که در میان بخش مهمی از مردم وجود دارد.آنها باید طالبان را در بدنه حکومت و قدرت بازی دهد. اگر جرگه صلح که مدنظر کرزی بوده بتواند بدنههای طالبان را از فرماندهان آنها جدا کند،موفق خواهد شد صلح را به افغانستان بازگرداند. در غیر این صورت افغانستان همچنان دچار مشکل خواهد بود.به عبارتی کرزی به این نام نیک نیاز دارد و از طرفی به صلاح کشورش هم هست.مذاکره با طالبان سبب برقراری تعادل میان دین و مذهب میشود.یعنی اینکه طالبان میانهرو زمانی که از بدنه فرماندهی جدا بشوند و در بدنه حکومت و دولت قرار بگیرند با مطابقت قوانین شریعت و سیاست.مانع از تحقق شعارهایی خواهند شد که غرب درصدد اجرای آنها در افغانستان است. با این همه این طالبان این انتخابات را به خشونت کشاند.من چندان موافق نیستم که این خشونت ها صرفا دستپرورده طالبان باشد . همان طور که گفتم رقابتهای محلی هم به این ناامنیها دامن زد. یعنی دو یا سه گروه رقیب برای تصاحب این کرسی ها ممکن است به اسم طالبان دست به چنین اقداماتی زده باشند.هر گاه بتوانیم این موضوع را به خوبی درک کنیم که افغانستان دارای دولت مرکزی مقتدر نیست، در آن صورت به رقابتهای محلی و قومی که منجر به دامن زدن به این اختلافات میشود، نیز پی میبریم. وزیر امور خارجه کشورمان چند روز پیش بر اهمیت روابط ایران و افغانستان تأکید کرد. غرب نیز به ضرورت مشارکت ایران در حل بحران افغانستان یقین دارد. نوع و ماهیت این تعامل را چگونه ارزیابی میکنید؟واقعیت آنست که ایران از کنفرانس بن به این سو سیاست مشخصی برای افغانستان نداشته است. در این شکی نیست که ما فرصتهای سیاسی زیادی را در افغانستان از دست دادهایم. سیستمی که ایران بهتر بود در این کشور در پیش می گرفت، سرمایه گذاری معنوی بود و نه سرمایه گذاری در سیاست داخلی. پرورش نیروهای متخصص و تکنوکرات برای این کشور و یا ایجاد تسهیلات برای افغانها از مواردی بود که میتوانست به تقویت این رابطه کمک کند. دولتهای آتی در افغانستان دولتهای فکری خواهند بود یعنی این تفکر است که در آینده در جامعه افغانستان حکومت میکند.اگر ما تفکرات و بینش ها را در افغانستان پرورش دهیم و به فرهنگ سازی در این کشور کمک کنیم آینده از آن ماست. قطعا کوچکترین ناامنی و بی ثباتی در افغانستان دامن ایران را نیز خواهد گرفت. لذا تدوین یک استراتژی موثر راه حلی است که بیش از هر زمان دیگری نیازمند بینش و تجدیدنظر در تصمیمات است. انتخابات در حالی برگزار شد که به کرات از بروز تقلب در آن میشنیدیم.شاید بخشی از این مسئله را بتوان به بحران مشروعیتی نسبت داد که دولت کرزی در حال حاضر با آن روبروست.نظام و سیستم پایهریزی شده در افغانستان بومی و محلی نیست.سیستم تحمیل شده به سیاست افغانستان ثابت کرده که جواب نمیدهد همچنانکه درعراق هم جواب نداده است. این نمونه و الگوبرداری از دمکراسی از دیگر کشورها و پیاده کردن آن در کشورهایی همچون افغانستان و عراق ثابت کرده که به این زودی ها جواب نمیدهد. همانطور که پیشتر نیز گفتم ماهیت دولت مرکزی به گونهای است که نمی تواند قدرت مسلط را داشته باشد. افغانستان هیچ وقت مدل حکومتی خوبی داشته؟یکی از قدرتمندترین دوره ها در افغانستان دولت داودخان بود که اولین جمهوری را در این کشورشکل داد.بعد از اینکه روسها روی کار آمدند با کمک سرویسهای امنیتی افغانستان امنیت خاصی را در کشور افغانستان به اجرا گذاشتند. در همین راستا دولت مرکزی مقتدری در افغانستان به وجود آمد. این دولتها در داخل با تنشهایی روبرو بود که در نهایت به سرگونی سه دولت منجر شد اما به هر حال به خصوص در دوران نجیب شاهد شکل گیری یک دولت مرکزی بودیم .اما به هر حال یک گروه از مجاهدان افغان توانستند آن دولت را سرنگون کنند. کوتاه سخن آنکه پیشینه دولت مرکزی و قوتگیری دولت مرکزی پیشینه سختی در افغانستان دارد. وقتی قرار شد که کمیسیونی و یا مجموعه ای با تکیه بر توانایی های دولتی مجری انتخابات باشد در حالیکه قدرت چندانی ندارد و هنوز محلی گری و بومی گرایی در ولایات و استانها و جای جای افغانستان وجود دارد،طبیعتا تقلب هم به بار خواهد آمد. زمانی هم که تقلب صورت گیرد، چیزی از صندوق بیرون میآید که حکمرانان محلی خواهان آنند نه دولت مرکزی.طبیعتا در روستای دورافتادهای که حتی اتومبیل در آن رفت و آمد نمی کند نمیتوان صندوقی را سالم از آنجا بیرون آورد و کدخدا و بزرگ قوم و یا منطقه تفکر خود را به درون صندوق القاء نکرده باشد. پیشبینی شما از آینده انتخابات پارلمانی افغانستان چیست؟افراد و ارکان مهمی که می توانستند در این انتخابات شرکت کنند، از آن صرفنظر کردند.این نشان دهنده اینست که افراد دریافتهاند که پارلمان خیلی جای روابط و لابیهای سیاسی نیست. اگر کارنامه چندساله پارلمان افغانستان را مورد بررسی قرار دهیم دستاورد مثبت و مشخصی نداشته است و قوانین خاصی در آن تصویب نشده است. جلسات پارلمان نیز محل مشاجره و نزاع میان نمایندگان نیست.این در حالی است که انتخابات در سایر کشورها غالبا عرصه وزن کشی گروههای سیاسی است تا طرفداران و هواداران خود را ارزیابی کنند اما در افغاستان وضعیت به این شکل نیست چون گروهها و تفکرات سیاسی به شکلی سازماندهی شده رشد نکردهاند.در مجموع اینکه افغانستان برای رسیدن به دمکراسی نیازمند تمرین زیادی است. همین رأی گیریها و ایجاد کمیسیونهای نظارت بر انتخابات و فاش شدن تقلب در انتخابات به افغانها میآموزد که با همین سعی و خطاها و با همین تمرینها میتوان مدلهای بهتری را برای افغانستان پیاده کرد.نمی توان برای افغانستان نسخه کشورهای دیگر را نوشت متأسفانه با گذشت ده سال نیروهای خارجی تازه به این نتیجه رسیده اند که تحقق این امر ممکن نیست.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبر آنلاین]
[مشاهده در: www.khabaronline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 382]