عراق؛مشكلات و راه‌حل‌ها

واضح آرشیو وب فارسی:جمهوري اسلامي: عراق؛مشكلات و راه‌حل‌ها
اشاره: "سيدمحسن حكيم" مشاور سياسي "سيدعمار حكيم" رهبر مجلس اعلاي اسلامي عراق طي گفت و گوي مفصل با خبرگزاري فارس، درباره آخرين تحولات داخلي عراق و رويدادهاي منطقه صحبت كرده است.
ريشه اصلي اعتراضات در استان‌هاي سني‌نشين عراق چيست؟ آيا دستگيري العيساوي دليل اصلي بوده، يا مسائل ديگري مطرح است؟
- دو ريشه اصلي در اين تظاهرات وجود دارد كه يكي داخلي و ديگري خارجي است. برادران اهل تسنن احساس مي‌كنند كه به حقوق خود در چارچوب قانون اساسي دست نيافته‌اند. بنابراين مطالباتي كه در چارچوب قانون قرار مي‌گيرد قابل حل است. شخص "نوري مالكي" نخست‌وزير عراق و "ابراهيم جعفري" رئيس فهرست "همپيماني ملي" در پارلمان در سطح قانون‌گذاري و سطح اجرايي به دنبال حل اين مطالبات هستند.
"حسين شهرستاني" معاون نخست‌وزير در امور انرژي نيز در رأس كميته‌اي قرار دارد كه مسئول پيگيري مطالبات معترضان است. برخي از مطالبات مشروع است، آنها نسبت به اجراي قانون در قبال برخي از زندانيان و دستگيرشدگان ادعاهايي دارند. حتي در زمينه بعثي زدايي برخي مطالبات قابل پيگيري است. افراد بعثي كه دستشان به خون ملت آغشته نشده است، با توجه به اينكه خانواده دارند، درخواست بازنشستگي كرده‌اند كه با ديدي انسان‌دوستانه مي‌توان به اين مسئله نگاه كرد، ولي آنها نمي‌توانند به سيستم بازگردند.
همچنين برخي مقررات در زمان "پل برمر" حاكم آمريكايي عراق تصويب شد كه به عنوان مثال اعضاي حزب بعث تا درجه چهارم حتي اقوام اين افراد زمين‌هايشان مصادره شود، اين ظلم آشكاري است كه اگر فردي بعثي بود زمين پدر، برادر، دايي و پسرعموهايش نيز مصادره شود اين قوانين بايد تعديل شود. انجام اين اصلاحات نياز به زمان دارد و معترضان بايد زمان بدهند تا دولت در چارچوب قوانين بتواند اين مطالبات را عملي كند. برخي از اين مطالبات غيرقابل اجراست و حتي اگر دولت بپذيرد ملت عراق اين امتيازهاي غيرمشروع را نمي‌پذيرد، چون ملت نمي‌خواهد عراق دوباره به وضعيت سابق بازگردد.
مطالبه ديگر مربوط به تغييرات قانون اساسي است، هيچ قانون اساسي را نمي‌توان وحي منزل دانست، اگر كسي به دنبال تغيير است بايد از چارچوب قانوني و سازوكارهاي مربوط وارد شود. فهرست‌هاي اهل تسنن مثل "العراقيه" 91 عضو در مجلس دارند كه به جز 20عضو شيعه، 70نفر از اين فهرست اهل تسنن هستند. پس آنها در مجلس مي‌توانند درخواست‌هاي خود را مطرح كنند تا قابل پيگيري از طريق قانوني باشد.
* برخي از گروه‌ها همچون بعثي‌ها و القاعده به دنبال سوءاستفاده از اين اعتراضات هستند، نظر شما درباره اين تلاش‌ها چيست؟
ـ برافراشته شدن پرچم القاعده و رژيم بعث، مخالفت با پروسه سياسي جاري، نمونه‌هايي از سوءاستفاده‌ هستند كه به هيچ وجه قابل قبول نيست، ما با برادرانمان صحبت كرده‌ايم كه تحت تاثير اين شعارها نباشند.
- موضع مجلس اعلاء در قبال اين تحولات چگونه است؟
- مجلس اعلاء يكي از اركان "همپيماني ملي" است و دولت عراق هم مورد اعتماد "همپيماني ملي" است، در اين ائتلاف كميته‌اي پنج نفره تشكيل شده كه هدفش پيگيري مطالبات معترضان است و ما از اين كميته در چارچوب قانون اساسي حمايت مي‌كنيم،همان‌طور كه مرجعيت ديني نيز اشاره داشتند چه فهرست مالكي و چه اعضاي ائتلاف صدر از حقوق قابل ارائه دفاع مي‌كنند.
* كردها در قبال اعتراضات چه رويكردي دارند؟ آيا رويكردهاي متفاوتي با حكومت عراق در ميان آنها وجود دارد؟
- كردها با ما همراه هستند، هر چند اختلافاتي بين دولت مركزي و منطقه كردستان شكل گرفت كه مجلس اعلاء به اين مشكلات تمايلي ندارد. مجلس اعلاء تلاش‌هاي زيادي انجام داد و با رايزيني‌هاي متعدد با طرف كرد و دولت مالكي سعي در حل مشكلات كرد. امروز فضا بهتر شده و همپيماني تاريخي كردها و شيعيان دوباره براي حل مشكلات مي‌تواند تاثيرگذار باشد. همين همكاري باعث سرنگوني صدام و تشكيل نظام سياسي نوين عراق و تصويب قانون اساسي و حتي دولت شد. ركن سوم اين ائتلاف برادران اهل تسنن هستند و ائتلاف‌ كردها با شيعيان هرگز عليه آنها (اهل سنت) نبوده بلكه به دنبال جذب بوده است.
* در زمينه اختلاف كردها با دولت مركزي چه تلاش‌هايي شده و به چه موفقيت‌هايي دست يافته‌ايد؟
- ما تاكيد داريم اختلافات موجود اختلافات سياسي-اداري دولت بغداد با دولت منطقه خودمختار است نه كردها با شيعيان، قانون اساسي كليات را بيان كرد كه برخي از موارد نياز به تفسير دارد كه اين تفسيرها باعث اختلاف شده است. مسئله كنوني بروز بحران نيست، بلكه چگونگي مهار اختلاف‌ها اهميت دارد. هم دولت و هم دولت خودمختار مي‌توانستند بهتر از اين عمل كنند و ما به طرفين گفته‌ايم كه در شرايط كنوني عراق به كارگيري راهكارهاي غير از گفت‌وگو به مصلحت نيست و دوطرف نيز به اين نتيجه رسيده‌اند.
* آيا مسئله قرارداد دولت خودمختار كردستان عراق بدون اطلاع دولت مركزي با طرف‌هاي خارجي براي استخراج و فروش نفت صحت دارد؟ چه راهكاري براي حل آن در نظر گرفته شده است؟
- بله صحت دارد، ما بايد اختلافات را كلي حل كنيم نه اينكه به صورت جزء جزء با آن برخورد كنيم و همه اين مسائل بايد در يك مجموعه كامل به همراه ديگر مسائل همچون جايگاه نيروهاي پيشمرگ درنظام سياسي آينده عراق، مسائل گمرك، صلاحيت‌هاي دولت خودمختار درروابط با كشورهاي خارجي، مسئله نفت، امنيت و اداره مناطق متنازع عليه كه در قانون اساسي آمده است، همگي بايد در چارچوب قانون اساسي به عنوان مبنا و تفاهم سياسي به عنوان راهكار حل شود. هرگونه مبنايي غير از قانون اساسي و هرگونه راهكار غير از تفاهم سياسي نه‌تنها به حل مشكل كمك نمي‌كند بلكه باعث ريشه‌دارتر شدن مشكلات و سخت‌تر شدن راه‌حل خواهد شد.
* درباره فعاليت اسرائيل در عراق به ويژه درشمال اين كشور چه اطلاعاتي در دست داريد؟
- اسرائيل نه فقط در عراق بلكه در تمام جهان عرب فعال است كه علاوه بر شمال عراق در ديگر مناطق نيز فعاليت دارد. شركت‌هاي اسرائيلي با نام‌هاي پوششي عمل مي‌كنند و دولت به همراه دستگاه‌هاي اطلاعاتي و امنيتي با آنها مبارزه مي‌كند و تاكنون تعدادي از آنها شناسايي شده‌اند؛ اميدواريم تا با افزايش بازدارندگي امنيتي اقدامات اين شركت‌ها كه هدفي جز فتنه‌انگيزي ندارند را متوقف كنند.
* رابطه مجلس اعلاء و جريان صدر در شرايط كنوني چگونه است؟
- مجلس اعلاء با تمام گروه‌ها رابطه خوبي دارد و تنها حزبي است كه با تمام گروه‌هاي سياسي ارتباط خوبي دارد. ما اخيرا با "مسعود بارزاني" در كردستان ديدار داشتيم؛ رايزني‌هايي با "اسامه نجيفي" و نخست‌وزير درباره مسائل مختلف انجام داديم. "سيدعمار حكيم" هم ديداري با "سيدمقتدا صدر" رهبر جريان صدر داشت و ما به طور روزانه رايزني‌هايي را با هدف آرام كردن اوضاع و حل مشكلات در اين مرحله حساس دنبال مي‌كنيم و اين رايزني‌ها به طور مستمر در جريان است.
* به نظر مي‌آيد دخالت برخي كشورها از جمله عربستان، تركيه و قطر در عراق افزايش يافته است، چه ارتباطي بين اين تحركات با انفجارها و ناآرامي‌هاي اخير عراق وجود دارد؟
- دو نيروي مهم در راستاي امنيت‌زدايي در عراق وجود دارند. كه يكي سازمان تروريستي القاعده است و ديگر بازمانده‌هاي بعثي هستند؛ القاعده با ادعاي اينكه 1400 سال عراق توسط اهل سنت اداره مي‌شد و ادعاهاي ديگر، برخي جوانان را در مناطق سني‌نشين فريب مي‌دهند. بعثي‌ها هم كه 35 سال در عراق حاكم بوده و يك ميليون و 300 هزار نفر نيرو داشته‌اند هرچند بسياري از آنها دستگير شدند، ولي برخي از اين بعثي‌ها به كشورهاي همسايه فرار كردند و اكنون آنها از طريق نزديكان خود در داخل عراق دوباره فعال شده‌اند.
اين در حالي است كه دولت عراق اكنون يك دولت شيعي نيست، بلكه از همه گروه‌ها حتي اقليت‌هايي همچون مسيحي درميان آنها وجود دارد و دموكراسي توافقي را مبناي عمل قرار داده است.
همه طيف‌ها حضور دارند. پس اين منتقدان با اصول دموكراسي مخالفند، ما با مطالبات در چارچوب قانون موافقيم، ولي كساني كه با كل قانون اساسي كه با رأي نزديك به 80درصد عراقي‌ها تصويب شده، مشكل دارند و به دنبال به شكست كشاندن روند سياسي هستند و مي‌خواهند نظام ديكتاتوري سابق را احيا كنند، در مقابلشان مي‌ايستيم و تا آخرين قطره خون خود مبارزه مي‌كنيم. القاعده و بعثي‌ها هرگز اجازه حاكميت را نخواهند داشت، حتي اگر زنان ما هم كشته شوند؛ اين خط قرمز ماست.
هركسي در چارچوب قانون مي‌تواند مطالبات را مطرح كند ولي بعثي‌ها و القاعده دشمن خوني ملت عراق و نه فقط شيعيان بلكه كردها و اهل تسنن هم هستند. ما شاهد بوديم كه نيرويي با عنوان صحوات (شوراهاي بيداري) توسط اهل تسنن براي مقابله با القاعده تشكيل شد و تعداد زيادي از مردم مناطق در آن حضور داشتند و چه بسا درگيري اساسي القاعده با سني‌هاست كه به دنبال كنترل بر مناطق سني‌نشين هستند تا دولت اسلامي عراق را شكل دهند.
حزب بعث نيز فقط دشمن شيعه نبود؛ ما هرچند بيشترين تلفات را داشته‌ايم ولي بعثي‌ها بسياري از كردها و اهل تسنن را نيز كشته‌اند و اينها به هيچ عنوان حق فعاليت ندارند و طبق قانون هرگونه فعاليت بعثي‌ها تحت هر عنواني ممنوع است و اين مورد توافق همه ملت است.
توصيه ما به معترضان اهل تسنن اين است كه راه خودشان را از بعث و القاعده جدا كنند و اجازه سوءاستفاده را به آنها ندهند.
* آيا دستگاه قضايي هنوز بر محاكمه "طارق الهاشمي" تأكيد دارد يا اين مسئله با توافق سياسي قابل حل است؟
- استقلال قوه قضايي عراق مورد تأكيد در قانون اساسي بوده است و كسي توان دخالت ندارد. طارق الهاشمي توسط 9 قاضي كه در ميان آن قضات كرد، شيعه و سني حضور داشتند، به مجرم بودن وي رأي داد و الهاشمي را به اعدام محكوم كرد. ما حتي در سفري كه به تركيه داشتيم، طي ديدار با "رجب طيب اردوغان" نخست‌وزير، "عبدالله گل" رئيس‌جمهور و "احمد داود اوغلو" وزير خارجه تضمين داديم كه دادگاه عادلانه برگزار شود. طرف تركيه‌اي خواستار اين بود كه محاكمه در كركوك يا كردستان برگزار شود. چرا كه آنها تصور مي‌كردند در بغداد دستگاه قضايي تحت تأثير دولت قرار دارد. ولي كميته‌اي متشكل از 19 قاضي بايد بررسي كند كه آيا امكان انتقال وجود دارد. جرم‌هايي كه به الهاشمي مربوط مي‌شد، بيشتر در بغداد و اطراف اين شهر رخ داده است و براساس آئين دادرسي كيفري امكان انتقال نيست. اعضاي اين كميته اغلب اهل تسنن هستند پس ماجرا طايفه‌اي نيست. ما قول داديم كه شرايط موردنظر براي تشكيل دادگاه عادلانه را قبول كنيم، ولي او (الهاشمي) مسئله را نپذيرفت و غيابي محاكمه شد.
* آيا اقداماتي براي بازگرداندن الهاشمي توسط عراق انجام شده است؟
- عراق درخواستي به اينترپل داده كه مورد قبول واقع شده است.
* باتوجه به بيماري "جلال طالباني" رئيس‌جمهور عراق، تلاشي براي جانشيني وي انجام شده است؟
- براساس قانون اساسي اگر رئيس‌جمهور ناتوان باشد بايد طي يك ماه جانشين انتخاب شود و طي اين يك ماه نيز معاون وي مسئوليت‌هايش را برعهده خواهد گرفت. تاكنون كميته پزشكي رأي نداده كه طالباني ناتوان است.در ابتدا شرايط جسماني وي خاص بود، ولي اكنون پزشكان عراقي تاكيد دارندكه حال وي خوب است. حتي اخيرا اعلام شد كه حال وي خوب است و او طي چند هفته آينده به عراق باز خواهد گشت.
* منافقين تا چه زمان در اردوگاه "ليبرتي" باقي مي‌مانند؟
- براساس توافق دولت با سازمان ملل اين اعضاي گروه بايد تا پايان 2011 (دي ماه 1390) عراق را ترك مي‌كردند، ولي بارها آن را با مهلت‌هاي سه ماهه تمديد كردند. بايد اينها هر چه سريع‌تر عراق را ترك كنند، براساس قوانين عراق و قطعنامه‌هاي سازمان ملل اعضاي اين گروه تروريستي نمي‌توانند در عراق باقي بمانند. اگر آمريكا و اروپا آنها را از ليست تروريستي خارج كنند، به دولت عراق ربطي ندارد و از نظر عراق آنها تروريست هستند. اكنون بيش از 260 پرونده در دادگاه‌هاي عراق عليه منافقين در جريان است و مشكل منافقين اين است كه كسي حاضر به پذيرش آنها نيست، يكي از دلايل حذف آنها از ليست تروريستي توسط آمريكا همين مسئله است. دولت عراق موظف است كه هر چه سريع‌تر آنها را خارج كند. شمار منافقين 3900 نفر بود، ولي اكنون 3300 نفر شده‌اند. تعدادي از آنها فرار كردند و با عفو عمومي كه مقام رهبري ايران صادر كردند، به ايران بازگشتند.
* آيا مكاني كه آنها در آن حضور دارند امن است؟
- با توجه به تخلفات اينها در زمينه تبليغات، شوراندن عشاير، كار سياسي و دست داشتن در برخي پرونده‌هاي امنيتي بود آنها بايد از اشرف اخراج مي‌شدند به همين خاطر، به اردوگاه‌هايي كه مورد تاييد سازمان ملل است انتقال داده شدند، تا در اولين فرصت به كشورهاي ديگر فرستاده شوند.
* در پايان ارزيابي شما درباره وضعيت تاريخي كه منطقه گريبانگير آن است و ارتباط آن با ناآرامي‌هاي اخير در عراق را بيان كنيد؟
- منظومه جديدي در منطقه در حال شكل‌گيري است كه چهار طيف آن را تشكيل مي‌‌دهند؛ طيف اول اخوان‌المسلمين است كه در 14 يا 15 كشور عربي فعاليت دارد. اين مجموعه از سال 1928(1370) توسط مرحوم "حسن البنا" بنيان‌گذاري شد و اكنون به مجموعه‌اي ريشه‌دار در جهان عرب بدل شده است.
طيف دوم، سلفي‌ها با منش وهابي‌گري هستند. آنها نيز در بيشتر كشورها حضور دارند و پس از اخوان‌المسلمين بازيگر شماره دو هستند.
طيف سوم، ليبرال‌ها هستند كه عموما مورد حمايت آمريكا و برخي كشورهاي منطقه‌اند. اين طيف ضعيف‌ترين ضلع را تشكيل مي‌دهد. اينها نيز به دنبال گسترش منش‌هاي ليبرالي در جهان عرب‌اند.
طيف چهارم، شيعيان نزديك به جمهوري اسلامي ايران‌اند كه در حال شكوفايي در كشورهاي مختلف هستند وتوانسته‌اند جايگاه خود را پيدا كنند.
طيف اخوان‌المسلمين و سلفي در حال رقابت شديد هستند. مقامات امنيتي كشورهاي حاشيه خليج‌فارس مانند كويت، امارات، عربستان و عمان، اخوان را مهم‌ترين تهديد امنيت ملي خود مي‌دانند وامروز شبكه‌هاي متعددي از آنها كشف و خنثي شده است.
اكنون اين رقابت در مصر هم وجود دارد. حتي در غزه دو طرف وارد مقابله مسلحانه شده‌اند. در سوريه نيز بين "جبهه النصره" و "ارتش آزاد" به عنوان دو نماينده نظامي سلفي‌ها و اخوان‌المسلمين درگيري‌هايي روي داده، اين در حالي است كه هنوز به قدرت نرسيده‌اند.
اين درگيري‌ها به خاطر رهبري جهان عرب صورت مي‌گيرد. امروز سه كشورعراق، مصر و عربستان ادعاي رهبري بر جهان عرب را دارند و با توجه به مشكلات سياسي مصر و كهولت نظام عربستان، مي‌توان انتظار داشت كه عراق نقش محوري را در جهان عرب داشته باشد، كه رياست بر اتحاديه عرب اين موقعيت را ارتقا داده است.
عراق به دليل پتانسيل‌هايي كه دارد؛ مثل جمعيت 34 ميليوني، بودجه 120 ميليارد دلاري (دومين بودجه جهان عرب پس از عربستان)، حضور مرجعيت شيعي، تاريخ و تمدن و در كنار آن موقعيت ژئوپلتيكي، آمادگي لازم براي رهبري ميان اعراب را دارد. اما برخي قدرت‌هاي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي مي‌خواهند عراق با مشكلات روزمره درگير شود تا توان آن با تنش‌هاي سياسي تحليل برود.
رهبران عراق در اين وضعيت بايد مشكلات خود را در چارچوب قانوني حل كنند و هيچ راهي براي عراق جز تفاهم و گفت‌وگو يا همبستگي ملي نيست. مرجعيت ديني عراق از جمله آيت‌الله "سيدعلي سيستاني" به حل مشكلات در چارچوب قانون اساسي و با گفت‌وگو تاكيد دارند.
* مجلس اعلاء با تمام گروه‌هاي عراقي رابطه خوبي دارد و تنها حزبي است كه با تمام گروه‌هاي سياسي ارتباط برقرار كرده است
* دولت فعلي عراق متشكل از همه گروه‌هاي سياسي، حتي اقليت‌هاي ديني است و منتقدان به اين دولت با اصول دمكراسي مخالف هستند
* بعثي‌ها و القاعده دشمن خوني ملت عراق و نه فقط شيعيان بلكه كردها و اهل تسنن هم هستند
* مشكل منافقين موجود در عراق اين است كه در هيچ كجاي دنيا كسي حاضر به پذيرش آنها نيست
* هيچ راهي براي حل مشكلات عراق جز تفاهم و گفتگو و همبستگي ملي در چارچوب قانون وجود ندارد ومرجعيت ديني نيز به حل مشكلات در چارچوب قانون اساسي و با گفتگو تاكيد دارند

سه شنبه 26 آذر 1392

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جمهوري اسلامي]

[مشاهده در: www.jomhourieslami.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 44]