واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: شكست، فرصت يادگيري تابآوران
بشر در زندگي امروز خود همواره با مسائل و مشكلات مختلفي از قبيل مشكلات مالي، كار، بيماري و... مواجه است كه همه اين مسائل باعث افزايش استرس در او ميشود.
نویسنده : بهنام صدقي
تاب آوري از ضروريات زندگي در دنياي كنوني و از عوامل تعيين كننده پاسخهاي افراد در مقابل رويدادهاي استرس آفرين است. تاب آوري به نوعي انعطاف پذيري مؤثر در برابر حوادث زندگي است. پژوهشهاي انجام شده حاكي از آن است كه برخي افراد تابآور، پس از رويارويي با موقعيتهاي دشوار زندگي، دوباره به سطح معمول عملكرد خود باز ميگردند و حتي عملكرد برخي پس از رويارويي با ناكاميها، مصيبتها و دشواريها نسبت به گذشته ارتقا پيدا ميكند. تابآوري توانايي سازگاري مناسب در هنگام رويارويي با زمينههاي استرسزا و خطرناك تا تهديدهاي مهم است. تابآوري نقش بسيار مهمي در كيفيت زندگي افراد دارد. سبك زندگي فرد تابآور منجر به افزايش كيفيت زندگي براي اعضاي خانواده او ميشود. در اين زمينه با فرنگيس شريفي باستان، روانشناس به گفتوگو نشستيم و آنچه در ادامه ميخوانيد ماحصل اين همكلامي است. زماني كه با مشكلات و تغييرات پريشان كننده برخورد ميكنيد هرگز به حالت اول باز نميگرديد. در اين صورت يا ممكن است ضعيفتر شويد يا قويتر. در حالي كه با تغييرات تهديدكننده دست به گريبان هستيد، ذهن و عادات شما يا موانعي ميسازند يا براي رسيدن به آيندهاي بهتر پل ميزنند. مقصر شمردن ديگران براي موارد نامساعد باعث ميشود فرد يك قرباني غير تابآور باشد كه داراي رفتارهاي تابآورانه ضعيفي است. واكنشهاي تابآورانه هر كس منحصر به فرد است كه از طريق يادگيري و كسب تجربه از زندگي خود به دست آمده است و خودآگاهي، تابآوري را افزايش ميدهد. كنترل دروني، اولين ويژگي تابآوران منبع كنترل يكي از اجزاي ادراك تابآوران است. منبع كنترل باورهاي تعميم يافته فرد در ارتباط با توانايي تأثيرگذاري بر نتايج رويدادهاست و در افراد احساسي مبني بر اينكه ميتوانند در محيطشان تأثيرات مطلوبي بر جاي گذارند ايجاد ميكند. افراد تابآور موفقيتهايشان را ناشي از تلاش، توانايي و داراييهاي خودشان ميدانند و افرادي كه تابآوري كمتري دارند موفقيت و شكست را حاصل شانس و نيروهاي خارج از كنترل ميدانند. وقتي شكست يا اشتباهي رخ ميدهد، افراد تابآور آن را به منزله فرصتي براي يادگيري مينگرند. آنها شكست را به عوامل قابل تغيير مثل كوشش ناكافي يا اهداف غير واقعبينانه نسبت ميدهند، در عوض افرادي كه تابآوريشان پايين است معتقدند شكستها و اشتباهها ناشي از نقايص آنهاست. اميد و نگاه مثبت به آينده اميد يكي از اجزاي داشتن هدف و معناست و به عنوان داشتن ديد مثبت به آينده و توانايي ايجاد گذرگاههايي براي رسيدن به اهداف و آرزوها تعريف شده است. اميد پيشبيني كننده تنظيم اهداف و دستيابي به آنها است. اميد تركيب نوعي عزم دروني و جهش ايمان با رويدادهاي بيروني است كه ما آرزو داريم رخ دهند. اميد نقش اكسيژن رواني را براي بشر ايفا ميكند كه وجود آن براي بقا و مبارزه با چالشها در زندگي ضروري است. اميد به معناي واقعي كلمه يكي از پيشبينيكنندههاي تابآوري بوده و در ايجاد آن مؤثر است چراكه افراد را درگير تصور داشتن آيندهاي بهتر و كوشش براي رسيدن به آن ميكند. خوشبختي افراد خوشبين كساني هستند كه انتظار دارند پيامدهاي خوبي اتفاق بيفتد، در مقابل افراد بدبين انتظار دارند پيامدهاي بدي براي آنها رخ دهد، به ويژه در موقعيتهاي مشكل يا مبهم. افراد خوشبين بر اين باورند كه استرس و شرايط ناگوار به طور موفقيت آميز ميتواند كنترل شود. اطمينان، پشتكار و كوششهاي پيگيرانه در مواجهه با شرايط نامساعد، واكنشهاي افراد خوشبين است. خوشبيني باعث ميشود افراد هدفهايي را تنظيم كنند، متعهدتر باشند، با شرايط ناخوشايند و درد كنار آيند و پس از تجربه اين شرايط ناگوار به حالت اول باز گردند. سه نوع خوشبيني واقع بينانه آسانگيري در مورد گذشته (اصل لذت بردن از نامعلوم ها)، قدر زمان حال را دانستن (اصل قدرداني از لحظه حال) و فرصت جويي براي آينده (اصل دريچهاي به فرصت ها) سه نوع از خوشبيني واقع بينانه است كه بهتر است آن را به كار گيريم. به طور كلي مجموعه بسيار زيادي از ادبيات پژوهشي نشان ميدهند كه افراد خوشبين نسبت به بدبينها ناراحتيهاي روانشناختي كمتري را تجربه ميكنند و سطح بهزيستي رواني آنها بالاتر است و موقعيتهاي دشوار را به طريق كارآمدتري مديريت ميكنند. تحقيقات بسياري تأثير قدرت تفكر مثبت را در مواجهه با استرس و شرايط ناگوار تأييد كردهاند. داشتن چشم انداز و نگاه رو به آينده افراد تابآور اسير گذشته خود نيستند. آنها دورنماي كارها و رويدادها را ميبينند و به آن توجه ميكنند، نگاه مثبتي به آينده دارند، آنها خوشبينند، براي آيندهشان هدف و برنامه دارند و زندگي برايشان معنادار است و از فاجعهساز كردن رويدادهاي ناخوشايند ميپرهيزند، به عبارتي آن را فاجعهزدايي ميكنند. معنويت و داشتن هدف در زندگي افراد تابآور به احتمال بيشتري در مواجهه با شرايط ناگوار در جستوجوي معنا هستند. داشتن ايمان به افراد، قدرت تحمل سختيها، غلبه بر چالشها و تغيير زندگي ميدهد. معنويت يك عامل كليدي در ايجاد تاب آوري و افزايش آن است. برخي از مطالعههاي حيطه تابآوري اهميت ايمان معنوي و شركت در جوامع مذهبي را يادآور شدهاند. در مطالعات مختلف نشان داده شده كه معنويت به افراد كمك ميكند تا مشكلات زندگيشان را مديريت كنند، با استرس و افسردگيهايشان كنار بيايند و در عين حال سلامت جسمي و رواني خودشان را حفظ كنند. همدلي و علاقه اجتماعي يكي از ويژگيهايي كه در افراد تابآور شناسايي شده است، همدلي و علاقه اجتماعي است. علاقه اجتماعي با مؤلفهها و شاخصهاي تابآوري مانند اعتماد به نفس، خودكارآمدي، رضايت از زندگي و بهزيستي رواني، شادماني و حس شوخ طبعي رابطه مثبت و با درماندگي، خودشيفتگي، افسردگي، اضطراب و آسيب پذيري، همبستگي منفي دارد. طنز و شوخ طبعي شوخ طبعي و طنز، درماني مهم در كاهش استرس و كنار آمدن با مشكلات براي افراد ايفا ميكند و با برخي از ويژگيهاي همبسته با سلامت از جمله برونگرايي در ارتباط است. طنز، خنديدن و شوخ طبعي يكي از مصداقهاي دلگرمي است كه آن را به عنوان يك آزاد سازنده انرژي و يكي از عواطف مهم ميدانند و ابعاد زيستي، روانشناختي و اجتماعي بسيار زيادي دارد خداوند با صابرين است زيباترين تعبير تابآوري در مقابل مصائب و مشكلات را در قرآن كريم ميخوانيم، آنجا كه خداوند ميفرمايد: «انالله مع الصابرين»؛ «خداوند با شكيبايان است». وجود چنين آموزهاي در دين اسلام و باور به آن، چراغي فروزان براي تابآوران است.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۲۵ بهمن ۱۳۹۳ - ۱۴:۳۲
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 79]