واضح آرشیو وب فارسی:فارس: فارس گزارش میدهد
نوحهخوانی نشسته سبکی غنی و قابل تامل
در میان سبکهای مختلف عزاداری و مراسم مختلف دهه عاشورا، نوحهخوانی نشسته سبکی قابل تامل و غنی به شمار میرود که کماکان در میناب رواج دارد.

به گزارش خبرگزاری فارس از میناب، عزاداری برای امیرالمومنین (ع)، سیدالشهدا (ع) و دیگر ائمه اطهار (ع) و معصومین از قرنها پیش در بین شیعیان جهان و خاصه دو کشور ایران و عراق به روشهای مختلف رایج و مرسوم بوده است. اما در میناب سادهترین و در عین حال گیرا و جذابترین عزاداری، نوحه نشسته است که تاریخ آن به عزاداری و نوحهخوانی برای شهادت حضرت حمزه عبدالمطلب (ع) و عزاداری حضرت زینب (س) در خرابه شام بر میگردد. شیوه و روش نوحهخوانی نشسته سبک و سیاق عزاداری توابین بر سر مقبره سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدللهالحسین (ع) میباشد که این روش به دیگر کشورهای عربی از جمله بحرین سرایت و از آنجا نیز به جنوب ایران رسیده است و شاعرانی همانند «مقبل» و «مسیحا» اشعاری در خصوص این گونه عزاداری سرودهاند که در زمان «قضایی» به شکوفایی کامل میرسد. طبق برخی اسناد موجود، شاعران بومی میناب از حدود دو قرن پیش و با هدف زنده نگه داشتن قیام حضرت سیدالشهدا (ع) و واقعه کربلا اشعار زیادی در این زمینه سرودهاند که بخشی از این اشعار ویژه عزاداری به شکل نشسته است. این سبک عزاداری را که بسیار ساده و بدون تشکیلات آنچنانی است حتی با جمعیت کم نیز میتوان در همه جا و همیشه و خاصه در ایام شهادت ائمه معصوم (ع) اجرا کرد. اما هر قدر جمعیت بیشتر باشد بر جلوه و گیرایی مجلس افزوده میشود و جاذبه خوانندهگری آن بیشتر شده و نتیجه بهتری نیز به دست میآید. اشعار و آهنگهای نوحههای نشسته علاوه بر تنوع، به قدری حزین و غمانگیز است که برای ایجاد حزن و انکسار قلوب، اثرش از سایر عزاداریهای محلی بیشتر است و بر دل و قلب شنونده و بیننده اثر بیشتری دارد و هر عزادار دیگری را به خود جلب میکند.

نحوه نشستن و خواندن نوحه در نوحهخوانی نشسته عزاداری به شیوه نوحههای نشسته (پامنبری) در میناب بدون نواختن طبل و سنج و در یک مکان ساکت و با زدن دست بر سینه توسط همراهکنندگان که به آنان ذاکر میگویند رایج شده است و متون شعری در نوحههای نشسته به قدری سنگین و حزین خوانده میشود که با مراسمی نظیر زنجیرزنی هیچ گونه مطابقتی ندارد. *قاعده برگزاری نوحهخوانی نشسته محلی ابتدا ذاکرین به دو گروه تقسیم میشوند، در سمت چپ و راست و روبرو بزرگ مجلس (ملا) مینشیند بعد از استقرار ذاکران در جای خود، بزرگ مجلس که همان ملای مجلس است فرمان به ختم صلوات بر حضرت نبی اکرم (ص) میدهد، سپس یکی از نوحهخوانان نوحهای را که از قبل آماده کرده است را میخواند. مثلا میخواند: «دیدی آمد یاران چه بر سر زینب/ در کربلا کشتند برادر زینب»، سپس در حالی که ذاکران سینه میزنند ذاکران گروه اول، مصرع نخست و ذاکران گروه دوم مصرع دوم شعر را با همان آهنگ خواننده، به صورت هماهنگ و همنوا جواب میدهند تا بتوانند به آسانی نوحهسرایی نموده و بر حنجره آنها فشار وارد نشود و آنها را از خواندن باز ندارد و چنانچه افرادی از گروه در همراهی با مشکل مواجه شد، سایر افراد بتوانند به طور هماهنگ، گرمی و جذابیت را تا پایان نوحه حفظ کنند. هر نوحه ممکن است از هفت تا چهارده بند تشکیل شده باشد که در هر جلسه از سه نوحه تا پنج نوحه خوانده میشود. نوحه آخر مجلس که مشهور است به نوحه «سینه شور» با ریتمی کند و آرام شروع میشود، پس از دو یا سه بند ریتم آن تند و تندتر میشود. اگر برخی از اشعار در هر بند بیشتر از دو مصراع داشته باشند و طولانیتر از باقی نوحهها باشد آن را «بحراًطویل» مینامند. بحراًطویل به نوحههایی گفته میشود که بدون قافیه و ردیف تقریبا به شعر نو شباهت دارند، که نوحهخوانان با تجربه افرادی که تسلط کامل بر فارسی و عربی دارند اقدام به خواندن این قسم نوحه میکنند. نوحههای محلی نشسته قبل از روضهخوانی و شروع منبر خوانده میشوند و هنگامی که نوحه «سینه شور» به پایان میرسد، چاووشخوان مجلس اقدام به چاووشخوانی میکند و پس از چاووشخوانی و ذکر صلوات، منبری (ملا) کارش را شروع میکند.

نسخه خطی موجود وقف حسینیه نصیرایی به قلم حسینعلی قضایی(1280 هجری قمری) میتوان گفت نوحهخوانی محلی نشسته از شروع نوحه اول تا پایان نوحه سوم یا چهارم حدود 30 دقیقه زمان میبرد. بیتردید اگر این آئین مذهبی مورد توجه قرار نگیرد همانند دیگر سنتهای قدیمی فراموش میشود، چرا که هماکنون بسیاری از جوانان هرمزگانی با این مراسم غنی و کهن مذهبی آشنایی کافی ندارند. از این رو برگزاری سوگوارههای مذهبی میتواند کمک بزرگی برای حفظ این گونه آئینهای مذهبی و راهی مناسب برای معرفی و شناساندن سنن مذهبی به قشر جوان و نسل حال و آینده باشد. """"""""""""""""" به قلم شهریار عبداللهی پژوهشگر حوزه فرهنگ بومی """"""""""""""""" انتهای پیام/88004/ک30
93/08/17 - 00:10
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 26]