واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: ايستگاههاي لرزهنگار ايران يك چهاردهم تركيه است
شبكه ملي لرزهنگاري باندپهن ايران كه توسط پژوهشگاه مهندسي زلزله طراحي شده در شكل نهايي خود و براساس طرح ارائه شده شامل 48 ايستگاه لرزهنگاري و شتابنگاري خواهد بود كه توسط سيستم مخابراتي ماهوارهاي (VSAT) به مركز شبكه مرتبط ميشود اما متخصصان اين پژوهشگاه اين ميزان ايستگاههاي لرزهنگار را كافي نميدانند و معتقدند براي بالا بردن ضريب دقت و سرعت در ارائه گزارشهاي مربوط به لرزهنگاري كشور دستكم به 100 ايستگاه لرزهنگار نياز دارد. به اعتقاد اين متخصصان تحريمها از عوامل مهم به عقب افتادن اجراي طرحهاي ساخت ايستگاههاي لرزهنگار بوده است.
دكتر انوشيروان انصاري مدير شبكه ملي لرزهنگاري باند پهن پژوهشگاه بينالمللي زلزلهشناسي و مهندسي زلزله در زمينه ناكافي بودن ايستگاههاي لرزهنگار ديدگاههاي خود را اينچنين بيان ميكند كه ايران يك كشور زلزلهخيز است و نداشتن تعداد ايستگاههاي كافي بهمعناي نداشتن مطالعات لازم روي صفحههاي تكتونيكي و بهوجود آمدن نقاط كور اطلاعاتي است. در كشور ما با توجه به مشكلات اقتصادي در سالهاي اخير در اين زمينه كار چنداني انجام نگرفته است، به گفته دكتر مهدي زارع رئيس مركز ملي پيشگيري از زلزله پژوهشگاه بينالمللي زلزلهشناسي و مهندسي زلزله تحريمها و مشكلات فني باعث شده است كه دستگاههاي لرزهنگاري به ميزان كافي به مناطق شرقي كشور اختصاص نيابد. در پارهاي از مواقع نيز مشكلات فني باعث از كار افتادن دستگاهها ميشود كه راهاندازي دوباره آنها زمان و هزينه زيادي ميبرد.
بودجه و امكانات كافي در كشور ما در سالهاي اخير براي ساخت ايستگاههاي لرزهنگار در حالي تخصيص نيافته است كه به گفته دكتر انصاري در كشور تركيه كه همسايه ايران و از نظر زلزلهخيزي تقريبا همچون ايران است، تعداد ايستگاههاي باند پهن لرزهنگار قبل از زلزله ازمير در سال1999 كمتر از 10ايستگاه بود اما امروز همين كشور با يك سوم مساحت ايران 350ايستگاه باند پهن لرزهنگاري و بالاي 500دستگاه شتابنگاري زلزله دارد. حتي عربستان كه اصولا كشور زلزلهخيزي محسوب نميشود 50ايستگاه باند پهن لرزهنگاري دارد.
اما سؤالي كه در اين زمينه مطرح ميشود اين است كه با توجه به اينكه كشور ما از نظر لرزه خيزي وضعيتي مشابه تركيه دارد آيا تعداد 300 تا 400 ايستگاه لرزهنگار براي ايران كافي است؟ پاسخ اغلب كارشناسان در اين زمينه منفي است. به گفته دكتر زارع، تعداد دستگاههاي لرزهنگاري مورد نياز براي كشور بسته به اين است كه قصد داريم با چه دقتي زلزله را رصد كنيم، بنابراين براي اينكه بگوييم ايران را ميتوان با 100 يا هزار ايستگاه لرزهنگاري پوشش داد يا بهعبارت ديگري رقم دقيقي درباره تعداد ايستگاهها ارائه دهيم، بايد در ابتدا درصد زلزلهخيز بودن منطقه و دقت مورد نياز براي تشخيص زلزله را تعيين كنيم. اگر بخواهيم پوشش مشابه تركيه داشته باشيم بايد 300 تا 400 ايستگاه لرزهنگاري داشته باشيم.
اما حتي اين ميزان ايستگاه براي ايران نيز كافي نيست و اگر قرار باشد در سطح كشور پوشش مناسبي از نظر دستگاههاي لرزهنگار داشته باشيم بايد بيش از 400 يا 500 ايستگاه نصب كنيم. پوشش كامل كشور به كمك ايستگاههاي لرزهنگاري بهمنظورتعيين اطلاعات لازم در رابطه با لرزهخيزي مناطق مختلف ازجمله اهداف ايجاد ايستگاههاي لرزهنگار در قالب يك شبكه ملي برشمرده شده است، اين در حالي است كه كارشناسان معتقدند در حال حاضر مناطق جغرافيايي ايران بهطور مناسب تحت پوشش ايستگاههاي لرزهنگار قرار ندارد.
به گفته دكتر زارع بهدليل آنكه بيشترين توزيع جمعيتي در مناطق شمال و شمال غرب است، اغلب دستگاههاي لرزهنگار كه تعداد آنها به 25عدد ميرسد در اين مناطق نصب شدهاند. در واقع بيشتر اين دستگاهها اطراف شهرهاي بزرگ و زلزلهخيزي نظير تهران، تبريز و شيراز نصب شدهاند. اما شرايط زيست متفاوت و كمجمعيتي مناطق شرقي بهويژه استان سيستان و بلوچستان باعث شده تا كمتر دستگاههاي لرزهنگار در اين استان بهكار گرفته شود.
بهعنوان مثال اگر در شعاع 200كيلومتري شهر تهران 4 دستگاه لرزهنگار نصب شده باشد تعداد دستگاههاي مورد استفاده براي پوشش دادن شهرهاي زاهدان و چابهار يك يا 2عدد است كه اين امر نشان ميدهد كه بايد دستگاههاي لرزهنگار بيشتري براي ارائه گزارشهاي دقيقتر در نزديك شهرهاي مهم استانهاي شرقي كشور نصب شود. اما نياز كشورها به ايستگاههاي لرزهنگار تابع عواملي است.
تعداد دستگاههاي لرزهنگاري مورد نياز براي يك كشور ازجمله ايران بسته به اين است كه چه هدفي در اين زمينه دنبال ميشود و متخصصان ميخواهند با چه دقتي زلزله را رصد كنند، بنابراين براي اينكه گفته شود ايران را ميتوان با 100 يا هزار ايستگاه لرزهنگاري پوشش داد يا بهعبارت ديگري رقم دقيقي درباره تعداد ايستگاهها ارائه شود، بايد در ابتدا درصد زلزلهخيز بودن منطقه و دقت مورد نياز براي تشخيص زلزله تعيين شود، مسئله ديگر درنظر گرفتن كانون زلزله و نصب دستگاهها در نزديكي مناطقي است كه احتمال داده ميشود كانون زلزله هستند. سرعت گزارش دادن درباره لرزهها نيز مهم است و هر چه تعداد دستگاههاي لرزهنگار بيشتر باشد دقت اين گزارشها هم افزايش خواهد يافت.
شنبه 30 آذر 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: همشهری]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 34]