تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1834090460
- تغییر دیپلماسی چین بر مدار جهش اقتصادی- دکتر بهزاد شاهنده*
واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: تغییر دیپلماسی چین بر مدار جهش اقتصادی- دکتر بهزاد شاهنده* در واپسین روزهای سال 2014 اتفاقی مهم در اقتصاد بین الملل به ثبت رسید. صندوق بین المللی پول به عنوان بالاترین مرجع اقتصادی اعلام کرد، چین با پیشی گرفتن از امریکا در امر تولید ناخالص ملی بر اساس معیار قدرت خرید به اقتصاد اول جهان تبدیل شد. بر اساس اعلام مذکور چین با 17 تریلیون و 700 میلیارد دلار در مقایسه با 17 تریلیون و 400 میلیارد دلار متعلق به امریکا بر سکوی اول اقتصادی جهان ایستاد.
در تاریخ معاصر بین الملل همواره زمانی که یک کشور به درجه بالایی از قدرت اقتصادی رسیده به سمت کسب جایگاه و منزلت تازه در ابعاد دیگر قدرت از جمله سیاسی و نظامی خیز برداشته است. رهبران «بیجینگ» چندی است که چنین راهی را برگزیده اند. نشانه بارز آن تخصیص بودجه 120 میلیارد دلاری برای بازسازی و نو سازی نظامی است(البته رقم واقعی بودجه نظامی این کشور به مراتب بیشتر از این میزان است).
در عرصه دیپلماسی نیز «بیجینگ» برنامه هایی را تدارک دیده که با منزلت جدید اقتصادی همپوشانی دارد. تصمیم چینی ها برای ارتقای روابط با کشورهای همسایه به موازات مناسباتشان با امریکا و دیگر قدرت های بزرگ نشانه هایی از این نگرش جدید است. «بیجینگ» بر این باور است که روابط با دولت های آسیایی و قدرت های در حال ظهور در احیای اقتدار چین نقش به مراتب مهم تری نسبت به همکاری آن با کشورهای توسعه یافته ایفا می کند.
انتخاب این رویکرد دلالت بر واقعیت دیگری نیز دارد که آستانه تحمل این قدرت در مقابل آنچه دخالت قدرت های غرب می خواند پایین آمده و از این طریق بیجینگ می خواهد اقتدار خویش را در جهت ایجاد نظم نوین بین المللی تثبیت کند.
البته کشورهایی که چین آنها را در اولویت دیپلماسی نوین خویش نشانده به طور متقابل و به دلایل مختلف از جمله در هم تنیدگی اقتصادی و تجاری بر گسترش مراوده با بیجینگ اصرار دارند. نمونه بارز آن مقاومت کشورهای سنگاپور- تایلند- مالزی و اندونزی است که حاضر نشدند در برنامه مهار چین امریکا و ماجرای مناقشات دریای جنوب چین شرکت کنند و جالب تر اینکه کشور ویتنام که با چین درگیری مستقیم پیدا کرده نیز بواسطه پیوندهای قوی اقتصادی قبول نکرد در مقابل چین صف آرایی کند.
دیپلماسی جمهوری خلق چین با توجه به منزلت و قدرت اقتصادی آن برپایه اولویت هایی مشخص بنا شده است. در ابتدای انقلاب سوسیالیستی، چین، سیاست «تکیه بر یک طرف» (اتکا بر اتحاد جماهیر شوروی سابق) را سرلوحه سیاست خارجی خود قرار داد. به باور اغلب «چین شناسان» (سینولوگ ها)، «اتحاد جماهیر شوروی سابق» در آن دوره بیشترین کمک های ممکن را به «جمهوری خلق چین» ارائه کرد و از این نظر می توان گفت که بنیان قدرت امروزی چین تا حد زیادی مدیون «شوروی سابق است.»
البته چینی ها استاد بهره گیری از فرصت ها هستند. آنها معتقدند که: «فرصت ها از بحران ها برمی خیزد». با همین تفکر رهبرانش در دوره ای از «جنگ سرد» بر «شوروی» تکیه کردند و کشور ویرانه ای را که بواسطه جنگ های طولانی داخلی تحویل گرفته بودند، ظرف چند سال با کمک های بی دریغ «مسکو» بازسازی کردند. سپس همین رویه را با امریکا دنبال کردند و زمانی که واشنگتن به سبب جنگ ویتنام وتنش روز افزون با مسکو در باتلاقی بزرگ فرو رفت، چین با استفاده از این بحران در چرخش 180درجه ای روابط نوینی را با امریکا رقم زد. این چرخش بلاشک نقش بسزایی را در کامل کردن پروسه نوسازی اقتصاد چین ایفا کرد.
آن روزها به موازات برقراری روابط دیپلماتیک با امریکا فرصت دیگری برای چین فراهم شد. فرصت هشت ساله جنگ ایران و عراق که طی آن چینی ها در سایه مراوده گسترده بخصوص نظامی به قول معروف بار خود را بستند و ارز خارجی لازم را برای اجرا و تداوم «سیاست در های باز» «دنگ شیا ئوپینگ» – معمار چین نو- به چنگ آوردند.
به هر روی چینی ها برای رسیدن به نقطه طلایی امروز در نظام بین الملل مسیری پرفراز و فرود طی کرده اند: در دوره اول که چین «سیاست تکیه به یک طرف» را در پیش گرفت، «بیجینگ» سیاست خویش را در چارچوبی پیش برد که «مائو ز دونگ» بنیانگذار انقلاب چین تدوین و پیشنهاد کرده بود که در آن جهان به سه قسمت؛ جهان اول، جهان دوم و جهان سوم تقسیم می شد (اشاره به جهان سرمایه داری، جهان کمونیستی و جهان در حال توسعه).
اما «دنگ شیا پینگ» جانشین تجدید نظر طلب مائو در نگرش جدید چین، جهان را «کشورهای بزرگ»، «کشورهای همسایه» (که «کشورهای پیرامونی» هم نامیده می شد) و «کشورهای در حال توسعه» نامید. به این صورت نتیجه تغییری که از زمان اجرای «سیاست های اصلاحی» «دنگ» در فرآیند دیپلماسی «بیجینگ» ایجاد شد، همانا افزوده شدن طبقه بندی های جدید بود. «جیانگ زمین»، رئیس جمهوری اسبق چین، در سال 2002 همزمان با برگزاری شانزدهمین کنگره حزب کمونیست چین، «سازمان های چند ملیتی» را به این تقسیمات اضافه کرد. دراینجا باید عنوان کرد که در هجدهمین کنگره حزب کمونیست چین که در سال 2012 تشکیل یافت عنصر جدید «دیپلماسی عمومی» هم به طبقه بندی های مذکور افزوده شد. از این تاریخ چارچوب و تقسیم بندی جدیدی شامل: قدرت های بزرگ (عمدتاً امریکا، اتحادیه اروپا، ژاپن و روسیه)، کشورهای پیرامونی (کشورهای همسایه و دارای مرز با چین)، کشورهای در حال توسعه(تمامی کشورهای کم درآمد و چین) و سازمان های چند ملیتی(شامل سازمان ملل متحد، آپک، آسه آن) و دیپلماسی عمومی مدنظر قرار گرفت.
التبه طبقه بندی مزبور دقیق نیست و محل مناقشه است زیرا کشوری مثل «میانمار» (برمه، سیلان) هم در تقسیم بندی کشورهای پیرامونی است و هم در بخش کشورهای در حال توسعه.
حزب کمونیست در تعقیب دیپلماسی نوین چین بر ایجاد روابط بلند مدت و با ثبات با قدرت های بزرگ تکیه دارد. در قبال «کشورهای پیرامونی» بر استحکام مناسبات همسایگی و روابط دوستانه متمرکز است. در ارتباط با دولت های در حال توسعه بر حمایت از حضور قدرتمندانه آنها در امور بین الملل تأکید می ورزد و سرانجام اینکه چین مجدانه خواهد کوشید که در ارتقای ارتباطات مردمی و حراست از حقوق ملت چین و منافع ملی کشور کوشا باشد.
در سال 2013 و با به قدرت رسیدن «شی جین پینگ» به عنوان ریاست جمهوری- صدر هیأت رئیسه حزب کمونیست 85 میلیون نفری- و ریاست کمیسیون نظامی حزب کمونیست- تحولات جدیدی آشکار شد که پایه و اساس آن تحکیم قدرت اقتصادی و تجاری چین است. غول اقتصادی چین سیاست نوینی را طلب می کند تا در حفظ و تعمیم آن جایگاه اقتصادی به دست آمده حرکت کند.
در این نگرش جدید، «کشورهای پیرامون» اولویت ممتاز را در دیپلماسی چین احراز کرده اند. علت اصلی این چرخش ارزیابی نوین روند بلند مدت و ژئو – سیاسی چین است. زیرا که «بیجینگ» بر این موضوع کاملاً واقف شده که منطقه پیرامونی به طور روزافزونی برای این کشور نقش حیاتی و سرنوشت ساز یافته است. در تأکید بر این واقعیت غیرقابل انکار دولت چین اخیراً اعلام داشته است که حجم تجارت چین با منطقه(شرق و جنوب شرقی آسیا) بالغ بر 4/1 تریلیون دلار است که از جمع تجارت با امریکا و اتحادیه اروپا بیشتر است. در اعلامیه مزبور آمده است که نیمی از شرکای بزرگ تجاری چین در آسیا هستند و اینکه 70در صدسرمایه گذاری خارجی چین در آسیا است. همان طور که در ابتدای این مقاله توضیح داده شد به واسطه تنیدگی تجاری و اقتصادی چین با کشورهای پیرامونی است که کشورهای مطرح «اتحادیه آ سه آن» در طرح به انزوا کشاندن چین از سوی «واشنگتن» در مناقشات منطقه ای شرکت نکردند (و با وجود کمک مالی 20 میلیارد دلاری که «توکیو» قول آن را به کشورهای«آسه آن»داده است). کشور کره جنوبی که بالغ بر 450 میلیارد دلار با چین مراوده تجاری دارد نیز حاضر نشده در این ورطه وارد شودبا وجود آنکه سئول روابط نزدیک با امریکا دارد و 37 هزار نیروی نظامی امریکا در آن کشور مستقر است.
«شی جین پینگ» در خصوص طبقه بندی کشورهای در حال توسعه بر زیر مجموعه آن تحت عنوان «قدرت های اصلی کشورهای در حال توسعه» تأکید دارد که چین موظف به گسترش همه جانبه روابط با آنها است.
«بیجینگ» این دسته از قدرت ها را شرکای مهم در حمایت و پشتیبانی از اصلاح نظام بین الملل تلقی می کند. کشورهایی که در زمره این تقسیم بندی قرار می گیرند شامل روسیه، برزیل، آفریقای جنوبی، هندوستان، اندونزی و مکزیک هستند که بالقوه کشورهایی نظیر ایران را هم در بر خواهد داشت. سفر قریب الوقوع «شی» به ایران که بعد از یک دهه و نیم وقفه انجام می گیرد قابل تأمل است. «خوچینگ تا» رئیس جمهوری پیشین جمهوری خلق چین در دوره صدارت 10 ساله خود حتی یکبار هم به ایران سفر نکرد و این «جیا نگ زمین» ریاست جمهور اسبق چین بود که در دوره «خاتمی» به ایران آمد...
طبق ارزیابی «صندوق بین المللی پول» در صورتی که منطقه آسیا- پاسفیک برنامه های اصلاحات ساختاری وسرمایه گذاری دربخش زیربنایی لازم را به اجرا گذارد می تواند موتور رشد اقتصادی جهان شود. «بیجینگ» در تلاش است که هدف فوق را از طریق ابتکاراتی از قبیل «راه ابریشم»، «راه ابریشم دریایی» و «بانک آسیایی سرمایه گذاری زیر بنایی» به حقیقت مبدل کند. بنابراین چین بر این باور است که آینده کشور در گرو اصلاحاتی است که منطقه آسیا- پاسفیک را در مسیر توسعه همه جانبه قرار خواهد داد و «بیجینگ» در این راستای تمام تلاش خود را مبذول خواهد داشت.
گره خوردن آینده چین با منطقه مزبور نکته ای درخور توجه است. «بیجینگ» با استناد به تاریخ بر این عقیده است که در گذشته این مناقشات همسایگان منطقه آسیا- پاسفیک بوده که باعث شده این منطقه سیر نزول در قدرت را تجربه کند و با وحدت عمل می توان شکوفایی مجدد را احیا کرد.
چین برای ترمیم وضع موجود که باعث شده فقدان توازن بین امنیت سیاسی و توسعه اقتصادی در کشورهای منطقه پدیدار شود- طرح ایجاد «سرنوشت مشترک جامعه آسیایی» را پیشنهاد داده است.
ارتقا و اولویت بخشیدن به منطقه پیرامون در سیاست خارجی جمهوری خلق چین الزاماً تنزل اولویت استراتژیک روابط چین با امریکا و دولت های بزرگ را در بر خواهد داشت. جای تردیدی نیست از یک منظر می توان گفت که منزلت امروزی چین مدیون دسترسی به بازارها و تکنولوژی غرب است و تنزل اولویت دولت های توسعه یافته در مناسبات چین کمی تعجب آور است. در همین راستا توافق «بیجینگ» و «واشنگتن» درخصوص تغییرات جوی و تمایل دو کشور در افزایش همکاری های نظامی و... نشان از این دارد که روابط با امریکا هنوز هم از اهمیت بسزایی برای سران این کشور برخوردار است.
با تمام این تفاصیل، چین که به یک ابر قدرت اقتصادی مبدل شد و می رود که با سیر پرشتابی تبدیل به یک قدرت تمام عیار در آینده نه چندان دور شود به یک ارزیابی نوین از در اولویت بندی های روابط جهانی خود دست زده است. تفوق منطقه آسیا-پاسفیک در دیپلماسی چین هم اکنون هویدا شده است. از آثار این سیاست است که اروپایی ها احساس می کنند که در نگاه «بیجینگ» اعتراضات به مسائل مربوط به حقوق بشر چندان اهمیت ندارد. کما اینکه در خصوص ایالات متحده امریکا نیز چین انتقادات آن کشور نسبت به ادعاهای سرزمینی چین در دریای جنوبی چین را رد کرده است. از طرف دیگر از هیچ اقدامی برای تشکیل نهادها و مکانیزم های موازی در جهت اعمال رهبری منطقه آسیا فرو گذار نمی کند.
تلاش امریکا در تعدیل حرکت هایی که به زعم آن کشور بر هم زننده «وضع موجود» در حوزه آسیا -پاسفیک است - به یأس انجامیده است. انتظار می رود با گام های بلندی که این کشور با هدف نیل به یک قدرت تمام عیار برمی دارد تحمل آن نسبت به دخالت های امریکا در مسائلی که چین آنان را حساس تلقی می کند کاهش یابد. به احتمال زیاد «بیجینگ» تلاش وافری را برای تحکیم رهبری در آسیا مبذول و طالب ایجاد نظم نوین جهانی که متأثر از قدرتمندی امروزی باشد خواهد داشت. همچنین باید تأکید کرد که در صورت مقاومت در قبال خواست های چین – این کشور طریقه غیر مسالمت آمیز را در پیش خواهدگرفت که نزاع با امریکا به عنوان مهار کننده اصلی چین را به طور روزافزونی جایگزین همکاری خواهد کرد و «سیاست صعود صلح آمیزچین» که در چند دهه الگوی روابط «بیجینگ» و «واشنگتن» را مورد چالش جدی قرار خواهد داد. چین «شی جین پینگ» دیگر چین گذشته نیست که برای رسیدن به قله قدرت اقتصادی با چراغ خاموش حرکت کند بلکه رهبرانش درصدد حفظ و گسترش قدرت به دست آمده و تحقق جایگاهی مناسب با «آرزوهای» این کشور هستند چین با به کارگیری قدرت بالفعل که در دو دهه اول حکومت سوسیالیستی سرکوب شده بود و آزاد سازی قدرت بالقوه خود به جایگاهی ارتقا پیدا کرده که فاصله آن با جهان پیشرفته به سرعت بی سابقه ای در حال کاهش است و هم اکنون برندهایی نظیر «علی بابا»- <هواوی>- «شیائومی» (پیش بینی می شود که وارد شدن عنقریب گوشی های هوشمند «شیائومی» به بازارها غربی گوی سبقت را به دلیل کیفیت بالاتر و قیمت نازل تر از «آیفون 6 اپل» بگیرد)...
همانطوری که اشاره شد چین مثل هر قدرت در حال ظهور در ابتدا به یک قدرت اقتصادی و تجاری مبدل شده و هم اکنون جهت حفظ وحراست و گسترش منزلت به دست آمده در حوزه های مختلف از جمله نظامی در شرف کم کردن فاصله های فناوری است. حضور قدرتمندانه نیروی دریایی «ارتش آزادیبخش چین» در آب هایی که هزاران کیلومتر از سواحل چین فاصله دارند نشانه ای از این تلاش در قدرت یابی است.
امریکا پس از رسیدن به مقام قدرت اول اقتصادی جهان در نیمه دوم قرن نوزدهم – 80 سال را در پشت سر گذاشتن مراحل تبدیل به ابرقدرت بلامنازع جهان سپری کرد و پس از پایان جنگ دوم جهانی منزلت و جایگاه قدرت اول را از آن خود کرد. با این محاسبه و با در نظر گرفتن رقابت های علمی و فناوری می توان گفت که چین در فاصله کوتاه تری این پروسه را طی خواهد کرد که نشانه های آن هم اکنون در اعتماد به نفس امروزی نخبگان سیاسی و سرمایه گذاران اقتصادی و نیز ضرباهنگ تحرکات دیپلماسی این کشور هویدا شده است.
* استاد پایه مطالعات شرق آسیای دانشگاه تهران
16/11/1393
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 69]
-
گوناگون
پربازدیدترینها