تبلیغات
تبلیغات متنی
دکتر علی پرند فوق تخصص جراحی پلاستیک
طراحی سایت فروشگاهی فروشگاه آنلاین راه‌اندازی کسب‌وکار آنلاین طراحی فروشگاه اینترنتی وبسایت
بهترین دکتر پروتز سینه در تهران
محبوبترینها
جاهای دیدنی قشم در شب که نباید از دست بدهید
سیگنال سهام چیست؟ مزایا و معایب استفاده از سیگنال خرید و فروش سهم
کاغذ دیواری از کجا بخرم؟ راهنمای جامع خرید کاغذ دیواری با کیفیت و قیمت مناسب
بهترین ماساژورهای برقی برای دیسک کمر در بازار ایران
بهترین ماساژورهای برقی برای دیسک کمر در بازار ایران
آفریقای جنوبی چگونه کشوری است؟
بهترین فروشگاه اینترنتی خرید کتاب زبان آلمانی: پیک زبان
با این روش ساده، فروش خود را چند برابر کنید (تست‌شده و 100٪ عملی)
سفر به بالی؛ جزیره‌ای که هرگز فراموش نخواهید کرد!
از بلیط تا تماشا؛ همه چیز درباره جشنواره فجر 1403
خصوصیات نگین و سنگ های قیمتی از نگاه اسلام
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1863005700
لزوم صیانت و حفاظت از منابع محدود آب
واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: لزوم صیانت و حفاظت از منابع محدود آب تهران - ایرنا - صرف نظر از تفاوت های آشکار منطقه ای در کشور و طیف گسترده مناطق خشک نظیر سواحل خلیج فارس و دریای عمان، نیمه شرقی کشور از خراسان تا سیستان و بلوچستان و نیز حوزه های مرکزی که میزان سرانه آب قابل تجدید در آنها از میزان متوسط کشور به مراتب پایین تر است، ارقام متوسط سرانه آب کشور در سال های آینده ورود ایران به مرحله تنش آبی و کم آبی را نشان می دهد.
به گزارش ایرنا از روابط عمومی وزارت نیرو، آب شیرین نه یک منبع جهانی، بلکه منبعی منطقه ای محسوب می شود. ماهیت منطقه ای منابع آب مانع از آن شده تا جامعه جهانی بیانیه یا کنوانسیون خاصی را برای آن تصویب کند؛ بیانیه ای که به طور فزاینده عمق نگرانی های بشر را در این باره منعکس سازد.
آب کالایی منحصر به فرد و ماده ای بسیار حیاتی است. محدودیت های این ماده حیاتی ظرفیت های سایر منابع حیاتی ازجمله غذا، انرژی، ذخایر ماهی و حیات وحش را تحت فشار قرار می دهد.
در شماری از حوضه های آبخیز جهان محدودیت های آب آشکار شده است. در برخی از کشورهای فقیر و ثروتمند جهان نیز سرانه استحصال آب به دلیل مسایل زیست محیطی، افزایش هزینه ها و کمیابی در حال کاهش است. توزیع جریان های آبی نیز در سطح جهان نامتعادل است و با توزیع جمعیت تناسب ندارد.
از مجموع کل آب های جهان، 97.5 درصد آن را آب شور دریاها و اقیانوس ها تشکیل می دهند که به دلیل شوری در عمل قابل استفاده نیستند. به این ترتیب از مجموع منابع آبی جهان، ذخایر آب شیرین تنها 2.5 درصد کل حجم ذخایر آب های سطح زمین را شامل می شود که بخش اعظم آن به صورت یخ در قطب های کره زمین و یخچال های طبیعی (1.725 درصد) و آب های زیرزمینی (0.775 درصد) است. میزان آب شیرین موجود در دریاچه ها و رودخانه ها نیز در حدود 0.025 درصد است. به این ترتیب، از مجموع آب های کره زمین بخش اندکی قابل استفاده بوده و درواقع حیات آدمی وابسته به همین مقدار اندک آب است.
میزان آبی که سالانه از اقیانوس ها تبخیر می شود، حدود 425 هزار کیلومترمکعب است که بخش اعظم آن به صورت بارندگی به اقیانوس ها برمی گردد و تنها حدود 40 هزار کیلومترمکعب به صورت بارش های جوی در خشکی ها تخلیه و به صورت روان آب ازطریق رودخانه ها و جریان های زیرزمینی دوباره به سوی اقیانوس ها جاری می شود. به این ترتیب مشاهده می شود، باوجود اینکه بخش اعظم سطح زمین را آب پوشانده، تنها بخش اندکی از آن برای بشر قابل استفاده است و در حقیقت تمام برنامه ریزی های بشر باید با توجه به این محدودیت ها صورت پذیرد.
ما در جهانی زندگی می کنیم که کمبود آب همواره به عنوان یک موضوع اساسی، مطرح بوده است؛ کمبودی که هرساله بیشتر می شود. در زمان حاضر، بسیاری از کشورهای در حال توسعه از آب کافی برای برآوردن نیازهای اصلی خود مانند شرب و بهداشت محروم هستند.
** وضعیت منابع آب در ایران
ایران در منطقه کمربند خشک و بیابانی جهان قرار گرفته است و کویرهای مرکزی ایران جزو خشک ترین مناطق جهان به شمار می رود. دو رشته کوه البرز و زاگرس همانند دیواره ای مانع رسیدن ابرهای باران زا از شمال و غرب کشور می شوند و به همین دلیل نیز بخش اعظم کشور را مناطق خشک و نیمه خشک تشکیل می دهد.
گسترده ترین ناحیه اقلیمی، فراخشک بیابانی با پوشش 65 درصد و نیمه خشک مدیترانه ای با پوشش 25 درصد است. اقلیم نیمه مرطوب تا خیلی مرطوب تنها 10 درصد وسعت کشور آن هم در حوضه ساحلی دریای خزر را دربر می گیرد.
-- تغییرهای بارندگی در ایران: متوسط بارندگی در ایران حدود 244 میلی متر محاسبه شده که توزیع مکانی و زمانی بارش های جوی بسیار ناهمگن است. بیش از نیمی از بارش ها در 25 درصد از مساحت کشور رخ می دهد. در 28 درصد کشور بارندگی کمتر از 100 میلی متر، 47 درصد بین 100 تا 250 میلی متر، 16 درصد 250 تا 500 میلی متر و هشت درصد بین 500 تا 1000 میلی متر است و تنها یک درصد بارندگی بیش از 1000 میلی متر دارد. در یک جمع بندی کلی، 75 درصد کشور بارندگی کمتر از متوسط دارد.
-- تغییرهای جریان های سطحی در ایران: متوسط جریان سطحی کشور افزون بر 89 میلیارد مترمکعب (بجز جریان های سطحی ورودی به کشور) است که 54.7 درصد از آن در 26 درصد مساحت کشور جریان می یابد و بقیه یعنی 45.3 درصد در 74 درصد از مساحت کشور جاری می شود.
در حوضه فلات مرکزی که بیش از نیمی از مساحت کشور را دربر می گیرد و پرجمعیت ترین نقاط ایران را شامل می شود، تنها 15.2 درصد از جریان های سطحی کشور جاری است.
روند تغییرهای بارش در کل کشور نزولی بوده و طی سال های 1347 تا 1369 کاهش متوسط سالانه 497 میلیون مترمکعب و پس از آن با شیب تندتر سالانه به طور متوسط 3421 میلیون مترمکعب کاهش بارش رخ داده است. همزمان با کاهش بارندگی ها، روان آب ها نیز کاهش قابل توجهی داشته که متاسفانه در شش سال اخیر نیز تقریباً تمام کشور با مشکل کاهش شدید روان آب روبرو بوده است؛ به طوری که از سال آبی 78-1377 به این سو، سالی با وضعیت بارندگی بالای نرمال (ترسالی) اتفاق نیفتاده است.
** عوامل مهم کاهش روان آب های کشور
عوامل متعددی ازجمله کاهش میزان بارش طی سال های اخیر که عمدتاٌ ناشی از تغییرهای اقلیمی و افزایش دما و به تبع آن افزایش تبخیر شده است و همچنین تغییر در الگوی زمانی و مکانی بارش کشور، برداشت بی رویه از سفره های آب زیرزمینی که بعضاً موجب افزایش تغذیه واداری رودخانه ها می شود، دخل و تصرف در حوضه های آبریز کشور توسط عوامل انسانی و برداشت های بی رویه در سرشاخه ها می تواند از این عوامل باشند.
-- برداشت آب و سرانه تجدیدپذیر کشور
برداشت بی رویه آب از آب های زیرزمینی یکی از مسایل اساسی کشور در بخش آب به شمار می آید که در زمان حاضر مشکلات جدی را در کشور پدید آورده است. به همین دلیل نیز در بسیاری از نواحی کشور سطح سفره های آب زیرزمینی افت کرده و با توجه به خشک سالی های اخیر، افزایش بهره برداری از آب های زیرزمینی تشدید شده و خسارت های غیر قابل جبرانی را بر منابع آبی زیرزمینی کشور وارد آورده است.
تعداد چاه های بهره برداری در کشور افزون بر 700 هزار حلقه و میزان برداشت سالانه از منابع آب زیرزمینی ازطریق چاه ها به حدود 49 میلیارد مترمکعب رسیده است. در طول چهار دهه گذشته، تعداد چاه ها 16 برابر و میزان برداشت پنج برابر شده است. از مجموع 609 محدوده مطالعاتی کشور، تعداد 317 محدوده که از مهم ترین آنها نیز محسوب می شوند، با افت مستمر سالانه سطح آب زیرزمینی و کسری مداوم حجم مخزن روبرو هستند و برای جلوگیری از بحرانی تر شدن وضعیت توسعه بهره برداری از منابع آب های زیرزمینی، این محدوده ها ممنوعه اعلام شده است. بخش عمده ای از مناطق آزاد، مناطق کویری، باتلاقی، شوره زارها، دریاها و دریاچه ها و ... هستند که بعضاٌ در این مناطق کیفیت آب های زیرزمینی بسار نامناسب است. تاسف بارتر اینکه این مناطق آبادترین، پرجمعیت ترین و مهم ترین بخش های کشور را شامل می شوند.
از سال های میانی دهه 40 به بعد، برداشت از منابع آب زیرزمینی افزایش یافته و به تدریج از سقف حجم آب تجدیدشونده بیشتر شده که به برداشت اضافی از مخازن، افت سطح آب زیرزمینی و کاهش حجم مخازن منجر شده است، به طوری که این کاهش که به طور متوسط، سالانه به میزان یک دهم میلیارد مترمکعب در طول سال های منتهی به دهه 60 بوده، به رقم متوسط 5.4 میلیارد مترمکعب در سال های اخیر رسیده است.
منابع آب تجدیدشونده کشور با توجه به وضعیت بارندگی، پوشش گیاهی و سایر عوامل تاثیرگذار در حجم نزولات جوی، حدود 110 تا 120 میلیارد مترمکعب در سال است. درحالی که متوسط حجم کل آب سالانه کشور رقم ثابتی است، تقاضا برای آب به علت رشد جمعیت، توسعه کشاورزی، شهرنشینی و صنعت در خلال سال های اخیر، متوسط سرانه آب قابل تجدید کشور را تقلیل داده به طوری که این رقم که در سال 1340 حدود 5500 مترمکعب بوده، در سال 1357 به حدود 3400 و در سال 1367 به حدود 2500 و در سال 1376 به حدود 2100 مترمکعب کاهش یافته است. این میزان با توجه به روند افزایش جمعیت کشور در سال 1385 به حدود 1750 تنزل یافته است و در افق سال 1400 به حدود 1300 مترمکعب تنزل خواهد یافت. صرف نظر از تفاوت های آشکار منطقه ای در کشور و طیف گسترده مناطق خشک نظیر سواحل خلیج فارس و دریای عمان، نیمه شرقی کشور از خراسان تا سیستان و بلوچستان و نیز حوزه های مرکزی که میزان سرانه آب قابل تجدید در آنها از میزان متوسط کشور به مراتب پایین تر است، ارقام متوسط سرانه آب کشور در سال های آینده ورود ایران به مرحله تنش آبی و کم آبی را نشان می دهد.
در کنار کاهش کمیت منابع آب، انتشار انواع آلودگی ها ازجمله پساب های صنعتی، کشاورزی و شهری نیز از دیگر عوامل تهدیدکننده منابع محدود آب کشور محسوب می شوند. هر چند در خلال سال های گذشته به ویژه برنامه های سوم و چهارم توسعه اقدام های قابل قبولی برای تصفیه پساب های شهری و صنعتی صورت گرفته که مبین توجه دولت به حفاظت از کیفیت منابع آب است، اما با توجه به افزایش جمعیت کشور، گسترش شهرنشینی و توسعه فعالیت های صنعتی و کشاورزی ضروری است تا اقدام ها از شتاب بیشتری برخوردار شوند.
** برنامه ها و رویکردهای شرکت مدیریت منابع آب ایران
در طی سالیان گذشته اقدام های زیادی در ارتباط با مهار آب های سطحی و تامین آب مطمئن شرب و بهداشت و کشاورزی کشور انجام شده که در اینجا فرصت پرداختن به شرح آنها نیست، لکن آنچه مسلم است اینکه باید اکنون بیشتر به صیانت و حفاظت از منابع محدود آب و حفظ و نگهداری سرمایه گذاری های عظیم در بخش آب توجه شود. به همین منظور، در راستای راهبردهای اصلی و کلان وزارت نیرو در سال 94 و سال های برنامه ششم توسعه، شرکت مدیریت منابع آب ایران در حوزه حفاظت و بهره برداری، ثقل فعالیت های خود را بیشتر حول محورهای زیر تنظیم کرده است:
الف) ایجاد توازن براساس ظرفیت آبی و شرایط اقلیمی با اجرای برنامه های تعادل بخش منابع و مصارف آب که در این زمینه طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی را که با تلاش فراوان در طی سال 93 تهیه و ضمن ارایه در ستاد وزارت نیرو ازطریق شورای عالی آب به تصویب رساند و با حمایت مقام عالی وزارت و معاونت آب و آبفا و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و تصویب مجلس شواری اسلامی، اعتبار مناسبی برای سال 94 در قانون بودجه کشور برای آن لحاظ شده است. امیدواریم با تخصیص این اعتبار به اهداف پیش بینی شده در این طرح دست پیدا کنیم. در مصوبه شورای عالی آب افزون بر تکالیفی که برعهده دستگاه های مختلف کشور گذاشته شده است، طرح احیا و تعادل بخشی در قالب 15 پروژه نیز به تصویب رسیده که 11 پروژه آن در شرکت مدیریت منابع آب پیگیری می شود. تقریباٌ می توان گفت همه اقدام هایی که باید انجام داد تا سفره های آب زیرزمینی به تعادل برسند، در این طرح پیش بینی شده است. امیدوارم با مساعدت همگان به ویژه کشاورزان و مشارکت اجتماعی بتوانیم در این طرح موفق شویم.
ب) اعمال مدیریت یکپارچه کمی و کیفی و استقرار مدیریت به هم پیوسته منابع آب؛ ما اعتقاد داریم که در مدیریت منابع آب بایستی از راس حوضه تا انتهای آن و همه مصارف و منابع و عوامل موثر بر آن، بهره برداران بالادست، پایین دست، ابعاد زیست محیطی، سیاسی، اجتماعی، ذی مدخلان، ذی نفعان و .... آن به صورت به هم پیوسته دیده شوند. در این راستا از سال گذشته استقرار دفاتر مدیریت به هم پیوسته و تغییر ساختار در شرکت مدیریت منابع آب آغاز شده است و برنامه های پایش کمی و کیفی منابع آب، تشکیل شوراهای هماهنگی حوضه های آبریز، ایجاد پایگاه داده و هماهنگی بین حوضه ای در حال انجام و شکل گیری است.
ج) توسعه مدیریت مشارکتی یکی دیگر از برنامه هایی است که بایستی به جد مورد توجه قرار گیرد. معتقدیم که بدون مشارکت و مساعدت بهره برداران هم در آب سطحی و هم در آب زیرزمینی و حتی در حفاظت از حریم و بستر رودخانه ها نمی توان از منابع آب به خوبی صیانت و محافظت کرد. در همین راستا برنامه داریم که نسبت به استقرار الگوی مدیریت مشارکتی و فراهم آوردن افزایش مشارکت بهره برداران در جهت بهره برداری پایدار از منابع آب اقدام کنیم. حتی بحث استفاده از ظرفیت های بخش خصوصی و تنوع بخشی به تامین مالی ازطریق مشارکت بخش خصوصی نیز مطرح است.
د) احیای تالاب ها و رودخانه ها که ارتباط مستقیم با حفاظت از منابع آب دارد نیز با جلب مشارکت مردم و بهره برداری مطلوب از رودخانه ها در قالب کاربرهای سازگار با اکوسیستم رودخانه و استفاده از تجارب بین المللی و شناسایی پتانسیل های قابل سرمایه گذاری در جهت حراست و حفاظت از این سرمایه های ملی هم یکی دیگر از برنامه های این بخش است.
هـ) ارتقای سطح ایمنی و پایداری سدها و نگهداری و بهره برداری از سازه های در دست بهره برداری و سرمایه گذاری های عظیم ملی انجام شده با رویکرد تامین پایدار منابع راهبردی و همچنین تدوین برنامه های منابع و مصارف باتوجه به شرایط کشور و پایش این برنامه ها از دیگر اولویت های کاری معاونت حفاظت و بهره برداری است و برنامه های دیگری که فرصت پرداختن به همه آنها نیست. البته برای انجام همه این برنامه ها، ارتقای آگاهی های عمومی و مشارکت همه بهره برداران و متولیان و دستگاه های مرتبط را نیاز داریم.
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت مدیریت منابع آب ایران - جهانگیر حبیبی
03/01/1394
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 69]
-
گوناگون
پربازدیدترینها