واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: اختراعات بشر همواره در طول تاريخ به دنبال يك كنجكاوي و برآورده كردن يك نياز شكل گرفته است، زماني كه توماس آلوا اديسون لامپ الكترونيكي، كه جهاني را روشن ساخت، اختراع كرد، پاسخگوي مهمترين نياز بشري شد. به گونه اي كه در قرن حاضر تأمين انرژي الكتريكي در هر كشور اصل ترين وسيله براي ايجاد رفاه عمومي و راه اندازي كارخانه ها ي صنعتي محسوب مي شود. نگاه به برق به عنوان يك صنعت موجب شده است تا كشورهاي مختلف ترقي و رشد خود را در گسترش استفاده از اين انرژي بدانند و در احداث و راه اندازي نيروگاه هاي بزرگ و تجهيزات وابسته به آن همت گمارند. به برق در ايران بر خلاف ساير كشورها در ابتدا بصورت يك كالاي اشرافي و ويژه نگاه شد. در تاريخ ورود اولين لامپ الكترونيكي در ايران آورده اند كه، هفت سال پس از اختراع لامپ الكترنيكي توسط اديسون، اولين مولد برق تهران توسط ناصرالدين شاه در سال 1264 با امكان روشنايي سه يا چهار لامپ الكتريكي وارد تهران شد، اما هنوز برق براي تهران سراسري نشده بود، در واقع برق به عنوان كالايي نفيس و بسيار گران، بيشتر در دست خاندان درباري مانده بود، اما در كنار آن در ابتدا چراغ هاي سفالي، فلزي و شيشهاي براي روشنايي منازل، كوچه ها و معابر شهرها استفاده مي شد و بلديه (شهرداري)، مسئول روشنايي كوچه ها و معابر بود و چراغچي ها هر شب نردبان به دوش و ظرف نفتي يا روغن گياهي و حيواني در دست چراغ هاي ديواركوب و فانوس هاي آويزان بر روي تيرهاي چوبي را روشن مي كردند. هزينه اين چراغ ها معمولا به طرق مختلف از مردم دريافت مي شد سه سال بعد ازايجاد مؤسسه برق تجاري توماس اديسون كه براي تأمين روشنايي خيابانهاي شهر نيويورك ، براي نخستين بار مولد برق در ايران به قدرت تقريبي 3 كيلو وات در سال 1264هجري ، به منظور تأمين روشنايي بخشي از كاخ سلطنتي ناصرالدين شاه قاجار، در تهران مورد بهره برداري قرار گرفت. بلديه تهران، تعدادي فانوس ديواري حلبي به رنگ سبز با تعدادي لامپ خريداري كرد وبراي روشنايي شهر در هر پنجاه قدم آنها را به ديوار كوبيد. 19سال بعد، امتياز تأسيس كارخانه برق در تهران به يكي از تجار خوش نام آن زمان حاج حسين امين الضرب واگذار شد، اين كارخانه در سال 1285 درست شش ماه بعد از صدور فرمان مشروطيت با يك ماشين بخار پيستوني با 3 ديگ بخار كه با سوخت زغال سنگ كار مي كرد و با مولدي به قدرت 400 كيلو وات ساخت كارخانه آ.ا.گ. از كشور آلمان با ولتاژ380/220 ولت، آماده بهره برداري و پذيرش مشتركان شد. اين كارخانه در ابتداي خيابان چراغ برق تهران يا (اميركبير كنوني) نصب شد كه فقط براي تامين روشنايي شب ها بين 5 تا 7 ساعت كار مي كرد، بعد از آن ماشين بخار ديگري با مولدي به قدرت 100 كيلو وات به آن اضافه شد. از اوايل سالهاي 1300 به بعد دو دستگاه نيم ديزل به قدرت 50 اسب بخار ساخت كارخانه (انگو بلژيك كمپاني) در همان محل نصب و به ظرفيت كارخانه امين الضرب افزوده شد. پرداخت بهاي برق توسط مردم بدليل عدم وجود كنتور بصورت مستقيم و با محاسبه كلي دريافت مي شد به اين منظوركساني مأمور شده بودند كه به در خانهها و مغازهها بروند و بابت هر شعله چراغ روشن60 واتي، 30 دينار بگيرند. با وجود اقدامات متعدد از جمله نصب چراغ هاي زنبوري در فواصل نزديك و قرارداد شش ساله ي امين الضرب با بلديه تهران مبني بر سيم كشي اصولي شهر تهران اما هنوز روشنايي شهر تهران تامين نشده بود و در اكثر مناطق در شهر خاموشي مطلق مي برد. همين امر موجب شد تا در 18 ارديبهشت سال1313هجري شمسي، نخستين كارخانه برق 6000 كيلو واتي اشكودا خريده شد و بنام مؤسسه برق تهران كار خود را آغاز كرد و در سال1318 اين مؤسسه به اداره كل برق تهران تغيير نام داد. اين رويداد موجب استفاده همگان از برق شد و برق از انحصار درباريان ومناطق اشرافي نشين به در آمد. در فاصله سالهاي 1320- 1318 به ويژه از ارديبهشت ماه سال 1319 كه راديو تهران شروع به كار كرد، استفاده از برق مخصوصاً براي شنيدن اخبار جنگ از راديو با استقبال مردم روبرو شد و به ناچار براي جبران كمبود نيرو از برق اضافي كارخانه هاي سيلو، سيمان تهران و پادگان سلطنت آباد كمك گرفته شد. بر اساس آمارهاي موجود، ميزان توليد برق از 5/10 ميليون كيلو وات ساعت در سال 1317 به5/15 ميليون كيلو وات ساعت در سال 1318 مي رسد كه در آن سال، جمع توليد كارخانه حاج امين الضرب به 17 ميليون كيلو وات ساعت رسيد. به منظوربرنامه ريزي و تامين برق مورد نياز مردم و توسعه تأسيسات برق و همزمان با افزايش تقاضاي روزافزون با رشد تدريجي مصرف، ايجاد يك مؤسسه مستقلي در 25 مهرماه سال 1315 مؤسسه برق تهران زير نظر شهرداري به وجود آمد، اين مؤسسه در واقع با اهداف و شرح وظايف گسترده جايگزين اداره روشنايي شد. به علت افزايش تقاضا و كمبود برق در تهران پس از پايان جنگ دوم جهاني و پيش از خروج متفقين از ايران چهار دستگاه مولد 2000 كيلو واتي جمعاً به ظرفيت 8000 كيلو وات ساخت كارخانه (وستينگهاوس) از ارتش آمريكا خريداري شد و در ضلع شمالي مولدهاي اشكودا نصب شد و بهره برداري از آن آغاز شد. اما علي رغم اين اقدامات در زمستان سال 1328 كمبود نيروي برق در تهران به طور كامل محسوس شد و به همين دليل پس از مطالعات و بررسيهاي به عمل آمده مسؤولان ذيربط در طي سالهاي 1332 و 1333 سه دستگاه مولد ديزلي هر يك به قدرت 1300 كيلو وات و در مجموع به قدرت 3900 كيلو وات، از كارخانه نردبرگ آمريكا خريداري و دو تا سه سال بعد بهره برداري از آنها در ضلع شمال غربي مولدهاي اشكودا آغاز شد. كمكم شبهاي تاريك تهران ميزبان، روشنايي لامپ هاي نوراني شدند و مردم نه تنها ازبرق روشنايي شهر و خانه اشان را درك مي كردند با روي آوري به سوي لوازم برقي كه اولين آن راديو بود به اهميت اين انرژي بيشتر پي بردند . نصب مولدهاي ديزلي در تهران در اواخر دهه 20 و اوايل دهه 30 افزايش يافت در آن زمان با گسترش شهر تهران، برخي افراد در قالب شركت هاي خاص به نصب اين مولدها اقدام كردند كه در سند هاي مربوطه تعداد آنها به بيش از 30 شركت مي رسيد. به هنگام تشكيل وزارت آب و برق در سال 1343، بنگاه برق تهران، برق مورد نياز 130 هزار مشترك شهر دو ميليون نفري تهران را تامين مي كرد و 32 كارخانه خصوصي نيز برق 60 هزار مشترك را تامين مي كردند. با گسترش شهرها، افزايش جمعيت و ورود صنايع جديد، نياز به برق افزايش يافت، دولت براي تامين برق مورد نياز تشكيلات سازماني منسجمي نظير سازمان برق ايران را تشكيل داد و به اين ترتيب تامين برق ايران كه زماني تنها بر عهده بخش خصوصي بود به طور كامل در اختيار دولت قرار گرفت. مشكل عدم پيوستگي شبكه برق نيز كم كم در سال هاي بعد برطرف شد و خطوط انتقال در بخش هاي گسترده اي از ايران راه اندازي شد. همزمان پروژه هاي نيروگاهي براي تامين برق مورد نياز در مناطق مختلف آغاز شد و با راه اندازي آنها، شهرها يكي بعد از ديگري صاحب برق شدند و اكنون تمامي شهرها و بيش از 48 هزار روستا از نعمت برق برخوردارند. امروز بعد از گذشت هفتاد و هفت سال از خريد نخستين كارخانه برق در ايران كه هويت اشرافي و لوكس آن را به هويتي همگاني تبديل ساخت، شاهد پيشرفت هاي بسيار در صنعت برق كشورمان هستيم، اين صنعت كه خود زمينه ساز رشد و توسعه صنايع و خدمات بسياري در جامعه شده است امروز نياز به توجه بيشتر از سوي مصرف كنندگانش دارد تا با مصرف بهينه و حداكثر صرفه جويي به اهداف توسعه بخش اين انرژي پر اهميت ياري رسانند . اطلاع**9128**1717
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 524]