محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1831445021
نقد و بررسی کتاب سیاست خارجی ایران از آغاز تا سال 68
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
نقد و بررسی کتاب "سیاست خارجی ایران از آغاز تا سال 68" نويسنده:دریایی چکیده:سیاست خارجی ایران (از آغاز تا سال 68) به عنوان یكی دیگر از موضوعات «طرح تدوین تاریخ انقلاب اسلامی» توسط انتشارات مركز اسناد انقلاب اسلامی با شمارگان 2000 نسخه در تابستان 1368 در نوبت اولین چاپ راهی بازار نشر شده است. سیاست خارجی ایران (از آغاز تا سال 68) به عنوان یكی دیگر از موضوعات «طرح تدوین تاریخ انقلاب اسلامی» توسط انتشارات مركز اسناد انقلاب اسلامی با شمارگان 2000 نسخه در تابستان 1368 در نوبت اولین چاپ راهی بازار نشر شده است.ابوالفضل صدقی ، مؤلف كتاب با نگاه تاریخی و به زبان توصیف، وقایع سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را از نخستین روز پیروزی انقلاب تا سال 68 در سه بخش بیان كرده است.واقع نگاری سیاست خارجی ج.ا.ا بر اساس اصل نه شرقی ، نه غربی، جمهوری اسلامی ، كارایی هر گونه نظریات غربی در مورد وقوع انقلاب و نظام جمهوری اسلامی را بی‌اثر می‌كند. این نكته ایست كه ابوالفضل صدقی ، پیش از آغاز بیان، مسأله‌ی خود را با آن طرح كرده و بیان داشته است: «نخبگان سیاسی و فكری غرب به خصوص ایالات متحده ، بعد از برنامه‌ریزی دقیق و علمی برای مهار و سركوب جمهوری اسلامی ایران بارها اعلام كردند كه دچار اشتباه و سردرگمی شده‌اند. از طرف دیگر برخی از نخبگان فكری و سیاسی درون انقلاب كه داده‌های ذهنی آن‌ها بر اساس نظریات غربی و غیر بومی شكل گرفته بود، در اجرای سیاست خارجی ج.ا.ا با امام خمینی (ره) و همفكران وی دچار چالش جدی شدند و از حاكمیت خارج شدند». (ص 13) این نكته، سخن تازه‌ای نیست. اما وقتی برخی تحولات همچون اشغال سفارت آمریكا، جنگ تحمیلی و حكم اعدام سلمان رشدی كه مؤلف در صفحه 14 كتابش به آن‌ها اشاره كرده ، بازخوانی شود، به بوته‌ی نقد گذاشته شود باید با نویسنده هم رأی شد كه : «انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی ، مكتب سیاسی جدیدی عرضه كرده كه علاوه بر عقل معاش به عقل الهی و علاوه بر منافع زمینی به رستگاری ابدی نیز توجه داشت.»(ص 14) این امر، اصل مفاهیم و ابعاد موضوع پژوهش نویسنده را در بر می‌گیرد كه با متمایز كردن دو حكومت سكولار و دینی از یكدیگر به تبیین موضوع از طری قتعریف موضوع «منافع ملی» در هر دو نوع حكومت پرداخته است.حكومت‌های سكولار، سرگذشت دولت‌های رفاهی هستند كه در آن‌ها عقل معاش راهی به عقل الهی ندارد در حالیكه جمع این دو، دو بازوی رستگاری در حكومت‌های دینی هستند.مؤلف در فصل اول از بخش اول كتاب به سراغ پیشینه سیاست خارجی رفته و به تعریف این موضوع در سه مكتب ایدئال ، رئال و سازه‌انگاری پرداخته است. در فصل دوم این بخش، ساختار روابط بین‌المللی در هنگامه‌ی آغازین دهه‌ی انقلاب اسلامی شرح داده شده و با تبیین ویژگی و ماهیت انقلاب اسلامی در فصل سوم به سراغ اهداف و اصول سیاست خارجی ایران تا سال 68 در فصل اول از بخش دوم می‌رویم.این بخش پاسخگوی چراهای خواننده ایست كه در بخش مرور تحولات سیاست خارجی ایران برای هر یك از این تحولات چراهایی دارد از جمله اینكه چرا امام خمینی قطعنامه 598 را پذیرفت و یا آن كه چرا علی‌رغم فشارهای خارجی و بین‌المللی از حكم اعدام سلمان رشدی برنگشتند.این موردیست كه نویسنده خود در صفحه‌ی 119 كتابش به خواننده یادآور شده است. اما تحولات سیاست خارجی ایران موضوعی است كه در بخش پایانی كتاب، رئوس آن به اختصار در دوران تشكیل دولت موقت، دوران ریاست جمهوری شهید رجایی و آیت‌الله خامنه‌ای تا رحلت امام (ره) مرور می‌شود.نویسنده در این بخش مطابق با آن چه پیش از این نیز نوشته شده یا گفته و خوانده شده به ذكر وقایع سیاسی ایران در بعد خارجی به صورت تاریخی پرداخته است.دولت موقت به سرپرستی مهندس بازرگان در تاریخ 15 بهمن 1357 بر اساس حكم امام (ره) زمام امور را در دست گرفت و این دولت بستری شد تا نظام جمهوری اسلامی بر روی آن قوام گرفته، استوار شود.نویسنده در این بخش سیاست مشهور مهندس بازرگان با عنوان «سیاست گام به گام» را در وقایع نگاری سیاست خارجی ایران شرح داده و در نتیجه‌گیری از این سیاست، آن چه همه می‌دانند به این نكته اشاره داشته است كه این سیاست مقابل سیاست انقلابی نیروهای انقلابی قرار گرفت و در برخورد دو سیاست واقع‌گرایی و تكلیف گرایی با یكدیگر، واقع گرایی از صحنه خارج شد.مهم‌ترین پارامتر‌های سیاست خارجی این دوران، كاهش چشم‌گیر روابط ایران وآمریكا، حمایت ایران از جنبش‌های آزادی بخش و مستضعف جهان به خصوص جنبش آزادی بخش فلسطین ، خروج از سنتو و پیوستن به جنبش غیر متعهد‌ها می‌باشد كه نویسنده به آن‌ها اشاره كرده و در ادامه‌ی تشریح سیاست خارجی دولت موقت به اساسی‌ترین وجه اصطكاك میان دولت موقت و نیروهای انقلابی پرداخته كه به تدریج نشانه‌های این اصطكاك در بحث رابطه با آمریكا و اقدامات داخلی از قبیل تأسیس دادگاه‌های انقلاب محاكمات و اعدام‌های سریع، مجلس خبرگان و مسأله‌ی ولایت فقیه و گروگان‌گیری نمی‌باشد.ابوالفضل صدقی در این بخش به تز سیاسی بازرگان كه پیشتر در كتاب وی با عنوان انقلاب ایران در دو حركت آمده است، اشاره می‌كند و از این كتاب بیان می‌دارد: "در مبارزات گذشته‌ای ایران، استیلای خارجی دو دشمنی با بیگانگان همیشه مطرح بوده و گاهی مقام اصلی را داشته است ولی از ویژگی‌های این انقلاب و رهبری آن و از علل پیروزی آن ، مقام اول دادن به طرد استبداد و طاغوت بوده مبارزه با استیلای خارجی ... جنبه‌ی كاملا دفاعی داشت و فقط اعتراض به پشتیبانی آمریكا از شاه و سرسپردگی شاه به آمریكا می‌شد ... ولی بعد از پیروزی ، گام فراتری برداشته شد. شعار و ادعای در افتادن با تمامی بیگانگان ونابودی امپریالیسم و پنچه در پنچه‌ی آمریكا انداختن در سطح جهانی در برنامه‌ی انقلاب وارد گردید..."نویسنده سپس برای تبیین تفاوت دو دیدگاه نهضت آزادی و لیبرال‌ها با دیدگاه انقلابیون به اظهارات دكتر بهشتی استناد كرده كه بیان داشتند : «انقلابی‌ها معتقد بودند و هستند كه استعمار و استبداد دستشان گردن هم است. مبارزه با استبداد از مبارزه با استعمار جداناپذیر است. شما اگر مبارزه با استعمار را بخواهید به مرحله‌ی بعد بگذارید (گام به گام) و بگویید گام اول مبارزه با استبداد گام دوم مبارزه با استعمار تازه در مبارزه با استبداد هم كه گام اول است گام به گام كار كنیم، این ساده اندیشی است. خط امام می‌گوید تا گرمای انقلاب و هیجان انقلاب در مردم است باید تكلیف شاه، تكلیف كل رژیم سلطنت و تلكیف حامیان و پشتیبانان این رژیم را یكسره تعیین كرد».(ص 151)نویسنده همچنین به فرمایشات رهبر انقلاب كه در سالهای بعد از سقوط دولت موقت ایراد شد، استناد كرده ازقول ایشان آورده است: «من امروز بعد از 10 سال از پیروزی انقلاب اسلامی همچون گذشته اعتراف می‌كنم كه بعضی تصمیمات اول انقلاب در سپردن لیست‌ها و امور مهم كشور به گروهی كه عقیده خالص و واقعی به اسلام ناب محمدی نداشته‌اند، اشتباهی بوده است كه تلخی آثار آن به راحتی از میان نمی‌رود. اگر چه در آن موقع هم شخصا مایل به روی كار آمدن آنان نبود، ولی با صلاحدید و تأیید دوستان قبول نمودم. الان هم سخت معتقدم كه آنان به چیزی كمتر از انحراف انقلاب اسلامی از تمامی اصولش و حركت به سوی آمریكای جهانخوار قناعت نمی‌كنند». در پایان نویسنده به دلایلی كه هاشمی رفسنجانی در مورد علت سپردن دولت موقت به بازرگان ایراد كرده ، استناد كرده است. وی دلایل را اینگونه بر شمرده: «شورای انقلاب در شرایطی كار را به عهده گرفت كه هیچ ارگان قابل اعتمادی در این كشور وسیع و تازه از زیر بار اعتصابات شش ماهه و كمبود‌هایی كه از این اعتصاب‌ها در آمده بود، وجود نداشت ...» (ص 152) یكی دیگر از موضوعات اساسی این فصل از بخش پایانی، بیان مختصر جزییات اختلافیست كه میان دولت موقت و شورای انقلاب رخ داد و در نتیجه آن بازرگان استعفا كرد.نویسنده در این بخش به خوبی جزییات اختلافات را به طور مستند مطرح كرده است. به نوشته‌ی ابوالفضل صدقی «اختلافات شورای انقلاب و دولت موقت از بهار 1358 – در حالی كه هنوز سه چهار ماه بیشتر از پیروزی انقلاب نگذشته بود ـ به جای رسید كه امر به داوری نزد امام برده شد». (ص 137) در صفحه‌ی 138 كتاب در مورد یكی دیگر از عوامل پیدایش اختلاف در مورد اقدام شهید محمد منتظری می‌خوانیم: وی نفر دوم لیبی را به قم نزد امام برد و ضمن دیدار با یاسر عرفات در لبنان با متهم كردن آمریكایی‌ها و صهیونیستها به ربودن امام موسی صدر گفته بود: «یزدی و بازرگان تحت نظر سازمان‌های اطلاعاتی آمریكا و صهیونیستها هستند». (ص 138) مورد دیگر به كار بردن لفظ «برادر» در مصاحبه‌ی دكتر ابراهیم یزدی ، وزیر امور خارجه وقت با كانال تلویزیون ای‌ـ بی ـ سی (ABC) بود. دكتر یزدی در این مصاحبه اظهار داشت: «ایالت متحده‌ی امریكا باید رفتار خود را نسبت به ایران به عنوان یك برادر بزرگ‌تر تغییر دهد». این سخنان مورد انتقاد شدید قرار گرفت و دكتر یزدی توضیح داد كه : «آمریكا نباید پیش از این مانند یك قیم با ایران رفتار كند». (ص 138) در همین صفحه در مورد دیگری در مورد ارتباط ایران و عراق در خصوص مسأله‌ی دعوت از صدام حسین برای آمدن به تهران، اشاره شده است.صدقی بر اساس اظهارات دكتر یزدی در كنفرانس مطبوعاتی بعد از اجلاس غیر متعهد‌ها در هاوانا نوشته است: «طی این كنفرانس دوبار با وزیر امور خارجه‌ی عراق و یك بار با صدام حسین، رییس جمهور عراق، ملاقات كردم و مطرح كردم كه چرا همه‌ی اعراب از انقلاب ایران حمایت می‌كنند وعراق چنین موضعی ندارد». (ص 139) ما هیچ وقت از صدام حسین به نام ایشان دعوت نكردیم كه به ایران بیایند البته ما این را خلاف شأن انقلاب ایران نمی‌دانیم كه رییس كشور عراق به ایران بیاید و درباره ی مسایل مربوط به دو كشور با مقام‌های ایران مذاكره كند». (ص 139) صدقی همچنین به موضع دكتر یزدی راجع به مسأله‌ی صدور انقلاب اشاره كرده از قول وی نوشته است: «منظور اینكه انقلاب صادر شدنی نیست و ما قصد صدور انقلاب خود را نداریم از نظر دیپلماسی این است كه ما قصد نداریم افراد مسلح و تربیت شده‌ای را به كشورهای دیگر بفرستیم تا علیه رژیم آن كشورها انقلاب كنند؛ اما این مسأله نفی كننده‌ی نفوذ تأثیرات انقلاب اسلامی و مسأله‌ی گسترش تعالیم و قابلیت‌های اسلام در كشورهای دیگر نیست». (ص 139) اما اوج اختلاف چالش برانگیز مسئولان دولت موقت با نیروهای انقلابی در ملاقات سران دولت موقت با برژینسكی ، مشاور امنیت ملی كارتر، نمایان می‌شود كه نویسنده به اهم جزییات آن به خوبی اشاره كرده است.از زبان نویسنده ملاقات زمانی رخ می‌دهد كه آمریكایی‌ها به دنبال انتقال شاه به آمریكا بودند. در نتیجه‌ی این اقدام امام خمینی به سیاست امپریالیستی آمریكا حمله‌ی شدیدی می‌كند و در پی آن كلیه‌ی گروه‌ها و احزاب سیاسی و جمعیت‌ها از جمله جامعه وی روحانیت مبارز تهران و حزب جمهوری اسلامی ایران و میلیون‌ها تن از مردم پس از انجام نماز عید قربان (سال 1358) با انجام تظاهرات و راهپیمایی در تهران و شهرستان‌ها به اقامت شاه مخلوع در آمریكا اعتراض می‌كنند.در چنین فضایی است كه مهندس بازرگان در بالاترین سطح با برژینسكی ملاقات می‌كند. در پی این ملاقات كه در حاشیه‌ی بیست و پنجمین سالگرد جشن انقلاب الجزایر به وقوع پیوست ، حزب جمهوری اسلامی ایران با طرح 4 پرسش از بازرگان توضیح می‌خواهد.بازرگان در یك مصاحبه‌ی مطبوعاتی ، مسأله‌ی عدم اطلاع‌رسانی موضوع ملاقات را ایراد بیجا عنوان می‌كند و می‌گوید: «در این مدت آقایان همكاران و بنده شاید با 200 وزیر و سفیر ملاقات كردیم هیچ كدام از این ملاقات‌هایمان را نه به شورای انقلاب گفتیم نه به فلان حزب یا فلان روزنامه گفتیم نه خدمت امام؛ اصلا معمول نبوده. آقای دكتر یزدی اطلاع داشت و من هم به ایشان گفته بودم».(ص 142) صدقی پس از طرح موارد اختلاف مذكور، به مسأله‌ی اشغال لانه‌ی جاسوسی پرداخته، آن را سبب ساز سقوط دولت موقت عنوان كرده است. اما در صفحات پایانی این بخش به مصاحبه‌ی مطبوعاتی بازرگان اشاره كرده كه بازرگان در آن دلیل استعفای خود را متوجه اشغال سفارت آمریكا نكرده است. خواندن این مصاحبه و پس از آن اظهارات آقای هاشمی رفسنجانی در این خصوص كه نویسنده با استناد به آن سعی كرده است تا حدودی ابهامات موجود در خصوص استعفای بازرگان را روشن كند ، جالب است.در فصل دوم این بخش تحولات سیاست خارجی ایران از سقوط دولت موقت تا شهادت دكتر رجایی كاملا تشریح شده است.مسأله‌ی اداره‌ی امور كشور توسط شورای انقلاب و تجدیدنظر این شورا بر روی روابط ایران و آمریكا كه حول محور گروگان‌ها چرخید و به حادثه‌ی طبس و سرانجام حمله‌ی عراق به ایران ، انجامید، به خوبی توصیف شده است.در فصل سوم از بخش پایانی كتاب ، سیاست خارجی ایران در دوران ریاست جمهوری آیت‌الله خامنه‌ای تا رحلت امام (ره) بر مبنای اصول نه شرقی، نه غربی توصیف شده است. نویسنده نوشته است: «پشتوانه بزرگ اجرای سیاست خارجی بر اساس الگوی اسلامی روابط بین‌المللی در این دوره همانند دوره‌های قبل وجود امام خمینی بود كه هرگز اجازه نداد سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از اصل نه شرقی و نه غربی عدول نماید». (ص 179) به باور نویسنده در این دوران چه آن هنگام كه مدت 8 سال جنگ نابرابر به ایران تحمیل شد و چه در جریان ماجرای مك فارلین و چه پس از آن كه آمریكا با سیاست چماق پا پیش گذاشت، هیچ گاه تصوری در اجرای سیاست اصل نه شرقی ، نه غربی پیش نیامد.مستندات صدقی به نحوی گویا و كامل، تمامی گمانه‌زنی‌هایی را كه می‌توانست در بردارنده‌ی مضمون انجام مذاكره با آمریكا باشد، رد كرده است. در صفحه‌ی 190 كتاب در مورد ماجرای مك فارلین ، اظهارات رییس جمهور وقت در مصاحبه با خبرنگار شبكه‌ی تلوزیونی ای ـ بی‌ـ سی آمریكا را چنین می‌خوانیم: «من ... متوجه شدم كه جریان این معاملات تسلیحاتی در میان مردم آمریكا با آن چه مورد نظر مردم ماست بسیار فرق دارد ... معامله‌ی تسلیحات در قبال گروگان‌ها نبود. برای سلاح‌های دریافتی پول پرداخت كردیم ، اما فروشندگان این سلاح‌ها همچنین از ما درخواست كردند كه از نفوذ خود برای آزادسازی گروگان‌ها استفاده كنیم و چون مخالف چنین اقدامی نبودیم و هیچ اشكالی در كمك به آزادی گروگان‌ها نمی‌دیدیم موافقت كردیم ...» (ص 190) پس از ماجرای مك فارلین ، شرایط ناعادلانهی طاقتفرسایی كه جامعهی جهانی در پشتیبانی از عراق به ایران تحمیل كرد كاملا شرح داده شده است در نتیجه‌ی چنین شرایطی ، امام (ره) پس از مطالعه‌ی گزارش‌های رسیده به این نتیجه رسیدند كه قطعنامه 598 را كه پس از دو قطعنامه 522 و 514 مسأله‌ی بررسی مسئولیت بروز جنگ را لحاظ كرده بود، بپذیرند.نویسنده در مورد ماجرای سلمان رشدی نیز نوشته است: «با پایان جنگ تحمیلی و پذیرش قطعنامه 598 شاید گروهی تصور می‌كرند می‌بایست جهت‌گیری سیاست خارجی ج.ا.ا به سوی واقع‌گرایی و تصور واقعی از صحنه روابط بین‌الملل سوق یابد؛ ولی اهانت سلمان رشدی به مقدسات اسلام و شخص پیامبر اسلام (ص) و واكنش شدید امام خمینی نسبت به وی ثابت كرد كه در هر شرایطی امام اجازه نمی‌دهد تا خللی در اصول سیاست خارجی ایجاد شود و مبارزه با جهان كفر و شركت تعطیل نخواهد شد». (ص 210) ابوالفضل صدقی در مبحث پایان این بخش به تبیین نقش امام در سیاست خارجی ج.ا.ا پرداخته و آورده است : «شخص امام خمینی به عنوان رهبر نظام جمهوری اسلامی ، تعیین كننده‌ترین فرد در جهت‌گیری سیاست خارجی ایران بود. اگر میبینیم دولت‌های مختلف با اندیشه‌های متفاوت بعد از پیروزی انقلاب بر سر كار می‌آیند، ولی اصول سیاست خارجی ایران تغییر نمی‌كند، به دلیل آن بوده كه امام خمینی هدایت كننده‌ی اصلی سیاست خارجی ج.ا.ا بوده است. در واقع از میان رهیافت‌های مختلف، رهیافت تصمیم‌گیری كه تأكید آن بر نقش فرد است با تصمیم‌سازی در سیاست خارجی ایران مطابقت بیشتر دارد». (ص 216) منبع: www.irdc.ir
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 1455]
-
گوناگون
پربازدیدترینها