واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین:
اثر جنگ و اشغال بر حیات وحش غزه وبلاگ > محمدی، عباس - جنگ تنها انسانها و انسانیت را نمیکشد، بلکه به تمامی محیط زیست آسیب میزند و جانوران بیگناه را هم بیرحمانه نابود میکند. در واقع، جنگ به شکلی وارونه رابطهی جداییناپذیر انسان و طبیعت را به نمایش میگذارد؛ اگر انسان درمانده و در خطر باشد، زیستمندان دیگر هم چنیناند (چنان که اگر حال دیگر زیستمندان خوب باشد، حال انسان هم خوب است).
جنگ دولت نژادپرست اسراییل با مردم ستمدیدهی غزه، جانوران این باریکهی دریایی را که روزگاری یک سرزمین خوش آب و هوا و آرام بوده نیز در مضیقهای دردناک گذاشته است. کوشان مهران که پژوهشهای ارزندهای دربارهی حیات وحش دارد، در یادداشت زیر با اشاره به جغرافیا و تاریخ غزه، از سختیهایی که بر حیات وحش غزه میرود، گفته است.
کوشان مهران- باریکهی غزه به وسعت 360 کیلومتر مربع و با جمعیتی در حدود 1800000 نفر یکی از پر تراکمترین و کهنترین سکونتگاههای انسانی است. اکنون، غزه به دلیل به زیر آتش رفتن شهروندان عادی توسط رژیمی اشغالگر و زیادهخواه، و تلفات بالای مردمی بیدفاع که نیازهای اولیه چون سرپناه و دارو و خوراک هم ندارند، مد نظر دیدگان جهانی واقع شده است. اما، در این میان زیگونگی (تنوع حیات) این باریکه کمتر مورد توجه قرار گرفته است. همانگونه که در دوران امپراتوری مصر، شهر و بندر غزه دروازهی ورودی فراعنهی سرزمین نیل به سوریهی ثروتمند بوده، این منطقه و واحههای آن و بهویژه خود ناحیهی غزه دارای آب شیرین و محل تلاقی فون جانوری آفریقا (خفاش میوه خوار مصری)، آسیا (تشی) و اروپا (روباه سرخ) بوده و به دلیل وجود همین واحهها گونههایی همچون اسب آبی و کروکودیل نیل قادر به پیشروی در رود اردن تا سواحل سوریه بودند (بازرگانان فنیقی ساکن در لبنان، در کار خرید و فروش آثار هنری ساخته شده از عاج اسب آبی سوری بودند و تا سال 1900 میلادی در رود اردن کروکودیل وجود داشته است). پس از پایان جنگ جهانی اول و تجزیهی کشورهای عربی تحت استیلای عثمانی، بر مبنای معاهدهی سایکس- پیکو ، باریکهی غزه به عنوان بخشی از سرزمین فلسطین تحت قیمومیت "بریتانیای کبیر" قرار گرفت. با شروع جنگ نخست اعراب و اسرائیل در سال 1948 نیروهای ارتش مصر (دوران ملک فاروق) کنترل باریکهی غزه را به دست گرفتند ولی غزه به خاک مصر (سینا) نپیوست و به دلیل آن که ساکنان غزه نپذیرفتند که تبعهی مصر شوند، از ورود آنان به سرزمین نیل جلوگیری میکردند. طی جنگ شش روزهی 1967 باریکهی غزه به اشغال اسراییل درآمد و با ایجاد دیوار های حایل و پایه گذاری شهرک در این سرزمین اشغالی، بحران انسانی به شدت فزونی یافت و بالا رفتن تراکم جمعیت در این سرزمین خشک باعث تغییر کاربری باغهای قدیمی زیتون که نماد منطقه بود، وهمچنین سبب افت شدید منابع زیرزمینی آب شیرین و پیشروی آب شور گردید. بر پایهی پژوهشهای انجام گرفته از سوی بخش زیست شناسی دانشگاه غزه، در حال حاضر گونههای پستاندار زیر در این باریکه وجود دارند؛ گونههای نسبتا معمولی همچون: خارپشت گوش بلند، خارپشت اتیوپیایی، خفاش میوهخوار مصری، خفاش بال سپید، موشهای سیاه نروژی و خانگی، جربوآی کوچک مصری، جربیل بزرگ مصری، زده بر، خدنگ مصری و نوتریا (نوتریا که به دلیل ارزش پوست در سرزمینهای فلسطینی رهاسازی شده بود، تا واحههای باریکهی غزه پیشروی نموده است). گونههای در معرض خطر: گرگ عربی، روباه سرخ، شغال معمولی (طلایی)، کفتار، غزال دورکاس، گربه وحشی، گربه جنگلی. با ایجاد حصارهای امنیتی، آمد و شد بسیاری از گونههای گوشتخوار به نوار غزه محدود شده و بیشتر دادههای مشاهدهای شامل گوشتخوارانی همچون گربهی جنگلی و شغال میشود که در تله گرفتار آمدهاند، و گهگاه گرگهایی نیز در نواحی کشاورزی مشاهده شدهاند که در ارتباط با جمعیت اصلی گرگ های عربی بیابان نگو هستند. در سال 2005 چند غزال دورکاس در نزدیکی شمال نوار غزه مشاهده گردید. دو گونهی خرگوش و تشی به دلیل استفاده از گوشت تا آستانه نابودی شکار شدهاند که کاهش جمعیت این دو گونهی مقاوم و خوش زاد و ولد تاثیر منفی بسیاری بر جمعیت گوشتخواران داشته و دادن آنها را به استفاده از منابع مربوط به انسان سوق داده است. در سال 2010 باغ وحش نوین غزه به همراه یک پارک عمومی جایگزین باغ وحشی قدیمی گردید که در یورش سال 2009 اسراییل به شدت آسیب دیده و بسیاری از جانوران آن کشته شده بودند. بیشتر نمونههای کنونی باغ وحش غزه از سوی دیگر باغ وحشهای جهان اهدا شده، ولی در باغ وحش قدیمی گونههایی همچون گربهی جنگلی، شغال طلایی و روباه سرخ که توسط کشاورزان با تله زندهگیری شده و به بهایی در حدود 80 دلار فروخته شده بود، و یا گورگن معمولی که از کرانهی غربی وارد شده و نمونههایی همچون گرگ و گوزن سرخ و کفتار و غزال دورکاس که از مسیر تونلهای زیرزمینی رفح (توسط بازار سیاه حیات وحش مصر) تهیه شده بودند، مشاهده میگردید یکی از دو شیر باغ وحش قدیمی هم که ماده شیری بنام "سابرینا" بود در سال 2005 ربوده شد که پس از دو سال در حملهی گروه مقاومت حماس به یک باند توزیع مواد مخدر کشف گردید. در این میان، شاید حکایت خران رنگ شده این مجموعهی جالب توجه باشد؛ به دلیل محاصرهی غزه امکان ورود قانونی زبرا به باغ وحش وجود نداشته و گردانندگان بازار سیاه تنها در برابر پرداخت پنجاه هزار دلار حاضر به تهیه زبرا بودند. به همین دلیل مدیر وقت باغ وحش ابتکار به خرج داد و با رنگ کردن دو خر اهلی سپید رنگ، این امکان را به کودکان غزه داد که حداقل با نسخهی بدل زبرا آشنا گردند! در شرایط کنونی که به دلیل نبود امکانات، و تخریب زیرساختهایی همچون بیمارستان و منابع تامین کنندهی آب و برق، فاجعهای انسانی این باریکهی پرجمعیت را تهدید میکند، شاید دلنگران بودن برای محیط زیست و بهویژه حیات وحش غزه، شکمسیری و بیخبری به چشم آید، اما همانطور که در دوران صلح حیوانات سبب سرگرمی انسان میشوند، در شرایط جنگ هم باید به این مخلوقات توجه داشد. بد نیست که پس از ایجاد ثبات نسبی در غزه، سازمان حفاظت از محیط زیست ایران، با اهدای چندین نمونهی جانوری به باغ وحش غزه، در حد توان خود سهمی در کمک به این مردم ستم دیده و بلاکشیده داشته باشد.
مرگ روباه و گربه در باغ وحش غزه
خر رنگ شده، به شکل زبرا، در باغ وحش غزه
چهارشنبه 22 مرداد 1393 - 08:23:13
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبر آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 45]