محبوبترینها
از کجا بفهمیم قاشق چنگال اصل است | قاشق چنگال تقلبی نخرید!
با چاپ روی وسایل یک کسب و کار پرسود بسازید
قیمت دیگ بخار و تولیدکننده اصلی دیگ بخار
معروف‌ترین هدیه و سوغاتی یزد مشخص شد!
آشنایی با انواع دوربین مداربسته ضد آب
پرداخت اینترنتی قبوض ساختمان (پرداخت قبض گاز، برق و آب)
بهترین دوره آموزش سئو محتوا در سال 1403 با نام طوفان ۱۴۰۳ در فروردین ماه شروع می شود
یک صرافی ارز دیجیتال چه امکاناتی باید داشته باشد؟
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
جراحی و درمان ریشه دندان عفونی با خانم دکتر صفوراامامی
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1799103689
نظریه «امانت» امام خمینی(ره) و چشمانداز انقلاب اسلامی در پرتو اندیشه مهدویت
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
نظریه «امانت» امام خمینی(ره) و چشمانداز انقلاب اسلامی در پرتو اندیشه مهدویت
منظور امام راحل(ره)از طرح امانت و صاحب امانت در مورد جمهوری اسلامی ایران، تبلیغ یا نمایش و تعارف سیاسی نبوده، بلکه ایشان قصد داشتند تا بدین وسیله، افق، راهبردها، برنامه‌ریز‌ی‌ها و راهکارهای دینی ـ سیاسی این نظام و نیز میزان هم‌خوانی آنها را با دولت کریمه مهدوی بیان کنند.
بخش دوم و پایانی/ نظریه «امانت» نگاه حضرت امام خمینی(ره) به حکومت به عنوان امانتی بود که باید به صاحب اصلی آن تحویل داد و در راستای حفظ و تقویت آن کوشش کرد. فراوانی تعابیر ایشان در این مقوله، بسیار جالب توجه است. تعبیر حضرت امام(ره) از انقلاب اسلامی به عنوان امانتی که صاحب آن، حضرت حجت(عج) است، از این نکته حکایت دارد که ایشان، پرچم قیام 15خرداد را در فضای مهدویت و ظهور برافراشته‌اند، نه در مقابل آن. بی‌شک، منظور امام راحل(ره)از طرح امانت و صاحب امانت در مورد جمهوری اسلامی ایران، تبلیغ یا نمایش و تعارف سیاسی نبوده، بلکه ایشان قصد داشتند تا بدین وسیله، افق، راهبردها، برنامه‌ریز‌ی‌ها و راهکارهای دینی ـ سیاسی این نظام و نیز میزان هم‌خوانی آنها را با دولت کریمه مهدوی بیان کنند. اکنون به برخی از سخنان ایشان می‌پردازیم که با صراحت به این مورد اشاره دارند:- امیدوارم که ان‌شاء‌الله این روحیه اسلامی و توحیدی باقی باشد، این کشور را ما به صاحب اصلی او، امام زمان(عج) تحویل بدهیم و ملت را تسلیم ایشان بکنیم. (خمینی، 1385: ج16، 183) - من امیدوارم که ـ این کشور با همین قدرت که تا این‌جا آمده است و با همین تعهد و با همین بیداری که از اول قیام کرده است و تا این‌جا رسانده است ـ باقی باشد این نهضت و این انقلاب و قیام، تا صاحب اصلی ان‌شاء الله بیاید و ما و شما و ملت ما، امانت را به او تسلیم کنیم. (همو: ج15، 385) - من امیدوارم که خدای تبارک و تعالی به ما توفیق بدهد که ما بتوانیم به این مقصدی که مقصد انبیاست، برسیم و ما ـ ان‌شاء‌الله ـ با هم باشیم و این قافله را با هم به منزل برسانیم و این امانت را به صاحب امانت رد کنیم. (همو: ج19، 209) سخنان صریح حضرت امام(ره) درباره قرار داشتن انقلاب اسلامی در راستای ظهور حضرت ولی‌عصر(عج) به این معناست که انقلاب اسلامی، زمینه‌ساز آگاهی و خیزش عموم مردم و مسلمانان کل عالم در جهت حرکت به سمت تحقق جامعه ظهور است. تأکید ایشان بر اینکه انقلاب اسلامی، انقلابی جهانی است و به کشور ایران منحصر نیست و ندای همه مظلومان عالم است و صدور انقلاب، یکی از اولویت‌های پیش‌روی انقلاب اسلامی است، بیان‌گر نوع نگاه امام(ره) به حکومت جهانی عدل یعنی همان حکومت حضرت حجت(عج) است. حتی ایشان به مسئولان جمهوری اسلامی تذکر می‌دهند که مبادا، رسیدگی به مسائل اقتصادی و رفاهی مردم، آنان را از هدف عالیه انقلاب در این راستا باز دارد: مسائل اقتصادی و مادی اگر لحظه‌ای مسئولین را از وظیفه‌ای که برعهده دارند، منصرف کند، خطری بزرگ و خیانتی سهمگین را به دنبال دارد. باید دولت جمهوری اسلامی تمامی سعی و توان خود را در اداره هرچه بهتر مردم بنماید، ولی این بدان معنا نیست که آنها را از اهداف عظیم انقلاب که ایجاد حکومت جهانی اسلام است، منصرف کند. مردم عزیز ایران که حقاً چهره منور تاریخ بزرگ اسلام در زمان معاصرند، باید سعی کنند که سختی‌ها و فشارها را برای خدا پذیرا گردند تا مسئولان بالای کشور به وظیفه اساسی‌شان که نشر اسلام در جهان است، برسند. (همو: ج21، 327) 1. گزاره‌های راهبردی نظریه «امانت» از دیدگاه حضرت امام(ره)، انقلاب اسلامی، امانتی الهی است که برای تحقق هدفی والاتر یعنی تشکیل حکومت جهانی حضرت ولی‌عصر(عج) شکل گرفته است. با توجه به سخنان ایشان، گزاره‌های راهبردی این نظریه را به شرح زیر می‌توان بیان کرد: گزاره 1. امام زمان(عج)، صاحب اصلی انقلاب (قدرت سیاسی و نظریه امانت) حضرت امام(ره)، حضرت حجت(عج) را رهبر و صاحب اصلی این انقلاب معرفی می‌کنند. طرح رهبری حضرت امام زمان(عج)، در جمهوری اسلامی ایران، بیان‌گر جهت‌گیری‌های قرآنی و ولایی پیامبر اسلام(ص) در این نظام سیاسی نوظهور است. امام خمینی(ره) با این دیدگاه، راه آینده جمهوری اسلامی را روشن می‌سازد که همان وابستگی به بعثت و ولایت انسان کامل است. رهبر فقید انقلاب اسلامی در این باره، به مسئولان نظام هشدار می‌دهد که مبادا در نظام جمهوری اسلامی، خدشه‌ای در احکام اسلامی وارد شود؛ زیرا در آن صورت، چنین نظامی، مقبول حضرت ولی‌عصر(عج) نخواهد بود. ایشان در بیانی دیگر می‌فرمایند که وعده الهی نزدیک است و به زودی این انقلاب، به انقلاب جهانی امام زمان(عج) متصل خواهد شد. اکنون به برخی سخنان ایشان در این زمینه می‌پردازیم: پشتوانه شما خدای تبارک و تعالی است و صاحب این مملکت، امام زمان سلام الله علیه است. (همو: ج15، 193)با اتکال به خدای تبارک و تعالی و پشتیبانی صاحب این کشور، امام زمان سلام الله علیه، این مقصد را به آخر برسانید و خواهد رسید. (همو: ج14، 330) من امیدوارم که ـ این کشور با همین قدرت که تا این‌جا آمده است و با همین تعهد و با همین بیداری که از اول قیام کرده است و تا این‌جا رسانده است ـ باقی باشد این نهضت و این انقلاب و قیام، تا صاحب اصلی ان‌شاء الله بیاید و ما و شما و ملت ما، امانت را به او تسلیم کنیم. (همو: ج15، 385)من امیدوارم که ان‌شاء‌الله [انقلاب را به] صاحب اصلی آن، امام زمان سلام الله علیه تحویل بدهیم. (همو: ج16، 183) خداوند همه ما را از قیدهای نفسانی رها فرماید تا بتوانیم این امانت الهی را به سرمنزل مقصود برسانیم و به صاحب امانت، حضرت مهدی موعود ارواحنا لتراب مقدمه الفداء رد کنیم. (همو: ج18، 472)ـ من امیدوارم که خدای تبارک و تعالی به ما توفیق بدهد که ما بتوانیم به این مقصدی که مقصد انبیاست، برسیم و ما ان‌شاء‌الله با هم باشیم و این قافله را با هم به منزل برسانیم و این امانت را به صاحب امانت رد کنیم. (همو: ج19: 209) ـ در آن [مبارزه با ظالمین و...] سستی نشود تا وقتی که ان‌شاء الله عَلَم را به دست صاحب علم بدهند. (همو: ج21، 4)ـ این تحولی که در ایران هست، ان‌شاء الله باقی باشد و تا ظهور امام زمان، این ملت بتواند این کشور را به‌طور شایسته تحویل ایشان بدهد، ان‌شاء الله. (همو: ج16، 323)ـ من امیدوارم خداوند به برکات ائمه اطهار خصوصا حضرت صاحب سلام الله علیه که این مملکت مال اوست، توفیق بدهد که ملت کار خودش را پیش ببرد. (همو: ج20، 473) گزاره 2. تأسیس جمهوری اسلامی به مثابه مقدمه و نه هدف (شأن ابزاری نظام سیاسی در نظریه امانت) امام(ره)، انقلاب ایران را مقدمه‌ای برای حکومت اهل بیت عصمت و طهارت(ع) می‌دانند و از آن به عنوان نقطه آغاز تعبیر می‌کنند. ایشان، بارها این نکته را متذکر می‌شوند که مبادا، مسیر انقلاب به انحراف رود و چنین تصوری پیش آید که انقلاب اسلامی به چشمانداز خویش دست یافته است. در این زمینه به سخنان ایشان می‌نگریم:ـ امیدوارم که این انقلاب، جهانی شود و مقدمه‌ای برای ظهور حضرت بقیه الله(عج) باشد. (همو: ج16، 131) ـ انقلاب مردم ایران، نقطه شروع انقلاب بزرگ جهان اسلام به پرچم‌داری حضرت حجت(عج) است. (همو: ج21، 327)- ان‌شاء الله اسلام را آن طور که هست، در این مملکت پیاده کنند و دنیا، دنیای اسلام باشد و زور و ظلم و جور از دنیا برطرف بشود و مقدمه باشد برای ظهور ولی عصر(عج). (همو: ج 15، 282)ـ انقلاب مردم ایران، نقطه شروع انقلاب بزرگ جهان اسلام به پرچم‌داری حضرت حجت(عج) است که خداوند بر همه مسلمانان و همه جهانیان منّت نهد و ظهور فرجش را در عصر حاضر قرار دهد. (همو: ج21، 327)ـ امید است که این انقلاب، جرقه و بارقه‌ای الهی باشد که انفجاری عظیم در توده‌های زیر ستم ایجاد نماید و به طلوع فجر انقلاب مبارک حضرت بقیه اللّه ارواحنا لمقدمه الفداء منتهی شود. (همو: ج15، 62) ـ این ملت الان برای خدا قیام کرده است و به پیش می‌رود تا اینکه این جمهوری اسلامی متصل بشود به زمان ظهور حضرت سلام الله علیه. (همو: ج16، 230)ـ امیدوارم که این جمهوری اسلامی ان‌شاء‌الله برسد به مقامی که خودش را برساند به زمان ظهور امام زمان(عج). (همو: ج16، 174) گزاره 3. هدف و افق انقلاب اسلامی، تشکیل حکومت اسلامی به رهبری امام زمان(عج) (نظریه امانت و بین‌الملل‌گرایی اسلامی) استراتژی معمار کبیر انقلاب اسلامی، آینده‌نگری و به تعبیر صحیح‌تر، ساختن و بنای آینده است و این موضوع، از اساسی‌ترین موضوعات اسلام ناب به شمار می‌آید. نگاه غایت‌گرایانه حضرت امام(ره) به انقلاب اسلامی، بیان‌گر این نکته است که این انقلاب تنها زمانی می‌تواند به غایت نهایی خویش، یعنی تشکیل حکومت اسلامی به امامت حضرت ولی‌عصر(عج) دست یابد که پیوسته در راستای زمینه‌سازی استقرار این حکومت در عالم تلاش کند. مهم‌ترین و اساسی‌ترین موضوع در اسلام ناب، ارائه دوربرد این موضوع یا به تعبیر دیگر، ارائه «هدف» در اسلام ناب است. امام راحل(ره)که خود، مروّج اسلام ناب و مشتاق زمینه‌سازی برای ظهور امام زمان(عج) است، همیشه افق اسلام ناب را در زمینه‌سازی حکومت بزرگ اسلامی و اتصال به ظهور می‌دانستند و طرح این امر مهم را وظیفه حوزه‌های علمیه، دانشگاه و نهاد مقدس بسیج برمی‌شمردند. تکرار این دغدغه در سخنان حضرت امام(ره) در طول سال‌های پس از پیروزی انقلاب به مناسبت‌های مختلف، از اهمیت این مقوله و رویکرد ثابت ایشان به این موضوع حکایت دارد: ـ حوزه علمیه و دانشگاه باید چارچوب های اصیل اسلام ناب محمدی را در اختیار تمامی اعضای بسیج قرار دهند. باید بسیجیان جهان اسلام، در فکر ایجاد حکومت بزرگ‌اسلامی باشند و این شدنی است. (همو: ج21، 195) ـ ان‌شاء الله مردم سلحشور ایران، کینه و خشم انقلابی و مقدس خویش را در سینه‌ها نگه داشته و شعله‌های سوزان را علیه شوروی جنایت‌کار و آمریکای جهان‌خوار و اذناب آنان به کار خواهند گرفت تا به لطف خداوند بزرگ، پرچم اسلام ناب محمدی(ص) بر بام همه عالم قد بر افرازد و مستضعفان و پابرهنگان و صالحان وارثان زمین گردند. (همو: 155) ـ انتظار فرج، انتظار قدرت اسلام است و ما باید کوشش کنیم تا قدرت اسلام در عالم تحقق پیدا کند و مقدمات ظهور، ان‌شاء‌الله تهیه شود. (همو: ج8، 384)ـ ما مصمم هستیم که روزی رُخش (امام زمان) ببینیم و این جان که از اوست، تسلیم وی کنیم. (همو: ج15، 2) ـ ما باید در این طور روزها و این طور ایام الله توجه کنیم که خودمان را مهیا کنیم از برای آمدن آن حضرت. (همو: ج12، 482)ـ امروز باید لباس محبت دنیا را از تن بیرون نمود و زره جهاد و مقاومت پوشید و در افق طلیعه فجر تا ظهور شمس به پیش تاخت و ضامن خون شهیدان بود. (همو: ج21، 12) - باید بسیجیان جهان اسلام به فکر ایجاد حکومت بزرگ اسلامی باشند و این شدنی است؛ چرا که بسیج تنها منحصر به ایران اسلامی نیست. باید هسته‌های مقاومت را در تمامی جهان به وجود آورد و در مقابل شرق و غرب ایستاد... شما باید بدانید که کارتان به پایان نرسیده است. انقلاب اسلامی در جهان، نیازمند فداکاری شماست. مسئولین تنها با پشتوانه شماست که می‌توانند به تمامی تشنگان حقیقت و صداقت اثبات کنند که بدون امریکا و شوروی می‌شود به زندگی مسالمت‌آمیز با صلح و آزادی رسید. حضور شما در صحنه‌ها موجب می‌شود که ریشه ضد‌انقلاب در تمامی ابعاد از بیخ و بن قطع گردد. (همو: 195) 2. الزامات عملی نظریه «امانت» از نظر حضرت امام(ره)، مسیر حرکت و تلاش مردم و تمام مسئولان باید در جهت تحقق امر ظهور و تحویل امانت به صاحب اصلی آن باشد. برخی الزاماتی را که در اندیشه ایشان در این زمینه مطرح شده است، می‌توان این‌گونه بیان کرد: الف) زمینه‌سازی ظهور (نظریه امانت و غایت سیاسی) حضرت امام خمینی(ره) در یکی از سخنرانی‌های خویش به پنج دسته از برداشت‌های نادرست و انحرافی از انتظار امام عصر(عج) اشاره می‌کنند و بیان می‌دارند که وظیفه ما زمینه‌سازی ظهور است و عده‌ای هرچند خیراندیش به دلیل درک نادرست مقوله انتظار، به خطا رفته‌اند. بیان امام(ره) از انتظار سازنده و صحیح و نگاه ایشان به زمینه‌سازی ظهور به عنوان وظیفه همه مسلمانان، نشان‌گر نگاه او به انقلاب اسلامی به عنوان بستر مناسب برای زمینه‌سازی ظهور است. ایشان در همین زمینه فرموده است: ما همه انتظار فرج داریم و باید در این انتظار خدمت کنیم. انتظار فرج، انتظار قدرت اسلام است و ما باید کوشش کنیم تا قدرت اسلام در عالم تحقق پیدا کند و مقدمات ظهور ان‌شاء الله تهیه بشود. (همو: ج 8، 374)امام خمینی(ره)، همیشه بر زمینه‌سازی برای ظهور به عنوان وظیفه‌ای همگانی تأکید داشته و به صورت خاص از مسئولان خواسته‌اند به این موضوع توجه ویژه داشته باشند: یکم. در دیدار با ائمه جمعه: سعی کنید مطالعه کنید که در خطبه‌هایتان چه می‌خواهید بگویید. امیدوارم اسلام به دست شما منتشر شود تا مقدمه‌ای شود برای ظهور مهدی(عج). (همو: ج16، 261) دوم. تذکر به مسئولان: مسئولان ما باید بدانند که انقلاب ما محدود به ایران نیست. انقلاب مردم ایران، نقطه شروع انقلاب بزرگ جهان اسلام به پرچم‌داری حضرت حجت(عج) است که خداوند بر همه مسلمانان و جهانیان منّت نهد و ظهور و فرجش را در عصر ما قرار دهد. (همو: ج21، 327) سوم. دستگاه‌های کشور: تمام دستگاه‌هایی که الان به کار گرفته شده‌اند در کشور ما ـ و امیدوارم که در سایر کشورها هم توسعه پیدا کند ـ باید توجه به این معنا داشته باشند که خودشان را مهیا کنند برای ملاقات حضرت مهدی(عج). (همو: ج12، 384) ب) صدور انقلاب (نظریه امانت و دعوت سیاسی) با بررسی اندیشه حضرت امام(ره) می‌توان به این نکته دست یافت که ایشان، انقلاب اسلامی را در مرز یک کشور یا مردم خاص، نمی‌دانستند و آن را به عنوان یک نگاه جهانی مطرح می‌کردند. تأکید ایشان بر این نکته که انقلاب اسلامی، به ایران و حتی کشورهای اسلامی، محدود نیست، نشان از این دارد که تحقق حاکمیت جهانی اسلام به رهبری امام زمان(عج) مستلزم آماده‌سازی جهانی است و همه مستضعفان جهان باید در این راستا گام بردارند. ایشان در این مورد فرموده است: ـ امیدوارم که این نهضت و این انقلاب منتهی شود به ظهور امام عصر(عج) و امیدوارم که این انقلاب ما ـ به همه دنیا و برای همه مستضعفین ـ برای نجات همه مستضعفین به همه دنیا صادر شود. (همو: ج13، 119)ـ ما با خواست خدا، دست تجاوز ستم همه ستم‌کاران را در کشورهای اسلامی می‌شکنیم و با صدور انقلابمان که در حقیقت، صدور اسلام راستین و بیان احکام محمدی(ص) است، به سیطره و سلطه ظلم جهان‌خواران خاتمه می‌دهیم و به یاری خدا راه را برای ظهور منجی و مصلح کل امامت مطلق حق امام زمان ـ ارواحنا فداه ـ هموار می‌کنیم. (همو: ج20، 354) - ما که نهضت کردیم، برای اسلام نهضت کردیم. جمهوری، جمهوری اسلامی است. نهضت برای اسلام نمی‌تواند محصور باشد در یک کشور و نمی‌تواند محصور باشد در حتی کشورهای اسلامی. نهضت برای اسلام همان دنباله نهضت انبیاست. نهضت انبیا برای یک محل نبوده است. پیغمبر اکرم(ص)، اهل عربستان است، لکن دعوتش مال عربستان نبوده. محصور نبوده به عربستان، دعوتش مال همه عالم است. (همو: ج10، 446) - نهضت مقدس ایران، نهضت اسلامی است و از این جهت، بدیهی است که همه مسلمین جهان تحت تأثیر آن قرار می‌گیرند. (همو: ج5، 305) - من امیدوارم که همان‌طور که گفتید، پرچم جمهورى اسلامى را بر مملکت‌هاى دیگر هم [به] اهتزاز درآورید. امیدوارم که همه مستضعفین زیر پرچم اسلام به مستکبرین غلبه کنند. (همو: ج12، 103) امام(ره) در پایان مقدمه وصیت‌نامه خویش نیز درباره مخاطبان وصیت‌نامه سیاسی ـ الهی خویش نوشته‌اند: و آنچه لازم است تذکر دهم، آن است که وصیت سیاسی ـ الهی این‌جانب، اختصاص به ملت عظیم‌الشأن ایران ندارد، بلکه توصیه به جمیع ملل اسلامی و مظلومین جهان از هر ملت و مذهب می باشد. (همو: ج21، 400) ج) استقلال و اقتدار ایمانی (نظریه امانت و قدرت ملی) حفظ استقلال و خوداتکایی در پرتوی اندیشه دینی و تلاش همگانی یکی از نکته‌های مورد تأکید امام خمینی(ره) بود. ایشان، یکی از عوامل قیام مردم علیه حکومت پهلوی را وابستگی این حکومت به بیگانگان می‌دانستند و می‌فرمودند:- و این کشوری که کشور ائمه هدی(ع) و کشور صاحب الزمان(عج) است، کشوری است تا ظهور موعود ایشان به استقلال خودش ادامه بدهد، قدرت خودش را در خدمت آن بزرگوار قرار بدهد. (همو: ج14، 309) - آنها استقلال می‌خواهند، آزادی می‌خواهند، جمهوری اسلامی می‌خواهند؛ جمهوری‌ای که باید اساسش بر احکام اسلامی باشد. جمهوری اسلامی باشد که رسول خدا(ص) و امام زمان(عج) بپذیرد. اگر یک خدشه در احکام اسلام واقع بشود، نه پیغمبر می‌پذیرد و نه امامان ما. (همو: ج16، 279) د) کسب رضایت امام زمان(عج) (نظریه امانت و تکلیف سیاسی) در اندیشه امام خمینی(ره)، همه مردم و مسئولان وظیفه دارند برای کسب رضایت امام عصر(عج)؛ صاحب اصلی حکومت اسلامی بکوشند. تأکید مکرر ایشان در این زمینه برای تمامی اقشار جامعه به ویژه در سطح مسئولان که کارگزاران حکومت اسلامی به شمار می‌روند، نشان‌دهنده اهمیت خاص این مورد است. البته ایشان در سخنانشان برای عموم مردم نیز به مقوله انتظار سازنده، تلاش در راستای حاکمیت جهانی اسلام و مواردی از این دست اشاره کرده‌اند که در همین راستا قرار دارد. برای نمونه، ایشان در سخنان می‌فرمایند: همه آقایان بنا را بر این بگذارند که کارهایشان را روی وظیفه‌شان عمل بکنند. خودشان را ببینند در یک جمهوری اسلامی، ببینند در این مملکتی هستند که در رأس این مملکت، امام زمان(عج)، مراقبشان است، مأمورهای مخفی دارد، خودش را تحت مراقبت ببیند، بگوید که ملائکه الله مأمورند. ما یک مملکتی الان هستیم که یک مراقبی داریم معصوم. (همو: ج9، 17) بازتاب نظریه امانت در برخی ابعاد حکمرانی نظام تا این بخش از نوشتار ضمن معرفی نظریه امانت به عنوان مبنای نظری چشمانداز مورد نظر امام خمینی(ره) از آینده انقلاب اسلامی، به تبیین گزاره‌های راهبردی و الزامات عملی این نظریه در اندیشه آن بزرگوار پرداخته شد. این نظریه را می‌توان در ابعاد محتلف حکومتی نظام جمهوری اسلامی در برهه‌های زمانی متعدد به کار گرفت. در این بخش از نوشتار، به شرح بازتاب این نظریه و تأثیر آن در چشمانداز انقلاب اسلامی ایران در ابعاد سیاسی، اجتماعی، مدیریتی و سازمانی می‌پردازیم. 1. بعد اجتماعی ـ سیاسی با عنایت به مطالب بیان شده در این نوشتار، فلسفه وجودی «سند چشمانداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404» را اکنون بهتر می‌توان درک و بیان کرد. از این منظر، «سند چشمانداز» چون به افق زمانی 1404 محدود است، دارای ارزش تاکتیکی ارزیابی شده است و می‌توان آن را مرحله‌ای از مراحل مختلف تحقق چشمانداز کلان جمهوری اسلامی ایران ـ آن‌گونه که در این مقاله آمده است ـ قلمداد کرد. از نظر محتوایی، این سند حاوی گزاره‌های بنیادینی است که فراتر از افق زمانی و ملاحظات مکانی ارزیابی شده است و آنها را از مصادیق و مؤلفه‌های چشمانداز مطرح شده در این نوشتار می‌توان دانست. برای مثال، به مواردی از این قبیل می‌توان اشاره کرد که در متن سند چشمانداز به آنها اشاره شده است: ـ محوریت هویت اسلامی و انقلابی؛ـ الهام‌بخشی گسترده در جهان اسلام؛ـ ابتنا بر اصول اخلاقی و ارزش‌های اسلامی، ملی و انقلابی؛ـ نقش محوری عدالت اجتماعی، رعایت حقوق انسانی و تضمین کرامت انسانی در مقام سیاست‌گذاری، اداره جامعه و تعامل بین‌المللی؛ـ برخورداری از سرمایه اجتماعی بالا و تلاش در راستای توسعه و تقویت آن. گذشته از ملاحظات اجرایی و قالب‌های سیاست‌گذارانه که به سقف زمانی 1404 معطوف است و در نهایت، به تولید هدف «قدرت اول منطقه‌ای» منجر شده است؛ دیگر گزاره‌ها ارزش راهبردی دادند و بعد هنجاری چشمانداز جمهوری اسلامی ایران را پوشش می‌دهند. بر این اساس، قدرت سیاسی به مثابه ابزاری جهت تحقق آرمان‌هایی متعالی ارزیابی می‌شود و در غیر این‌صورت، ارزش خود را از دست می‌دهد. 2. بعد مدیریتی: حرکت به سوی مدیریت صالحان همان‌طور که پیش از این ذکر شد، ایده اصلی «نظریه امانت»، در این نظریه ریشه دارد که تحقق انقلاب اسلامی و شکل‌گیری جمهوری اسلامی، مقدمه‌ای بیش نبوده است و جهت‌گیری همه اقدامات و انگیزه‌ها باید به سوی آرمان نهایی و اصلی باشد که همان برپایی حکومت حقه امام زمان(عج) است. البته این مهم نباید صرفاً در «قصد و نیت»، خود را نمایان سازد؛ چون هرچند در این صورت نیز امری مقدس و ستودنی است، ولی کفایت نمی‌کند. بدین منظور، مدیریت جامعه اسلامی جایگاه و وظیفه خطیری دارد؛ چون مدیران نظام اسلامی باید با تعیین سمت و سوی لازم، همه انگیزه‌ها و اقدامات را در عمل به سمت این «آینده آرمانی و مقدس» هم‌سو سازند و راهبری کنند. البته این وظیفه مهم بدون وجود چشم‌اندازی روشن برای خود مدیران، امکان‌پذیر نخواهد بود. در گام نخست و در بعد مدیریتی، مدیران جامعه اسلامی باید از این چشمانداز آگاه باشند و در گام بعد، دیگران را به سمت آن هدایت کنند. بنابراین، اگر بخواهیم روح نظریه امانت را در این راستا به کار گیریم، ابتدا باید آینده آرمانی و مقدس و مراحل بینابینی دست‌یابی به آن را با تکیه قوی و صحیح بر آیات و روایات تبیین کنیم. سپس از رفتار مدیران این آینده آرمانی، برای مدیران فعلی جمهوری اسلامی الگوبرداری کنیم. بر این اساس و طبق آیات و روایات، این آینده آرمانی موردنظر، سرزمینی بهشتی است که بشر قبل از آن، با فتنه‌ها و دشواری‌هایی جهت غربال شدن و تطهیر و آمادگی برای ورود به آن سرزمین در محضر امام عصر(عج)، مواجه خواهد شد. (ذوالفقارزاده، 1389: 67 - 111؛ گودرزی و ذوالفقارزاده، 1387: 51 - 55) در این فضا، مدیران جامعه بشری در آینده، «صالحین» برگزیده از جانب پروردگار عالم خواهند بود (انبیاء: 105) که این فضای بحرانی، فتنه‌آلود و عذاب‌گونه را راهبری و بر اساس برنامه الهی، جامعه بشری را به سمت اصلاح و عبور سالم از آن تا رسیدن به آن فضای بهشت‌گونه تحت ولایت امام عصر(عج) مدیریت و هدایت می‌کنند. (ذوالقفارزاده، 1389: 213 - 222) بنابراین، الگو و به معنای حقیقی کلمه، «چشمانداز» مدیران ما باید رفتار و عمل «صالحانه» و حرکت به سوی «مدیریت صالحین» باشد. البته باید توجه داشت که طبق آیات قرآن، «الحاق به صالحین» که آرزوی نخبگان بشر یعنی رسولان الهی(ع) بوده، توفیق و موهبتی کاملاً الهی است (طباطبایی، 1376: ج1، 424) و هیچ چیز آن به دست خود ما نیست. (همو: ج15، 548) با این حال، فرد باید مقدمات و زمینه لازم را برای این موهبت الهی فراهم کند تا به بهانه عزم و تلاش وی، (نجم: 39) مشمول رحمت الهی گردد و در شماره بندگان صالح خدا وارد شود. به همین دلیل، یکی از پیام‌های بسیار مهم و آموزنده این نوشتار برای مدیرانی که دغدغه مدیریت اسلامی دارند، این است که تمامی اعمال ایشان باید «مصداق عمل صالح» باشد؛ عمل صالحی که مبتنی بر ایمانیات دقیق و تصویری صحیح از آینده بوده و با دگرگونی خود و جامعه به سمت آینده بسیار زیبای الهی همراه باشد؛ آینده الهی که به زمینه‌سازی و برپایی ظهور امام زمان(عج) معطوف است. پرداختن به صفات و ویژگی‌های صالحین به عنوان الگوی برآمده از نظریه امانت امام خمینی(ره) که مدیران جامعه اسلامی باید به آن اقتدا کنند، از حوصله این نوشتار خارج است. به‌طور خلاصه، صالحین، افرادی هستند که صلاحیت اداره‌کنندگی عالم را از جانب خداوند دارا هستند و از این نظر، باید دو ویژگی عمده داشته باشند: نخست، شناخت و ایمانی عالمانه به برنامه‌های الهی (ایمان) و هماهنگی خود با آنها (تسلیم بودن: «یوسف: 101») و دیگری، توانایی پیشبرد برنامه‌های الهی در عالم که به ابزار و قوای خاصه الهی با عنوان «حکم» (کلام نافذ و مصاب «طباطبایی، 1376: ج11، 183؛ ج15، 385») نیاز دارد. (شعراء: 83) در آینده آرمانی و مقدس، قطعاً صالحین، مدیران آینده جامعه بشری از جانب خداوند خواهند بود. (انبیاء: 105) (ذواالفقارزاده، 1389: 239) ایمان به الله و یوم‌الآخر، تلاوت آیات الهی در اوقات شب، سجده به درگاه الهی (آل عمران: 113 و 114)، سرعت در خیرات، خواندن پروردگار و توجه به او در همه حال هم از روی رغبت و هم از روی رهبت (خوف)، خشوع (تأثر قلبی) در برابر پروردگار (انعام: 85؛ انبیاء: 90). 3. بعد سازمانی: سازمان به مثابه امانت زمانی که نگاه به سازمان و اداره امور، نگاه امانت‌گونه باشد، هر کس اجازه قبول مسئولیت را به خویش نمی‌دهد و شایسته‌سالاری به عنوان یکی از مهم‌ترین ارکان عدالت سازمانی حاکم می‌شود. کسی که در نظام امانت‌محور مسئولیت قبول می‌کند، باید از بعد شناختی که به دانش و تخصص مربوط است و از بعد گرایشی که به شیوه نگرش و مباحثی همچون تعهد محوری، خیرخواهی و نفی فریب‌کاری مربوط است، فردی اصلح برای آن جایگاه باشد. از سوی دیگر، این دانش و گرایش را در رفتار خویش بروز دهد و عدالت را در تمامی ابعاد آن رعایت کند. برترین امانت چیست؟ امانتی که امینان آن باید برترین امنا باشند. در پاسخ می‌توان گفت با مراجعه به روایات به این نکته پی می‌بریم که این امانت همان مسئولیت‌های اجتماعی هستند. مسئولیت‌هایی که در آنها از یک طرف، شخص نسبت به افراد جامعه مسئولیت دارد و از سوی دیگر، نسبت به رهبران و مدیران کلان جامعه متعهد است. چرا مسئولیت‌های اجتماعی، برترین امانت هستند؟ اولین نکته، تعهدی است که یک مسئول در قبال مردم و رهبران جامعه دارد و توجیه دیگری که در این مورد می‌توان ارائه کرد، عبارت است از اینکه مسئولیت‌های اجتماعی معمولاً مجموعه‌ای از امانت‌ها را در خود دارند. برای مثال، امانت‌هایی که در دست یک مدیر هستند، عبارتند از: مسئولیت وی، اموال مردم، آبروی کارکنان، اسرار مختلفی که در جلسات اداری مطرح می‌شوند و... . (جوانعلی‌آذر، 1389: 231 - 232) نگاه امانت‌گونه به مسئولیت اجتماعی اعم از مسئولیت‌های اداری ـ سازمانی، مسئولیت‌های فرهنگی ـ اجتماعی و... موجب می‌شود فرد، صاحب امانت را در نظر بگیرد و بسان کسی که باید امانتی را به صاحب آن بازگرداند، در شیوه انجام دادن امور، حدود برداشت‌های شخصی و اجتماعی و دیگر ابعاد حدّ احتیاط را رعایت کند و زمینه فساد اداری، اجتماعی و سازمانی را به حداقل رساند. در سخنان حضرت امام خمینی(ره)، شاهد تأکید مکرر ایشان مبنی بر سوءاستفاده نکردن رده‌های مختلف مسئولان لشکری و کشوری از قدرت هستیم که با مراجعه به توصیه‌های ایشان به کارگزاران حکومتی، ابعاد مختلف سخنان ایشان را در این زمینه می‌توان مشاهده کرد. نتیجه در این مقاله، ابتدا دیدگاه‌ها و تحلیل‌های گوناگون بیان شده در باب انگیزه‌ها، اهداف و چشمانداز بررسی شد. آن‌گاه با دسته‌بندی آنها بر محوریت دیدگاه‌های حضرت امام خمینی(ره)، به نقد کلی آنها پرداختیم و بیان کردیم که در بسیاری از موارد، انگیزه‌هایی که پژوهشگران داخلی و خارجی به عنوان چشمانداز انقلاب اسلامی معرفی کرده‌اند، یا علل تبعی بوده‌اند یا به عنوان مأموریت و اهداف بلندمدت انقلاب اسلامی شناخته می‌شوند و نمی‌توان از آنها به عنوان چشمانداز یا افق انقلاب اسلامی تعبیر کرد. نگاه حضرت امام(ره) به انقلاب اسلامی به عنوان امانت الهی که وظیفه همگان، حرکت در جهت تحویل این امانت به صاحب اصلی آن ـ امام عصر(عج) ـ است، یکی از نکات اساسی است که باید به آن توجه کرد. همان‌طور که گذشت، سخنان امام خمینی(ره) درباره آینده انقلاب اسلامی، به‌طور شفاف، صریح و روشن از یک «باید» حکایت دارد و آن این است که آینده این انقلاب باید به ظهور امام زمان(عج) منتهی شود. از این‌رو، هر هدف و چشمانداز بلندی که برای انقلاب اسلامی ایران ترسیم می‌شود، باید به همین صراحت از این هدف والا سخن گوید. در غیر این‌صورت، نمی‌توان برای آن سند، روح و جان در نظر گرفت؛ چون طبق سخنان دقیق، روشن و صریح ایشان، روح اصلی این انقلاب در زمینه‌سازی برای برپایی ظهور و حکومت جهانی حضرت ولی‌عصر(عج) ریشه دارد. در جدول شماره 3، خلاصه و جمع‌بندی برخی از این نظرها ارائه می‌شود. در این جدول، از یک سو، به برخی موانع شکل‌گیری انقلاب اسلامی اشاره شده است که در رژیم طاغوت ریشه دارند و به نوعی، علل تبعی و نه اصلی انقلاب به شمار می‌روند و از سوی دیگر، به مرحله گذار که پیروزی انقلاب اسلامی و حاکمیت اسلام و احکام آن در جامعه است، پرداخته شده است. این مرحله گذار، در حکم مأموریت و رسالت انقلاب به شمار خواهد رفت و آنچه در حکم چشمانداز و نقطه آرمانی انقلاب از دیدگاه امام خمینی(ره) است، همان اتصال حکومت به حکومت جهانی حضرت امام عصر(عج) و فراهم کردن تمام زمینه‌ها در آن راستاست. همچنین با یک نگاه کاربردی، شاخص‌هایی که از مجموع سخنان امام(ره) در بحث چشمانداز انقلاب اسلامی می‌توان استخراج کرد، در این جدول احصا شده است. نکته مهم‌تر این است که از این شاخص‌ها در ارزیابی چشمانداز فعلی جمهوری اسلامی می‌توان بهره گرفت. جدول شماره3: برخی علل تبعی، مأموریت و چشمانداز انقلاب اسلامی با استناد به اندیشه‌های امام خمینی(ره) ردیف موانع شکل‌گیری جامعه آرمانی (علل تبعی و سلبی انقلاب) مأموریت جامعه آرمانی (مرحله بینابینی) چشمانداز و افق نهایی جامعه آرمانی شاخص‌ها و بایدهای قابل استخراج برای چشمانداز جمهوری اسلامی ایران در استناد، برای اختصار تنها به ذکر چند نمونه اکتفا شده است 1 از بین بردن حکومت طاغوت - ولایت فقیه - جهاد در صراط‌المستقیم انسانیت حاکمیت (ولایت) الله باید برای برای از بین بردن ولایت طاغوت در عالم و بر مسیر صراط‌المستقیم قرار گرفتن تلاش و جهاد نمود. مبارزات کشور ما عقیدتى است و جهاد در راه عقیده، شکست‌ناپذیر است. جهاد در راه عقیده است که سرتاسر کشور را در یک راه تجهیز مىکند و تمام سختی‌ها و مشکلات را از سر راه برمىدارد. پیروز است ملتى که راه خود را که صراط مستقیم انسانیت است، یافته و در راه آن به جهاد مقدس برخاسته است. مسلماً پیروز خواهید بود. هان اى شهیدان، در جوار حق تعالى، آسوده خاطر باشید که ملت شما پیروزى شما را از دست نخواهد داد. و اى بازماندگان شهداى به خون خفته، و اى معلولان عزیزى که حیات جاوید را با نثار سلامت خود بیمه کردهاید، مطمئن باشید که ملت شما مصمم است پیروزى را تا حکومت الله و تا ظهور بقیه‌الله- روحى فداه- نگهبان باشد. جاوید باشید و پیروز باشد جمهورى اسلامى. (خمینی، 1385: ج 14، 80) 2 رفع استبداد و سلب آزادی از مردم امید به دست‌یابی به بخشی از آزادی حقیقی انسان‌ها در پرتو حاکمیت اسلام تا حد رضایت امام زمان(عج) رضایت امام زمان(عج) باید در تمام سطوح حکومت به‌طور مداوم به دنبال کسب رضایت امام زمان(عج) بود. آنها استقلال می‌خواهند، آزادی می‌خواهند و جمهوری اسلامی می‌خواهند، جمهوری‌ای که باید اساسش بر احکام اسلامی باشد و جمهوری‌ای باشد که رسول خدا(ص) و امام زمان(عج) بپذیرد، اگر یک خدشه در احکام اسلامی واقع شود، نه پیغمبر می پذیرد و نه امامان ما. (همو: ج21، 16) همه آقایان بنا را بر این بگذارند که کارهایشان را روی وظیفه‌شان عمل بکنند. خودشان را ببینند در یک جمهوری اسلامی. ببینند در این مملکتی هستند که در رأس این مملکت، امام زمان(عج) مراقبشان است؛ مأمورهای مخفی دارد، با ملائکه الله مأمورند. ما یک مملکتی الان هستیم که یک مراقبی داریم معصوم. (همو: ج9، 17) 3 رفع وابستگی به استعمار و شیطان بزرگ دست‌یابی به استقلال و اقتدار در پرتو قدرت امام زمان(عج): استقلال و قدرت باید در خدمت امام زمان(عج) قرار گیرد قدرت الهی امام زمان(عج) (که منجر به برقرای عدالت همه‌جانبه انسانی در عالم می‌شود). قدرت و استقلال کشور باید در خدمت امام زمان(عج) قرار گیرد. امیدوارم این کشوری که کشور ائمه هدی(ع) و کشور صاحب‌الزمان(عج) است، کشوری باشد که تا ظهور موعود ایشان به استقلال خودش ادامه بدهد، قدرت خودش را در خدمت آن بزرگوار قرار بدهد که عالم را ان‌شاء‌الله، به عدل و داد بکشد و از این جورهایی که به مستضعفان می‌گذرد، جلوگیری کند. (همو: ج13، 119) 4 رفع مشکلات اقتصادی و رفاهی حل مشکلات اقتصادی و رفاهی و اداره هر چه بهتر جامعه عدالت همه‌جانبه در تمام مراتب انسانیت، نه فقط عدالت رفاهی و اقتصادی - وظیفه اصلی مسولان کشور، ایجاد حکومت جهانی اسلام است. - حل مسائل اقتصادی بدون توجه به این چشمانداز والا، خطری بزرگ و خیانتی سهمگین است! مسئولان ما باید بدانند که انقلاب ما محدود به ایران نیست. انقلاب مردم ایران، نقطه شروع انقلاب بزرگ جهان اسلام به پرچم‌داری حضرت حجت ـ ارواحنا له الفداه ـ است که خداوند بر همه مسلمانان و جهانیان منّت نهد و ظهور فرجش را در عصر حاضر قرار دهد. مسائل اقتصادی و مادی اگر لحظه‌ای مسئولین را از وظیفه‌ای که بر عهده دارند، منصرف کند، خطری بزرگ و خیانتی سهمگین را به دنبال دارد. باید دولت جمهوری اسلامی، تمامی سعی و توان خود را در اداره هر چه بهتر مردم بنماید، ولی این بدان معنی نیست که آنها را از اهداف عظیم انقلاب که ایجاد حکومت جهانی اسلام است، منصرف کند. (همو: ج21، 108 و 109) 5 رفع بی‌عدالتی امید به تحقق گوشه‌ای از عدالت همه‌جانبه مهدوی(عج)در جامعه عدالت همه‌جانبه در تمام مراتب انسانیت باید به دنبال عدالت در تمام ابعاد انسانی بود. حضرت مهدی(عج) موفق خواهد شد و عدالت را در تمام دنیا اجرا خواهد کرد، نه آن هم این عدالتی که مردم عادی می‌فهمند که فقط قضیه عدالت در زمین برای رفاه مردم باشد، بلکه عدالت در تمام مراتب انسان است. (همو: ج12، 480) منابع 1. اخوان‌مفرد، حمید رضا، ایدئولوژی انقلاب ایران، تهران، نشر پژوهشکده امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی، 1381ش. 2. افتخاری، اصغر، «آرمان‌های انقلاب اسلامی از دیدگاه امام خمینی(ره)، انقلاب اسلامی در اندیشه و عمل»، بولتن علمی ـ تحقیقاتی معاونت پژوهشی سازمان تبلیغات اسلامی، 1373ش. 3. اغصان، علی رحیق و مارک گِلی، دانش‌نامه در علم سیاست، تهران، انتشارات صبا، 1384ش. 4. ایمان‌پور، عباس و زیبا اکبری، انقلاب اسلامی ایران؛ چالشی بر نظریه‌های انقلاب، تهران، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1387ش. 5. بادامچیان، اسدالله، شناخت انقلاب اسلامی و ریشه‌های آن، تهران، نشر دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، 1369ش. 6. باهنر، محمدجواد، فرهنگ انقلاب اسلامی، تهران، دفتر تدوین و نشر آثار شهید باهنر، 1371ش. 7. جمعی از نویسندگان، انقلاب اسلامی ایران، قم، انتشارات معارف، 1386ش. 8. جمعی از نویسندگان، راه انقلاب(2جلد)، مقالات پژوهشی درباره انقلاب اسلامی، شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی، 1387ش. 9. جوانعلی‌آذر، مرتضی، تبیین نگاه اسلام به سازمان در پرتو استعاره امانت، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تابستان 1389، تهران، دانشگاه امام صادق(ع)، 1389ش. 10. حاجی‌زاده، سیروس، «آسیب‌شناسی اجمالی انقلاب اسلامی از دیدگاه امام خمینی(ره)»، نشریه 15 خرداد، ش2، 1383ش. 11. حشمت‌زاده، محمدباقر، چارچوبی برای تحلیل و شناخت انقلاب اسلامی در ایران، تهران، انتشارات مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، 1382ش. 12. خمینی، سید روح الله، ولایت فقیه، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) و مؤسسه چاپ و نشر عروج، 1380ش. 13. ـــــــــــــــ ، در جست و جوی راه از کلام امام، دفتر دهم انقلاب اسلامی، تهران، انتشارات سپهر، 1362ش. 14. ـــــــــــــــ ، آیین انقلاب اسلامی، گزیده‌ای از اندیشه و آرای امام خمینی(ره)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) و مؤسسه چاپ و نشر عروج، 1375ش. 15. ـــــــــــــــ ، صحیفه امام (دوره 22جلدی)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) (چاپ و نشر عروج)، چاپ چهارم، 1385ش. 16. دارینی، محمود، تحولات اجتماعی و انقلاب اسلامی از دیدگاه امام خمینی(ره)، دفتر 36 تبیان، تهران، نشر عروج، 1386ش. 17. دژاکام، رضا، «نظریه‌های عمده درباره انقلاب»، تهران، مجموعه مقالات تبیین اندیشه‌های سیاسی و اجتماعی امام خمینی(ره)، 1381ش. 18. دنهارت، رابرت، تئوری‌های سازمان دولتی، مترجمان: حسن دانایی‌فرد و سید مهدی الوانی، تهران، انتشارات صفار، 1388ش. 19. دهشیری، محمدرضا، «بررسی تطبیقی نظریات امام خمینی(ره) و اندیشه‌گران غربی پیرامون انقلاب اسلامی»، فصلنامه پژوهش، سال سوم، شماره‌های 10 و 11، 1383ش. 20. ذوالفقارزاده، محمدمهدی، مدیریت‌صالحین: رویکردی آینده‌نگر، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق(ع)، 1389ش. 21. رضایی، محسن و علی مبینی، ایران آینده در افق چشمانداز، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1385ش. 22. رضاییان، علی، مبانی سازمان و مدیریت، تهران، انتشارات سمت، 1383ش. 23. شجاعیان، محمد، انقلاب‌اسلامی و رهیافت فرهنگی، تهران، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1382ش. 24. شریعتی، علی، مجموعه آثار (ج20)، تهران، دفتر تنظیم آثار دکتر شریعتی، 1360ش. 25. طباطبایی، سیدمحمدحسین، ترجمه تفسیرالمیزان (دوره بیست جلدی)، ترجمه: سید محمد باقر موسوی همدانی، تهران، بنیاد علمی فکری علامه طباطبایی با همکاری مرکز نشر فرهنگی رجاء و مؤسسه انتشارات امیرکبیر، 1376ش. 26. عمید زنجانی، عباس‌علی، انقلاب اسلامی و ریشه‌های آن، تهران، نشر کتاب سیاسی، 1381ش. 27. فوزی، یحیی، تحولات سیاسی اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی در ایران (ج1)، تهران، مؤسسه چاپ و نشر عروج، 1384ش. 28. کللی، قیصر، فرهنگ فلسفی و فرهنگ سیاسی، تهران، نشر پایان، 1388ش. 29. کوهن، آلوین استانفورد، تئوری‌های انقلاب، ترجمه: علی‌رضا طیّب، تهران، نشر قومس، 1385ش. 30. گودرزی، غلام‌رضا، تصمیم‌گیری استراتژیک: مطالعه موردی رویکرد موعودگرایی شیعه، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق(ع)، 1386ش. 31. گودرزی، غلام‌رضا؛ ذوالفقارزاده، محمدمهدی، «تصویر‌پردازی از مدیران آینده: به سوی الگوی قرآنی»، نشریه اندیشه مدیریت، ش3، تهران، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق(ع)، 1387ش. 32. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، 1404ق. 33. مصباح یزدی، محمدتقی، انقلاب اسلامی و ریشه‌های آن، قم، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، 1386ش. 34. مطهری، مرتضی، پیرامون انقلاب اسلامی، قم، انتشارات اسلامی، 1380ش. 35. مظلومی، نادر؛ محمدی‌نسب، مهدی، «اجرای چشمانداز بیست ساله (ایران 1404) و موانع پیش‌رو»، (ج1) مجموعه مقالات همایش ملی سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404، تهران، 1385ش. 36. ملکوتیان، مصطفی، بازخوانی علل وقوع انقلاب اسلامی در سپهر نظریه‌پردازی‌ها، تهران، انتشارات پژوهشکده فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1387ش. 37. محمدی، منوچهر، بازتاب جهانی انقلاب‌اسلامی، تهران، نشر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1386ش. 38. هدایتی، ابوالفضل، مهدویت در منظر امام خمینی(ره)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) و انتشارات عروج، 1387ش. اصغر افتخاری محمد نوروزی محمدمهدی ذوالفقارزاده منبع: فصلنامه مشرق موعود شماره 15 انتهای متن/
93/09/28 - 00:10
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 50]
-
گوناگون
پربازدیدترینها