واضح آرشیو وب فارسی:برترینها: از «كلوك اندازون» شیرازی ها تا آشتيكنان تركمنها رمضان به سبك ايراني فرا رسيدن رمضان در ايران همواره با شعف و شكوه ويژهاي همراه بوده است بهطوري كه اقليمها و فرهنگهاي متنوع ايرانيان، براي فرا رسيدن اين ماه مبارك، هريك مراسم و آداب خود را دارند.
بايد سستي كني كه امكان لمس كردن ابرها را از دست بدهي و فراموششان كني؛ اين خاصيت رمضان است. اصلا اكسيژن موجود در هواي رمضان؛ با هر زمان ديگري از سال فرق ميكند؛ مزهاش شيرينتر است، به جانت مينشيند. احساس ميكني، مشتي از هواي بهشت را به سر و رويت پاشيدهاند. آخر رمضان رسيده است؛ موعدي كه قرار است هيچ كس هيچ بهانهاي براي دوزخي شدن نداشته باشد از ابتداي اين 30 روز تا انتهايش را بهما مهلت دادهاند تا طعم زندگي را آنچنان كه بايد، حداقل در يكي از ماههاي سال بچشيم. فرا رسيدن رمضان در ايران همواره با شعف و شكوه ويژهاي همراه بوده است بهطوري كه اقليمها و فرهنگهاي متنوع ايرانيان، براي فرا رسيدن اين ماه مبارك، هريك مراسم و آداب خود را دارند. آنچنان كه پرداختن به كيفيت برگزاري رمضان در نقاط مختلف ايران خود به يك جذابيت فرهنگي تبديل شده است. 3 روز پيشواز مازندرانيهامردم استان مازندران براي برآورده شدن آرزوها و ارتباط معنوي با خدا 3 روز مانده به ماه مبارك رمضان را روزه ميگيرند. در مازندران افرادي كه حاجتي داشته باشند براي برآورده شدن آن نذر ختم انعام ميكنند و براي اين كار از كساني كه در قرائت قرآن تبحر دارند دعوت ميكنند و به هنگام خواندن قرآن مقداري نمك، چند قرص نان و چند ظرف آب در سيني بزرگي ميگذارند و در مجلس قرار ميدهند. پس از خواندن سوره انعام افراد روزه خود را با غذاهايي كه در سيني قرار دارد باز ميكنند و نانهاي باقيمانده را بهعنوان تبرك در سفره نان قرار ميدهند تا بركت پيدا كند و در ادامه، صاحب مجلس سفره افطار را پهن ميكند. قديمها در مازندران رسم بود افرادي كه فرزند پسر ميخواستند نذر ميكردند كه در طول ماه مبارك رمضان مردم را براي خوردن سحري بيدار كنند، به اين صورت كه يك پيت حلبي خالي به گردن خود ميآويختند و با چوب به آن ضربه ميزدند تا مردم براي سحري بيدار شوند كه البته اين رسم امروزه از بين رفته است. نذر حلوا از ديگر نذورات مردم اين منطقه است و در شب پانزدهم ماه مبارك رمضان همزمان با ميلاد امام حسن مجتبي (ع) خانمها بهعنوان نذر حلوا، قند، چاي، خرما و زغال به مسجد ميبرند و اين كار تا پايان ماه مبارك رمضان ادامه دارد.روزهسريكساني كه در مازندران براي نخستين بار به سن تكليف ميرسند و روزه ميگيرند تا زماني كه از جانب بزرگترها بهعنوان روزهسري هديهاي نگيرند، افطار نميكنند. معمولا اين هدايا شامل چادر نماز و طلاجات براي دختران، پول و انواع نقرهجات قديمي براي پسران است.
كيسهاي براي بركت آذريها در شب دوم ماه رمضان رسم بر اين است كه اعضاي كوچك خانواده مانند پسرها، دخترها، عروسها و دامادها به خانه بزرگترها رفته و افطار ميكنند. افطاري دادن يكي از رسوم ويژه اين ماه در آذربايجان شرقي است اين رسم بهويژه در تبريز رونق بسياري دارد. مهماني افطار با دعوت قبلي مرسوم است بهطوري كه امروزه دعوت مهمانان از اواسط ماه شعبان آغاز ميشود. مردم آذربايجان شرقي عقيده دارند، افطاري از بقيه مهمانيها جدا بوده و صفاي خاصي دارد. بانوان آذري كه همواره به كدبانويي شهرهاند در ماه رمضان سعي ميكنند، بالاترين درجه هنر آشپزي و سفره آرايي خود را به نمايش بگذارند. در برخي نقاط آذربايجان شرقي، سفره افطاري بسيار ساده بوده و از خرما، شير، پنير و ماست تشكيل ميشود. البته بايد به اين نكته اشاره كرد كه در اين مناطق سفره شام با اندكي وقفه از مراسم افطار پهن شده و غذاهاي مفصل در اين لحظه در سفره پديدار ميشوند!برخلاف مراسم افطار در آذربايجان شرقي، آداب و رسوم سحري بسيار ساده و سبك است و اغلب مردم هنگام سحر از غذاهاي سبك مانند كره، پنير، ماست و … استفاده ميكنند. چاي نيز يك پاي ثابت سفره سحري است. از جمله مراسم ويژه روستاهاي حومه شهرستان شبستر در ماه مبارك رمضان اين است كه روز پانزدهم اين ماه، جوانان در خانهها را ميكوبند و با شعر به زبان محلي ميگويند: «پانزدهم ماه رمضان مهمان شماييم.» در اين هنگام صاحبخانه سنجد و گردو به آنها ميدهد و برخي نيز كه خسيسترند با يك سطل آب آنها را مهمان ميكنند! در برخي از روستاهاي آذربايجان شرقي از جمله حومه شبستر، مراغه، تسوج و اهر مراسم « كيسه دوزي » در روزهاي خاص اين ماه متداول است. آخرين جمعه ماه رمضان، 27 ماه رمضان يا آخرين پنجشنبه اين ماه روزي است كه در نقاط مختلف استان، زنان و دختران گرد هم آمده و هر خانواده براي خود كيسهاي ميدوزد. سپس مقداري پول در اين كيسهها ميگذارند و بر آن دعا خوانده فوت ميكنند و اين را تا سال ديگر در صندوقچه خود نگه ميدارند. اين كيسه را «بركت كيسه سي» يا «كيسه بركت» ناميده و اعتقاد دارند بدين صورت هرگز دچار فقر و بيپولي نخواهند شد.مردم تبريز علاقه خاصي به « احسان» در ماه مبارك رمضان دارند ؛ پخش موادغذايي بهصورت غيرمستقيم، افطاري در محلات فقيرنشين، قرضالحسنه، توزيع كفش و لباس در مدارس و افطاري به دانشآموزان فقير به همراه اولياي آنها در مدارس از رسوم تبريزيها در ماه مبارك رمضان است جمعه الوداعي شيرازيهاشيرازيها آخرين جمعه قبل از ماه مبارك رمضان را «كلوك اندازون» ميگويند. در اين روز رسم است كه اگر ماه رمضان در تابستان افتاده باشد مردم دسته دسته به گردشگاههاي اطراف شهر مثل باغهاي سرسبز قصردشت و مكانهاي ديدني شيراز ميروند و آن روز را با تفريح و سرگرمي ميگذرانند چون معتقدند، ماه رمضان ماه عبادت است و در اين ماه تنها بايد به عبادت پرداخت و بس. در ايام ماه رمضان بعضي نذر دارند و افطاري ميدهند و بهطور كلي مهمانيها در اين ماه بهصورت افطاري برگزار ميشود. چه بسا اتفاق ميافتد كه تا هنگام سحر دور هم نشسته به صحبت از اين طرف و آن طرف ميپردازند كه بدان «شبچره» ميگويند. شبچره تنقلاتي هم دارد كه در اين شبها مصرف ميشود مثل رنگينك, زليبي «زولبيا» و باميه. خانوادههايي كه دختري را شوهر داده باشند در نخستين ماه رمضان بعد از عروسي، پدر و مادر دختر موظف هستند كه يك افطاري كامل تهيه ديده همراه با گلي (در شيراز هر نوع هديه عروسي را گل ميگويند) مثل گوشواره، انگشتري، سينه ريز، النگو و... به خانه داماد بفرستند. به اين افطاري در شيراز روز «والون» ميگويند.جمعه الوداعي شيرازيها به آخرين جمعه ماه رمضان «جمعه الوداعي» ميگويند. روز جمعه الوداعي مسجد جامع شيراز بسيار شلوغ ميشود بهطوري كه داخل تمام شبستانها، ايوانها، صحن مسجد و حتي دالانها سجاده پهن است و زنان شهر هركدام به نيت خاصي از پيش از ظهر و اوايل روز براي گرفتن جاي مناسب به مسجد هجوم ميآورند. يك دسته براي درست كردن چهل بسمالله، جماعتي براي گرفتن دعاي كيسه از دست آقاي پيش نماز و امام جماعت مسجد، يك عده براي نوشتن دعاي سياه سرفه روي پوست كدو، يك گروه از دخترهاي دم بخت به نيت گشايش بخت، جمعي از خانمهاي بيفرزند به قصد بچه دار شدن، عدهاي از خانمهاي بچهدار به نيت گرفتن فرزندشان از شير و خلاصه هركسي به اميد و نيتي به مسجد جامع ميرود.در مسجد جامع شيراز منبري بلند و بسيار قديمي با پلههاي متعدد وجود دارد كه به منبر امام حسن ( ع) معروف است. روز جمعهالوداعي بعد از نماز جماعت و وعظ و سخنراني عده زيادي از خانمها اطراف منبر جمع ميشوند. گروهي از دختران دم بخت به نيت باز شدن بخت 3 مرتبه از منبر بالا و پايين ميروند و معتقدند كه با اين كار تا 3 روز يا 3 هفته يا 3 ماه بعد به خانه بخت ميروند.زنان بيفرزند كه آرزوي داشتن فرزند دارند, نني « ننو» كوچك درست ميكنند و يك عروسك قنداق كرده داخل نني ميگذارند و با خود به مسجد ميآورند و درگوشهاي ميبندند و چند مرتبه نني را ميجنبانند و نيت ميكنند اگر تا سال بعد صاحب فرزندي شوند جمعه آخر ماه رمضان داخل صحن مسجد حلوا بپزند و خيرات كنند.اما خانمهايي كه باردار هستند بهخصوص آنهايي كه بار اول است مقداري پارچه؛ ريسمان، قيچي، سوزن و انگشتانهاي با خود به مسجد ميآورند و بعد از نماز ظهر و عصر پارچه را ميبرند و رختكي ميدوزند، چنانچه فرصت نكردند رختك را در مسجد بدوزند چند بخيه به آن ميزنند و رختك را در خانه ميدوزند و اين رختك را تا زمان تولد فرزندشان نگه ميدارند و بهعنوان نخستين لباس به تن نوزاد ميپوشانند و عقيده دارند با پوشيدن اين رختك فرزندشان تا آخر عمر لباس عافيت ميپوشد و ناخوش و بيمار نميشود.
آشتيكنان تركمنها تركمنها حداقل يك هفته قبل از حلول ماه مبارك رمضان مقدمات ورود به اين ماه پرفيض و بركت را فراهم ميسازند. خانمها بيشتر از روزهاي معمول به نظافت خانه و حياط منزل ميپردازند و مردان نيز خواروبار و ملزومات موردنياز اين ماه را خريداري ميكنند. در بسياري از مناطق تركمن نشين، رسم است كه زنان و دختران تركمن آخرين جمعه قبل از حلول ماه رمضان، به شكل دسته جمعي، مسجد محل خود را نظافت كنند. برخي از خانوادهها نيز سجادههايي از جنس قاليچه و نمد را كه به آن «نماز ليق» ميگويند، به مسجد محل خود اهدا ميكنند. رويت هلال ماه رمضان نيز در ميان تركمنها با هيجان خاصي همراه است. آنان عقيده دارند هركس زودتر از بقيه هلال ماه را ببيند، ثواب بيشتري ميبرد و حتي اين موضوع باعث افزايش بينايياش ميشود. به همين دليل پير و جوان سعي ميكنند براي ديدن هلال ماه، كه علامت حلول ماه مبارك است، به بالاي ارتفاعات و پشت بامها بروند تا زودتر از ديگران ماه را ببينند. عصر شبهاي آخر ماه شعبان، نگاه اغلب مردم تركمن به سمت آسمان هنگام مغرب است تا شايد هلال ماه را رويت كنند و فردي كه هلال ماه را ببيند يكي از آيات شريفه سوره بقره را قرائت كرده و با خوشحالي و با صداي بلند به ديگران اعلام ميكند كه ماه را رويت كرده است. يكي ديگر از سنتهاي حسنه تركمنها پيش از آغاز ماه مبارك رمضان برگزاري مراسم آشتي كنان است؛ به اين ترتيب كه ريش سفيدان هر محله كه به آنها «ياش اولي» ميگويند، بنا به ابتكار خود، افرادي را كه باهم كدورت دارند، بدون اطلاع از يكديگر براي صرف چاي به خانه دعوت ميكنند و آنها را باهم آشتي ميدهند. اختصاصی مجله اینترنتی برترین ها Bartarinha.ir
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: برترینها]
[مشاهده در: www.bartarinha.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 327]